Düzce İli Fındık Bahçelerinde Fındık Kozalak Akar Türleri ve Bulaşma Oranının Belirlenmesi

Yıl 2023, Cilt: 11 Sayı: 2, 859 - 867, 30.04.2023

Dicle Kaya , Sevcan Öztemiz , İbrahim Ciner

https://doi.org/10.29130/dubited.1153235

Öz

Bu çalışma Düzce ilinde fındık yetiştiriciliğinin en fazla yapıldığı üç ilçede (Akçakoca, Merkez ve Cumayeri) fındık bahçelerinde bulunan zararlı fındık kozalak akar türlerini ve bulaşma oranını tespit etmek amacıyla toplam 40 bahçede 2021-2022 yılları arasında yürütülmüştür. Fındık bahçelerinin büyüklüğü dikkate alınarak örneklemelerde her bir bahçede rastgele belirlenen en az 10’ar ocakta gözle kontrol yöntemi ile ağacın yaprak, sürgün, tomurcuk, çiçek ve meyve gibi organları incelenmiş ve toplanan örnekler polietilen torbalar ile laboratuvara getirilmiş ve kaydedilmiştir. Elde edilen bireylerin preparatları hazırlanarak tür teşhisi yapılmıştır. Ayrıca, örneklemelerde her bir bahçede en az 10’ar ocakta ve her ocaktan seçilen birer daldaki kozalakların sayımı yapılmıştır. Örnekleme yapılan bahçelerde zararlının bir tek bireyi veya zararı tespit edildiğinde o bahçe bulaşık olarak kaydedilmiş ve bulaşma oranı belirlenmiştir. Çalışmada Phytoptus avellanae Nal. (Trombidiformes: Phytoptidae) ve Cecidophyopsis vermiformis (Nal.) (Trombidiformes: Eriophyidae) olmak üzere iki tür tespit edilmiştir. Phytoptus avellanae türü iki kriptik türden oluşan bir kompleksi temsil etmektedir. Her üç ilçedeki fındık bahçelerinde zararlı ile bulaşma oranının %100 olduğu ve kozalak yoğunluğunun ekonomik zarar eşiğinin üzerinde olduğu saptanmıştır. Bahçelerde dal başına kozalak ortalaması en yüksek Cumayeri ilçesinde (16,4 kozalak sayısı/dal) tespit edilmiş, bunu sırası ile Akçakoca ilçesi (6,5-9,25 kozalak sayısı/dal) ve Merkez ilçe (7,16-8,85 kozalak sayısı/dal) takip etmiştir. Fındık kozalak akar popülasyonunun mücadeleyi gerektirecek düzeyde olduğu ve son yıllarda fındıkta verimini etkileyen önemli faktörler arasında yer aldığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Acarina, bulaşma oranı, Eriophyidae, Fındık kozalak akarı, Phytoptidae

Teşekkür

Fındık kozalak akarlarının teşhisini yapan Sayın Prof. Dr. Sebahat SULLİVAN hocamıza teşekkür ederiz.

Determination of Hazelnut Bud Mite Species and Contamination Rate in Hazelnut Orchards in Duzce Province

Öz

This study was carried out in a total of 40 orchards between the years 2021-2022 in order to determine the harmful hazelnut bud mite species and the contamination rate in the hazelnut orchards in the three districts (Akçakoca, Merkez and Cumayeri) where hazelnut cultivation is most common in Duzce. Taking into account the size of the hazelnut orchards, the organs of the tree such as leaves, shoots, buds, flowers and fruits were (Akçakoca, Merkez and Cumayeri) where hazelnut cultivation is most common in Duzce. Taking into account the size of the hazelnut orchards, the organs of the tree such as leaves, shoots, buds, flowers and fruits were examined by visual control method in at least 10 randomly selected quarries in each orchard, and the collected samples were brought to the laboratory with polyethylene bags and recorded. Species identification was made by preparing the preparations of the individuals obtained. In addition, in the samplings, buds were counted in at least 10 quarries in each orchard and on a branch selected from each quarry. When a single individual or damage of the pest is detected in the sampled gardens, that garden was recorded as contaminated and the infection rate was determined. In the study, Phytoptus avellanae Nal. (Trombidiformes: Phytoptidae) and Cecidophyopsis vermiformis (Nal.) (Trombidiformes: Eriophyidae) were identified. Species P. avellanae represent a complex of two cryptic species. In all three districts, it was determined that the pest contamination rate was 100% in the hazelnut orchards and the bud density was above the economic damage threshold. The highest average of cones per branch in the gardens was found in Cumayeri district (16,4 cone number/branch), followed by Akçakoca district (6,5-9,25 cone number/branch) and Central district (7,16-8,85 cone number/branch). It has been observed that the hazelnut bud mite population is at a level that requires control and it is among the important factors affecting the yield of hazelnut in recent years.

