ETİK İLKELER
Bilimsel bir çalışma ortaya koyan tüm paydaşların (yazar, editör, hakem, yayıncı ve okuyucu), bilimin doğru bir şekilde ilerlemesine katkı sağlaması hedeflenir. Bu hedef gereğince hazırlanan bilimsel çalışmalarda bilimsel etik ilkelere uygunluk önemlidir. Bu etik ilkeler, COPE (Committee on Publication Ethics) tarafından hazırlanan yönerge esas alınarak tarafımızca kabul edilmiştir. Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi (DTCF Dergisi)'ne başvuran tüm yazarların uluslararası standartlara [Yayın Etiği Komitesi'nin (COPE) belirlediği etik ilkeler.
https://publicationethics.org/ ] gönüllü olarak uyması beklenir.
Bunların bir kısmı aşağıda sunulmuştur.
Yazarlar için Uluslararası Etik Standartlar
• Yazarlar, yazılarının orijinal eserleri olduğunu onaylamalıdır. İntihal, uydurmacılık, sahtecilik, yinelenen yayın, veri üretimi vb. yasaktır.
• Yazarlar, araştırmaya katılanlara fiziksel ve yasal zarar vermemelidirler ve psikolojik istismarda bulunmamalıdırlar. Ayrıca yazarlar araştırmalarına katılanlara özel yaşama gizlilik ve anonimlik garantisi vermelidirler.
• Yazarlar, araştırmayı destekleyen kişileri ya da kurumları (sponsor) tanımlamalıdır.
• Yazarlar, makalenin daha önce yayınlanmadığını ve şu anda başka bir yerde yayınlanmak üzere değerlendirilmediğini onaylamalıdır.
• Yazarlar, yazılarının oluşturulmasında kullanılan tüm kaynakları kaynak listesine eklediğinden emin olmalıdır.
• Bir yazar yayınlanmış eserinde önemli bir hata veya yanlışlık olduğunu fark ettiğinde, derhâl dergi editörünü veya yayıncısını haberdar etmek ve makaleyi geri çekmek veya düzeltmek için editörle iş birliği yapmak zorundadır.
• İnsan veya hayvan denek içeren tüm çalışmaların ulusal ve uluslararası yasalara ve yönergelere uygun olmasını sağlamak (örneğin, WMA Helsinki Bildirgesi, NIH Laboratuar Hayvanlarının Kullanımına İlişkin Politika, Hayvanların Kullanımına İlişkin AB Direktifi), gerekli onayların alındığını onaylamak, denek mahremiyetine saygı göstermek zorundadır. Ayrıca, çalışmasına dair ilgili etik kurul onaylarını ve araştırma detaylarını çalışmanın “Gereç ve Yöntem” kısmında belirtmelidir.
• Yazarlar, herhangi bir çıkar çatışması-çıkar birliğiyle ilgili durumu Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi’ne bildirmelidir.
Yazarlar için Etik Kurul izni gerektiren araştırmalar ve yapılması gerekenlerin bir kısmı aşağıda sıralanmıştır. Bu kapsamda yapılacak çalışmalar için Etik Kurul’dan izin alındığına dair bilginin makalede belirtilmesi ve izin belgesinin bir nüshasının dergi sistemine yüklenmesi gerekir.
• Anket, mülakat, odak grup çalışması, gözlem, deney, görüşme teknikleri kullanılarak katılımcılardan veri toplanmasını gerektiren nitel ya da nicel yaklaşımlarla yürütülen her türlü araştırma,
• İnsanların (materyal/veriler dahil) deneysel ya da diğer bilimsel amaçlarla kullanılması,
• Kişisel verilerin korunması kanunu gereğince retrospektif çalışmalar,
• Olgu sunumlarında “Aydınlatılmış onam formu”nun alındığının belirtilmesi,
• Başkalarına ait ölçek, anket, fotoğrafların kullanımı için sahiplerinden izin alınması ve belirtilmesi,
• Kullanılan fikir ve sanat eserleri için telif hakları düzenlemelerine uyulduğunun belirtilmesi.
