Finisajın Farklı Ayakkabı Yüzlük Derilerin Mukavemetine Etkisi

Yıl 2023, Cilt: 11 Sayı: 1, 414 - 425, 31.01.2023

Levent İnanç

https://doi.org/10.29130/dubited.1055775

Öz

Bu çalışmada, finisajın farklı ayakkabı yüzlük derilerin mukavemeti üzerine etkisi ve yüksek mukavemetli, uzun ömürlü ayakkabı üretimi için nasıl bir finisaj işleminin (hafif-ağır) tercih edilmesi gerektiği araştırılmıştır. Araştırmada, üç farklı tabaklama türü (krom, bitkisel, wet-white) ile tabaklanmış derilere standart finisaj işlemi yapılmış ve ayakkabılık derilerin mukavemeti için önemli fiziko-mekanik testler uygulanmıştır. Çalışma sonucunda, finisaj işlemleri ile tabaklama türlerinin hepsinde çekme mukavemeti ve uzama yüzdesi değerlerinin azaldığı, wet-white tabaklanmış örneklerde tüm yırtılma dayanım değerlerinin arttığı, aprenin yapışmasının bitkisel tabaklanmış örneklerde ortalama 14.85 N/cm ile en yüksek değere sahip olduğu görülmektedir. Sonuç olarak, ayakkabılarda istenen mukavemet özellikleri belirlendikten sonra finisaj işlemi ile mukavemeti azalan derilere hafif, artan derilere ise yoğun finisaj uygulanmasının uygun olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Finisaj, Ayakkabı Yüzlük Deri, Mukavemet, Finishing, Shoe Upper Leather, Strength

Destekleyen Kurum

PAMUKKALE ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJELERİ

Proje Numarası

2018HZDP034

Teşekkür

TEŞEKKÜR: Bu çalışma Pamukkale Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri tarafından desteklenmiştir (Proje no: 2018HZDP034).

The Effect of Finishing on the Strength of Different Shoe Upper Leathers

Öz

In this study, the effect of finishing on the strength of different shoe upper leathers and what kind of finishing process (light-heavy) should be preferred for the production of high-strength, long-lasting shoes were investigated. In the research, standard finishing process was applied to leathers tanned with three different tanning types (chrome, vegetable, wet-white) and physico-mechanical tests which are important for the strength of shoe leather were applied. As a result of the study, it is seen that the tensile strength and elongation values decrease in all types of tanning with finishing processes, all tear strength values increase in wet-white tanned samples, and the adhesion of the finish has the highest value with an average of 14.85 N/cm in vegetable tanned samples.As a result, after determining the desired strength properties of shoes, it has been determined that it is appropriate to apply a light finishing to leathers whose strength decreases with the finishing process, and to apply heavy finishing to increased leathers.