Anahtar Kelimeler

Acarina, Contamination rate, Eriophyidae, Hazelnut bud mite, Phytoptidae

Kaynakça

• [1] FAOSTAT, (2019, March 1). Food and Agriculture Organization of the United Nations. [Online]. Available: http://www.fao.org/faostat/en/#data/QC.
• [2] Anonim, 2017 Yılı Fındık Raporu. Ankara, Türkiye: T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü, 2018, ss. 15-25.
• [3] TÜİK. (2020 10 Kasım). Bitkisel Üretim İstatikleri. [Çevrimiçi]. http://tuik.gov.tr/Pre Tablo.do?alt_id=1001.
• [4] F. Akyazı, ve O. Ecevit, ‘‘Ordu, Samsun ve Giresun illeri fındık bahçelerinde görülen akar türlerinin belirlenmesi,’’ Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, c. 18, s. 3, ss.39-45, 2003.
• [5] S.K. Özman-Sullivan, ‘‘Fındık bahçelerinde bulunan zararlı akar türleri ve ekonomik önemleri,’’ Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, c. 21, s. 2, ss. 261-264, 2006.
• [6] Anonim, Fındık Entegre Mücadele Teknik Talimatı, Ankara, Türkiye: T.C. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Bitki Sağlığı Araştırmaları Daire Başkanlığı, 2011, ss. 60-99.
• [7] F. Akyazı ve O. Ecevit, ‘‘Samsun ili fındık bahçelerinde bulunan zararlı ve yararlı akarların popülasyon dalgalanmalarının belirlenmesi,’’ Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, c. 22, s. 2, ss. 13-18, 2005.
• [8] S.K. Özman-Sullivan, ‘‘Pest Management in Organic Hazelnut Growing,’’ CAB International handbook of pest management in organic farming, 519, 2018.
• [9] S.K. Özman, ‘‘Karadeniz Bölgesinde Fındık Kozalak Akarları [(Phytocoptella avellanae (Nal.) ve Cecidophyopsis vermiformis (Nal.) (Eriophyoidea: Acarina)] üzerinde populasyon değişimleri ve konukçu ilişkileri ağırlıklı ökolojik araştırmalar,’’ Doktora Tezi, Bitki Koruma Anabilimdalı, Ankara Üniversitesi, Ankara, Türkiye, 1995.
• [10] S.K. Özman ve S. Toros, ‘‘Life cycles of Phytoptus avellanae Nal. and Cecidophyopsis vermiformis Nal. (Eriophyoidea: Acarina),’’ Acta Horticulturae, vol. 445, pp. 493-501, 1997.
• [11] S.K. Özman, ‘‘ Some biological and morphological differences between gall and vagrant forms of Phytoptus avellanae Nal. (Acari: Phytoptidae),’’ International Journal of Acarology, vol. 26 no.3, pp. 215-219, 2000.
• [12] E. Denizhan, ‘‘ Eriophyoid mites (Acari: Eriophyoidea) on fruit trees in Yalova, Turkey,’’ Yüzüncü Yıl Üniversitesi Journal of Agricultural Sciences, vol. 28, no. 3, pp. 285-288, 2018
• [13] Anonim. (2021, December 20). Phytoptus avellanea (filbert, bud mite) [Online]. Available: https: //www.cabi.org/isc/datasheet/21847