Yazar/yazarlar etik ve yasal standartlara uymalıdır ve makale üretmek için yapılan araştırmaya katılanlara aşağıdaki konularda bilgi vermelidir:
Araştırmaya katılanlar;
• Kendileri hakkında bir araştırma yapılacağı konusunda bilgilendirilmelidir.
• Katılımın gönüllü olduğu, katılmayı reddetmenin bir yaptırımı olmadığı ve katılımcıların herhangi bir zamanda ceza almadan çekilebilecekleri konusunda bilgilendirilmelidir.
• Araştırmanın amacı ve araştırmada izlenecek prosedür hakkında bilgilendirilmelidir.
• Araştırma ile ilgili soruların yanıtları için başvuracakları iletişim yolları konusunda bilgilendirilmelidir.
• İş birliği yapmayı kabul etmeleri durumunda kendilerini etkileyebilecek olası bir risk ve rahatsızlık konusunda bilgilendirilmelidir.
• Gizliliğin ne şekilde korunacağı konusunda bilgilendirilmelidir.
Yazarlar, bilimsel araştırma ve yayın etiğine aykırı olduğu bilinen aşağıdaki eylemlerden kesinlikle kaçınmalıdır:
• İntihal: Başkalarının özgün fikirlerini, metotlarını, verilerini veya eserlerini bilimsel kurallara uygun biçimde atıf yapmadan kısmen veya tamamen kendi eseri gibi göstermek,
• Sahtecilik: Bilimsel araştırmalarda gerçekte var olmayan veya tahrif edilmiş verileri kullanmak,
• Çarpıtma: Araştırma kayıtları veya elde edilen verileri tahrif etmek, araştırmada kullanılmayan cihaz veya materyalleri kullanılmış gibi göstermek, destek alınan kişi ve kuruluşların çıkarları doğrultusunda araştırma sonuçlarını tahrif etmek veya şekillendirmek,
• Tekrar yayım: Mükerrer yayınlarını akademik atama ve yükselmelerde ayrı yayınlar olarak sunmak,
• Dilimleme: Bir araştırmanın sonuçlarını, araştırmanın bütünlüğünü bozacak şekilde ve uygun olmayan biçimde parçalara ayırıp birden fazla sayıda yayımlayarak bu yayınları akademik atama ve yükselmelerde ayrı yayınlar olarak sunmak,
• Haksız yazarlık: Aktif katkısı olmayan kişileri yazarlar arasına dâhil etmek veya olan kişileri dâhil etmemek, yazar sıralamasını gerekçesiz ve uygun olmayan bir biçimde değiştirmek, aktif katkısı olanların isimlerini sonraki baskılarda eserden çıkartmak, aktif katkısı olmadığı halde nüfuzunu kullanarak ismini yazarlar arasına dâhil ettirmek,
• Destek alınarak yürütülen araştırmalar sonucu yapılan yayınlarda destek veren kişi, kurum veya kuruluşlar ile bunların katkılarını belirtmemek,
• Henüz sunulmamış veya savunularak kabul edilmemiş tez veya çalışmaları, sahibinin izni olmadan kaynak olarak kullanmak,
• İnsan ve hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalarda etik kurallara uymamak, yayınlarında hasta haklarına saygı göstermemek, hayvan sağlığına ve ekolojik dengeye zarar vermek, gerekli izinleri almamak,
• Bilimsel araştırma için sağlanan veya ayrılan kaynakları, mekânları, imkânları ve cihazları amaç dışı kullanmak,
• Akademik atama ve yükseltmelerde bilimsel araştırma ve yayınlara ilişkin yanlış veya yanıltıcı beyanda bulunmak.
Editör Kurulu ve Yayın Kurulu İçin Uluslararası Etik Standartlar
• Editör Kurulu ve Yayın Kurulu üyelerinin Yayın Kurulu uluslararası standartlarına uyması gerekmektedir. DTCF Dergisi'nin editörünün ve yayın kurulu üyelerinin uluslararası standartlara [Yayın Etiği Komitesi'nin (COPE) belirlediği etik ilkeler.
https://publicationethics.org/ ] gönüllü olarak uyması beklenir.