Anahtar Kelimeler

Finishing, Shoe Upper Leather, Strength

Proje Numarası

2018HZDP034

Kaynakça

• [1] A.Toptaş, Deri Teknolojisi, 1. baskı, İstanbul, Türkiye: Erdiz Masaüstü Yayıncılık, 1993, böl. N, ss. 477-503.
• [2] T. Yakalı, Y. Dikmelik, Deri Teknolojisi, 1. baskı, İzmir, Türkiye: Sepici Kültür Hizmeti Yayınları, 1994, böl. 12, ss. 312-369.
• [3]E. Heidemann, Fundamentals of Leather Manufacturing, 1st ed., Darmstadl, Germany: Eduard Rother KG, 1993, ch 18, pp. 570-611.
• [4] M. Özdemir, ‘’Geçmişte ve günümüzde el sanatları çerçevesinde üretilen deri ürünleri üzerinde bir araştırma,’’ Yüksek Lisans tezi, Ev Ekonomisi (El Sanatları) Anabilim Dalı, Ankara Üniversitesi, Ankara, Türkiye, 2004.
• [5]Ö. Sarı ve B.O. Bitlisli, ‘’Askeri amaçlı ayakkabı ve botlarda yüzlük derilerden kaynaklanan problemler,’’ Piyade 2000 Sempozyumu’nda sunuldu, İstanbul, 2000.
• [6]V.J. Sundar, R. Raghava, and C. Muralidharan, "Cleaner chrome tanning—emerging options," Journal of Cleaner Production, vol.10, no.1, pp. 69-74. 2002.
• [7]A. K. Urak, ‘’Thpc ile wet-white tabaklanmıs derilerde kullanılan yağların deri kalitesine etkileri,’’ Yüksek Lisans tezi, Kimya Mühendisliği Bölümü, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul, Türkiye, 2010.
• [8]D. Tegtmeyer, and M. Kleban. (2013, August) "Chromium and leather research.’’ [Online]. Available: http://www. iultcs. org.
• [9]T. Okuda, T. Yoshida, and T. Hatano, ‘’Hydrolyzable tannins and related polyphenols.’’ Springer, Vol. 66, pp. 1-117, 1995.
• [10]A. Balakrishnan, S. B. K. Kanchinadham, and C. Kalyanaraman, ‘’Studies on the effect of pre-treatment of vegetable tanning process wastewater prior to biological treatment,’’ Journal of Environmental Chemical Engineering, vol. 8, no. 4, pp. 1-10, 2020.
• [11]N. N. Fathima, T. P. Kumar, D. R. Kumar, J. R. Rao, and B. U. Nair, ‘’Wet white leather processing: A new combination tanning system,’’ Journal of the American Leather Chemists Association, vol. 101, no. 2, pp. 58-65, 2006.
• [12]A. Puntener, ‘’The ecological challenge of producing leather,’’ The Journal of The American Leather Chemists Association. vol. 90, no. 7, pp. 206-219, 1995.
• [13]Numune Alma Bölgeleri, Türk Standartlar Enstitüsü TS EN ISO 2418, 2017.
• [14]Numune Hazırlama ve Şartlandırma, Türk Standartlar Enstitüsü TS EN ISO 2419, 2015.
• [15]Çekme Mukavemeti ve Uzama Yüzdesinin Tayini, Türk Standartlar Enstitüsü TS EN ISO 3376, 2020.
• [16]Yırtılma Yükü Tayini-Bölüm 1: Tek Kenar Yırtığı, Türk Standartlar Enstitüsü TS EN ISO 3377-1, 2012.
• [17]Yırtılma Yükü Tayini-Bölüm 2: Çift Kenar Yırtığı, Türk Standartlar Enstitüsü TS EN ISO 3377-2, 2016.
• [18]Dikiş Yırtılma Direncinin Ölçülmesi, Türk Standartlar Enstitüsü TS EN ISO 23910, 2019.
• [19]Aprenin Yapışmasının Tayini için Deney, Türk Standartlar Enstitüsü TS EN ISO 11644, 2010.
• [20]Sırça Dayanımı ve Gerilebilirlik Tayini, Türk Standartlar Enstitüsü TS EN ISO 3379, 2016.
• [21] B. B. BASF, Pocket Book for the Leather Technologist, 4th ed., Ludwigshafen, Germany: Basf publisher aktiengesellschaft 67056, 2007, pp. 227-272.
• [22] P.S.Venkatachalam, Lecture notes on leather, Madras, India: Central Research Institute, 1962.
• [23] B. Basaran, B.O. Bitlisli, B. Ocak, and E. Onem, ‘’Effect of different atmospheric conditions on some physical properties of leather.’’ Tekstil ve Konfeksiyon, vol. 21, no. 2, pp. 194-197, 2011.
• [24]UNIDO, Acceptable quality standards in the leather and footwear industry, 1th ed, Vienna, Austria: Unido Publication, 1996, ch.7, pp. 32-56.
• [25]A. Dettmer, É. Cavalli, M. A. Ayub, and M. Gutterres, ‘’Environmentally friendly hide unhairing: enzymatic hide processing for the replacement of sodium sulfide and delimig,’’ Journal of Cleaner Production, vol. 47, pp. 1-18, 2013.
• [26]A. Bacardit, J. M. Morera, L. Ollé, E. Bartolí, and M. D. Borràs, ‘’High chrome exhaustion in a non-float tanning process using a sulphonic aromatic acid,’’ Chemosphere, vol. 7, no. 5, pp. 820-824, 2008.
• [27] A. Bacardit, S. Van Der Burgh, J. Armengol and L. Ollé, ‘’Evaluation of a new environment friendly tanning process,’’ Journal of Cleaner Production, vol.65, pp. 568-573, 2014.
• [28] T. Yakalı, İzmir deki Deri Fabrikalarında İşlenen Ayakkabı Yüzlük Derilerin Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri Üzerinde Araştırmalar, 1. baskı, İzmir, Türkiye: E. Ü. Ziraat Fakültesi Yayınları, 1982, ss. 1-39.