TBDY-2018 ve RYTEİE-2019 Kapsamında Tarihi Bir Yığma Binanın Deprem Güvenliğinin Belirlenmesi

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 4, 1926 - 1938, 25.10.2022

Akın Türkoğlu Hilal Meydanlı Atalay

Öz

Mevcut yapı stokunda önemli bir yer tutan yığma binaların, günümüz yaşam standartları göz önünde alındığında kullanımına devam edilmesi için deprem güvenliğinin belirlenmesi gerekmektedir. Özellikle tarihi niteliği de olabilen bu yapıların gelecek nesillere güvenle aktarılabilmesi, risk tespitinin doğru ve hızlı bir şekilde yapılabilmesi, gerektiğinde onarım ve güçlendirme uygulamaları ile mümkündür. Yeni inşa edilecek yığma binaların depreme karşı dayanıklı tasarımı ve mevcut yapı stokunun güvenliğinin tespiti yürürlükteki Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği (TBDY-2018) hükümlerine göre yapılabilmektedir. Ancak bu risk tespitleri uzun süren ve yüksek maliyetli bir süreç olduğundan bu durumu ortadan kaldırmak amacıyla yayınlanan Riskli Yapıların Tespit Edilmesine İlişkin Esaslar (RYTEİE-2019) ile kısa zamanda ve düşük maliyet ile mevcut yapıların riskli olup olmadıkları tespit edilebilmektedir. Bu çalışmada yürürlükte olan bu iki yönetmeliğin yığma binalar ile sismik performans kriterleri karşılaştırılmıştır. Çalışma kapsamda örnek olarak Kdz. Ereğli’de bulunan Piyalepaşa Konağının sismik performansı değerlendirilmiştir. Yerinde yapılan ölçümler ve gözlemlere göre yapının üç boyutlu analitik modeli oluşturulmuştur. Yapının konumuna özel olarak seçilen deprem parametreleri dikkate alınarak yönetmeliklerde tanımlanan hesap yöntemleri uygulanmıştır. Yapılan analizlerden, yapının kendi ağırlığı ve deprem kuvvetleri etkisinde oluşan yer değiştirmeler ve iç kuvvetler belirlenmiş ve binanın her iki yönetmeliğe göre belirlenen deprem güvenliği karşılaştırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Deprem güvenliği, Yığma binalar, TBDY-2018, RYTEİE-2019

Assessment of Seismic Performance of a Historical Masonry Building within The Scope of TBEC-2018 and PDRS-2019

Öz

The seismic performance of masonry buildings, which have a significant place in the existing building stock, should be determined to continue their use, considering today's living standards. Especially it is possible to safely transfer these structures, which can be in cultural heritage, to future generations, by determining the seismic risk accurately and quickly and by repairing and strengthening it when necessary. The earthquake resistant design of new masonry buildings and the determination of the seismic safety of the existing building stock can be made according to the provisions of the current Turkish Building Earthquake Code (TBEC-2018). However, these risk assessments are a long and costly process. However, since these risk assessments are a long and costly process, it is possible to determine the seismic safety of existing buildings in a short time and at a low cost, with the Principles for the Determination of Risky Structures (PDRS-2019). In this study, the seismic performance criteria differences of these two codes related to masonry buildings have been compared. Within this context, the seismic performance of Piyalepaşa Konağı in Kdz.Ereğli has been evaluated as an example. Athree-dimensional analytical model of the building has created according to on-site measurements and observations. It has been analyzed with the calculation methods defined in the regulations, considering the seismic parameters selected specifically for the location of the building. From the completed analysis, displacements and internal forces caused by the building's own weight and earthquake forces were determined, and the seismic performance of the building, determined according to both codes was compared.
 

Anahtar Kelimeler

Masonry buildings, TBEC-2018, PDRS-2019, Seismic performance

Kaynakça

• [1] A. Kumbasaroğlu ve A. Çelik, “Eşdeğer deprem yükü yöntemi kullanılarak tarihi bir yığma yapının sismik performans düzeyinin belirlenmesi,” Erzincan Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, c. 12, s. 3, ss. 1590-1600, 2019.
• [2]M. C. Genes, L. Abrahamczyk, S. Kacin ve A. M. Erberik, “Yığma yapıların deprem etkisi altında gözleme ve hesaba bağlı değerlendirilmesi için yöntem,” 4. Uluslararası Deprem Mühendisliği ve Sismoloji Konferansı, Eskişehir, Türkiye, 2017.
• [3]N. Bayülke, “Yığma yapıların deprem davranışı ve güvenliği,” 1. Türkiye Deprem Mühendisliği ve Sismoloji Konferansı, Ankara, Türkiye, 2011.
• [4]M. Düzgün, “Yığma kargir yapılar,” Türkiye Mühendislik Haberleri, s. 316, ss. 3-10, 1985.
• [5]İ. Çırak, “Yığma yapılarda oluşan hasarlar, nedenleri ve öneriler,” SDU Uluslararası Teknolojik Bilimler Dergisi,” c. 3, s. 2, ss. 55-60, 2011.
• [6]R. Oyguç, “2011 Van depremlerinden sonra yığma yapılarda gözlemlenen hasarlar,” Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, c. 19, s. 2, ss. 296-315, 2017.
• [7]M. Akgül ve O. Doğan,“4 Nisan 2019 Elazığ-Sivrice depreminin yığma yapılara etkisinin değerlendirilmesi,” Uluslararası Mühendislik Araştırma ve Geliştirme Dergisi, c. 12, s. 1, ss. 265-277, 2020.
• [8]TBDY-2018, Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği, T.C. Resmi Gazete, Sayı: 30364, 18 Mart 2018.
• [9]RYTEİE-2019, Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanunun Uygulama Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik. T. C. Resmi Gazete, Sayı: 30808, 21 Haziran 2019.
• [10]M. Önal. A. Koçak, “Yığma yapı hasarları ve onarımı ve güçlendirme yöntemlerinin ayrıntıları,” Antalya Yöresinin İnşaat Mühendisliği Sorunları Kongresi Bildiriler Kitabı, Antalya, Türkiye, ss. 93-108, 2005.
• [11]A. Atımtay, “Açıklamalar ve örneklerle afet bölgelerinde yapılacak yapılar hakkında yönetmelik,” (Betonarme Yapılar) Cilt 1, Ankara, Türkiye, 2000.
• [12]A. Amani, S. Sagiroglu ve A. Doğangün, “Örnek bir yığma bina üzerinde 1998. 2007 ve 2019 Türk deprem yönetmeliklerinin karşılaştırmalı olarak irdelenmesi,” Uludağ Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dergisi, c. 25, s. 1, ss. 13-26, 2020.