• Editör Kurulu ve Yayın Kurulu, cinsiyet, dinsel veya politik inançlar, yazarların etnik veya coğrafi farklılıkları üzerine ayrım yapılmaksızın görevlerini yerine getirirken dengeli, objektif ve adil bir şekilde hareket etmelidir. Dergiye gönderilen çalışmaları içeriğine göre değerlendirmeli, hiçbir yazara ayrıcalık göstermemelidir.
• Editör Kurulu ve Yayın Kurulu, DTCF Dergisi’nin kalitesini yükseltmek ve geliştirmek için çaba sarf etmelidir.
• Editör Kurulu ve Yayın Kurulu, bilimsel kaliteye ve orijinalliğe en üst düzeyde önem vermelidir.
• Editör Kurulu, makalelerin değerlendirilmesini sağlamak ve kötü niyetli davranışları (misconduct) önlemek için, gönderilen makaleleri ayrıntılı bir şekilde kontrol eder. Derginin amaç ve kapsamına uygun olmaması durumunda gelen çalışmayı reddeder. Bir araştırma kötü niyetli olarak tanımlanırsa, editörün ve hakemlerin geri bildirimlerine göre, yazının geri çekilmesinden veya düzeltilmesinden ilgili yazar sorumludur.
• Editör Kurulu ve Yayın Kurulu, gönderilen tüm yazılara ilişkin bilgileri gizli tutmalıdır.
• Yayın Kurulu, gönderilen yazılar için yayın kararları almaktan sorumludur.
• Yayın Kurulu, okuyucuların ve yazarların ihtiyaçlarını karşılamak için çaba sarf etmelidir.
• Yayın Kurulu, gerektiğinde düzeltmeler, açıklamalar, geri çekilmeler ve özürler yayımlamaya her zaman hazır olmalıdır.
• Yayın Kurulu, etik ihlali niteliğinde bir şikâyet olması durumunda, derginin politika ve prosedürlerine bağlı kalarak gerekli prosedürleri uygulamalıdır. Yazarlara, gelen şikâyete cevap vermek için bir fırsat vermeli, çalışma kime ait olursa olsun gerekli yaptırımları uygulamaktan kaçınmamalıdır.
Hakemler için Uluslararası Etik Standartlar
• Hakemlerin hakemlik davetini kabul ettikten sonra uluslararası hakemlik standartlarına uyması gerekmektedir. DTCF Dergisi'nin hakemlerinin uluslararası standartlara [Yayın Etiği Komitesi'nin (COPE) belirlediği etik ilkeler.
https://publicationethics.org/ ] gönüllü olarak uyması beklenir.
• Hakemler, editörün karar verme sürecine katkıda bulunmak için sadece uzmanlık alanı ile ilgili çalışmaları değerlendirmeyi kabul etmeli ve makaleyi objektif olarak zamanında incelemelidir.
• Hakemler, yazıya ilişkin tüm bilgileri gizli tutmalıdır.
• Hakemler, makaleleri bilimsellik açısından ve yalnızca özgünlüklerine, önemlerine ve derginin alanına uygunluğuna göre objektif olarak değerlendirmelidir.
• Hakemler, yayımlanacak makalenin kalitesini yükseltmeye yardımcı olacak yönlendirmelerde bulunmalı ve yorumlarını yapıcı ve kırıcı olmayan bir dille yapmalıdır.
• Hakemler, makalenin yayımlanmasını reddetmek için sebep olabilecek tüm bilgileri Editör Kurulu’nun dikkatine sunmalıdır.
• Hakemler, herhangi bir çıkar çatışması durumunda DTCF Dergisi'ne bildirimde bulunmalıdır.
Yayıncılar İçin Etik Standartlar
• Bilimsel bir ürünün ortaya çıkarılmasında paydaşlardan biri olan yayıncı, elinde bulundurduğu yayın gücünü hiçbir bireysel çıkar gözetmeden kullanmak ve hedef kitlesini doğru yönlendirmekle yükümlüdür.
• Bünyesinde yayınlanan her çalışmanın mülkiyet ve telif hakkını korur ve yayınlanmış her ürünün arşivlenmesi görevini üstlenir.
YAYIN POLİTİKASI
Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi (DTCF Dergisi)’nin yayın politikası, makale değerlendirme ve yayın süreci aşağıda belirtilmiştir.
Açık Erişim Politikası
DTCF Dergisi, açık erişimli bir dergidir. Bilginin yayılması ilkesinden hareketle arşiv dâhil tüm makalelere ücretsiz erişim sağlamaktadır.
DTCF Dergisi’nde yayınlanan tüm makaleler "
Creative Commons Atıf-Gayriticari- 4.0 Uluslararası Lisansı" ile lisanslanmıştır. Bu lisans; yayınlanan tüm makaleleri, veri setlerini, grafik ve ekleri kaynak göstermek şartıyla veri madenciliği uygulamalarında, arama motorlarında, web sitelerinde, bloglarda ve diğer tüm platformlarda çoğaltma, paylaşma ve yayma hakkı tanır. Açık erişim disiplinler arası iletişimi kolaylaştıran, farklı disiplinlerin birbirleriyle çalışabilmesini teşvik eden bir yaklaşımdır. DTCF Dergisi bu doğrultuda makalelerine daha çok erişim ve daha şeffaf bir değerlendirme süreci sunarak kendi alanına katma değer sağlamayı hedeflemektedir.
DTCF Dergisi açık erişim sağlama politikası kapsamında kütüphanelerin, dergi içeriğini, kütüphane katalog kayıtlarına almalarını önermektedir. DTCF Dergisi’nin yayıncısı olan Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi hiçbir kütüphane veya okuyucudan elektronik ortamda yayımlanan makalelere erişim için abonelik ve ücret talep etmeyeceğini taahhüt eder.
Gizlilik Beyanı
DTCF Dergisi’nin Yönetim Sistemi’ne girilen tüm veriler (isim, elektronik posta adresleri gibi kişisel bilgiler vb.) yalnızca Dergi’nin ve Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nin bilimsel çalışmaları için kullanılır. Bu veriler, başka bir amaç için kullanılmaz, üçüncü kişilerle paylaşılmaz.
Ücretlendirme politikası
DTCF Dergisi, yazar/yazarlardan hiçbir aşamada ücret almamaktadır. Makale ile ilgili tüm süreç ücretsiz yürütülmektedir. Ayrıca, dergi sponsorluk ve reklam tekliflerini de kabul etmemektedir.
Makale Değerlendirme Süreci
DTCF Dergisi’ne gönderilen çalışmalar aşağıdaki süreçlerden geçmektedir.
Ön Değerlendirme Süreci
Çalışmalar, öncelikle Editör Kurulu ve Yayın Kurulu tarafından ön değerlendirilmeye tabi tutulur. Derginin amaç ve kapsamına, Türkçe ve İngilizce dil ve anlatım kurallarına uymayan, özgünlük değeri taşımayan ve yayın politikalarına uymayan çalışmalar reddedilir.
Telif Hakkı Devir Formu ve benzerlik raporu sisteme yüklenmeyen çalışma değerlendirilmeye alınmaz. Ayrıca Editör Kurulu ve Yayın Kurulu, başvuru sayısının yoğunluğuna göre kota uygulayarak, çalışmaları iade edebilir. İade edilen çalışmaların yazarları, çalışmanın Dergi’ye gönderim tarihinden itibaren en geç iki hafta içerisinde Editör tarafından bilgilendirilir. Uygun bulunan çalışmalar, hakem sürecine alınır.
DTCF Dergisi’ne gönderilen ve etik kurul kararı gerektiren çalışmalar için etik kurul onaylarının alınmış olması, bu onayların çalışmalarda belirtilmesi ve belgelendirilmesi gerekmektedir.
Körleme Yöntemi
DTCF Dergisi’ne gönderilen tüm yazılar, yazar ve hakemlerin kimlikleri açıklanmadan çift taraflı kör hakemlik süreci ile değerlendirilir.
Hakem Belirleme Süreci
Çalışmalar, içerikleri doğrultusunda ilgili hakemlere gönderilir. Çalışmayı inceleyen Yayın Kurulu üyesi, DergiPark’ın hakem havuzundan uzmanlık alanlarına göre en az iki hakem önerisinde bulunur veya çalışmanın alanına uygun yeni hakem/hakemler önerebilir. Sorumlu Yayın Kurulu üyesinden gelen hakem önerileri, Editör tarafından değerlendirilir ve çalışmalar hakemlere iletilir. Hakemler, değerlendirdikleri çalışmalar hakkındaki süreci ve belgeyi üçüncü kişi ya da kuruluşlarla paylaşmayacaklarını peşinen kabul etmiş sayılırlar.
Hakem Değerlendirme Süreci
Hakem değerlendirme süreci için hakemlere verilen süre 20 gündür. Hakemlerden gelen düzeltme önerilerinin, yazarlar tarafından öneriler doğrultusunda en geç 10 gün içerisinde tamamlanması gerekir. Hakemler, değerlendirmesini yaptıkları bir çalışma için en fazla iki düzeltme önerebilirler. Hakemler, çalışmanın düzeltilmiş versiyonunu (en fazla iki düzeltme önerisi sonrası) inceleyerek, “yayınlanabilir” veya “yayınlanamaz” kararı vermek durumundadırlar.
Değerlendirme Sonucu
Hakemlerden gelen görüşler, çalışmadan sorumlu Yayın Kurulu üyesi tarafından en geç iki hafta içerisinde incelenir. Yayın Kurulu üyesi, çalışmanın hakem değerlendirme sonuçlarına göre çalışma hakkındaki görüşünü Editör Kurulu'na iletir.
Editör Kurulu Kararı
Hakemlerden olumlu rapor alan çalışma Editör Kurulu’na sunulur. Editör Kurulu çalışmayı yayımlamamak hakkına sahiptir, yayımlanmasına karar verilen çalışmalarda gerekli durumlarda yazının anlamını ve bütünlüğünü bozmayacak küçük düzeltmeler yapabilir. Yayımlanan yazılardaki ileri sürülen görüşler ve yasal sorumluluk yazarlarına aittir.
Düzeltme Yönergesi ve Yükleme Rehberi
DTCF Dergisi’nde değerlendirme sürecindeki çalışmalar için, Editör, Yayın Kurulu üyeleri ve/veya hakemler, en fazla iki düzeltme veya iyileştirme önerebilirler. Yazarlar, önerilen düzeltme veya iyileştirmeleri eksiksiz, açıklayıcı ve zamanında tamamlamakla yükümlüdürler. Editörün ve hakemlerin kontrol edebilmeleri için revizyon işleminde yazı tipi rengi kırmızı seçilmelidir.
Çalışmayı Geri Çekme
DTCF Dergisi yayın politikaları gereği, değerlendirme aşamasındaki çalışmalarını geri çekmek isteyen yazarlar, geri çekme isteklerini e-posta aracılığıyla Editör’e iletmek durumundadırlar. Editör, geri çekme bildirimini inceleyerek, en geç bir hafta içerisinde yazarlara dönüş sağlar. Yazarlar, çalışmalarının telif haklarını, DTCF Dergisi’ne çalışmalarının gönderimi aşamasında devretmiş olduklarından, geri çekme isteği onaylanmadıkça, çalışmalarını başka bir dergiye değerlendirilmek amacıyla gönderemezler.
Değerlendirme Sonucuna İtiraz Etme
DTCF Dergisi’nde değerlendirilmek üzere çalışmalarını gönderen yazarların, çalışmalarının hakem sonuçlarına itiraz etme hakkı saklıdır. Yazarlar, çalışmalarına yapılan değerlendirme sonucu/ görüş/ yorumlara ilişkin itiraz gerekçelerini bilimsel bir dille ve dayanaklarını kaynak göstererek editöre e-posta yoluyla iletmelidirler. İtirazlar, Yayın Kurulu tarafından en geç 30 gün içerisinde incelenerek, yazarlara olumlu veya olumsuz dönüş sağlanır. Yazarların değerlendirme sonucuna itirazlarının olumlu bulunması durumunda, Yayın Kurulu, çalışmanın değerlendirme sürecini konu alanına uygun farklı hakemlerle yeniden başlatır.
Etik olmayan bir durumla karşılaşıldığında lütfen dtcfdergisi@ankara.edu.tr adresine e-posta yoluyla bildiriniz.