• [14] B. Alkan, ‘‘ Türkiye’nin Zoosesid (zoocecid)’leri (kökeni hayvansal bitki urları) Üzerinde Çalışmalar,’’ Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yıllığı, s.1, ss. 187-199, 1952.
• [15] E. Denizhan, R. Monfreda, E. De Lillo and S. Çobanoglu, ‘‘ Eriophyoid mite fauna (Acari: Trombidiformes: Eriophyoidea) of Turkey: new species, new distribution and an updates catalogue), ’’ Zootaxa, vol. 3991, no. 1, ss. 1-63, 2015.
• [16] S.K. Özman, ve S. Toros, ‘‘Fındık Kozalak Akarları [Phytoptus avellanae Nal. ve Cecidophyopsis vermiformis Nal. (Acarina: Eriophyoidea)]'nın Karadeniz Bölgesinde dağılımları,’’ Türkiye III. Entomoloji Kongresi, Ankara, Türkiye, 1996, ss. 328-336.
• [17] İ. Saruhan, ve C. Tuncer, ‘‘Population densities and seasonal fluctiations of Hazelnut pests in Samsun, Turkey,’’ Acta Horticulture vol. 556, pp. 495-502, 2001.
• [18] T. Celal, I. Ozdemir, R. Kushiyev, ‘‘Fındık Hastalık ve Zararlıları Mevcut Durum ve Riskler, ’’ Türktob, vol: 27, ss.14-17, 2018.
• [19] O. Ecevit, S. Keçeci, C. Tuncer, A.F. Yanılmaz ve M. Işık, ‘‘II. Entomoloji Kongresi Bildirileri,’’ Doğu Karadeniz Bölgesi fındık bahçelerinde zararlı Eriophyoidea (Acarina: Actinedida) akarları üzerinde çalışmalar, Adana, Türkiye, 1992, sayfa 671-681. [20] S.K. Özman and S. Çobanoglu, ‘‘Current Status of Hazelnut Mites in Turkey,’’ Acta Horticulturae, vol. 556, pp. 479–487, 2001.
• [21] A. Zirek, ‘‘Yalova İlinde Park Bitkileri Üzerinde Görülen Eriophyoid (Acarına: Eriophyoidea) Akar Türlerinin Ve Yaygınlıklarının Saptanması,’’ Yüksek Lisans Tezi, Bitki Koruma Anabilim Dalı, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Van, Türkiye, ss. 44, 2019 .
• [22] S. Çobanoğlu, Ş. Bayram, and S.K. Özman, ‘‘Zerconidae and Uropodidae (Acari, Gamasina) species from Turkey,’’ Phytophaga, vol. 7, pp. 3-8, 2002.
• [23] S.K. Özman, W. Magowski and S. Çobanoğlu, ‘‘ Tarsonemid mites of hazelnut orchards in Turkey. Abstracts,’’ VII. European Congress of Entomology, Thessaloniki, Greece, 2003, pp. 178.
• [24] L. Grobler, S.K. Özman and S. Çobanoğlu, ‘‘The genera Liacarus, Stenoxenillus and Xenillus (Oribatida: Gustavioidea) from Turkey,’’ Acarologia, Vol.43, no.1, pp. 131-147, 2003.
• [25] S.K. Özman-Sullivan, A. Kazmiersk and S. Çobanoğlu, ‘‘Alycina and Eupodina mites of hazelnut orchards in Turkey,’’ VI. Int. Hazelnut Congress, Tarragona, Spain, 2002, pp. 401-406.
• [26] S.K. Özman–Sullivan, ‘‘Do the contradictory life cycles of the hazelnut big bud mite, Phytoptus avellanae (Nal.) (Acari: Phytoptidae) imply two species,’’ XIV International Congress of Acarology, Kyoto, Japan, 2014, pp. 16.
• [27] S.K. Özman, ve O. Ecevit, ‘‘Fındıklarda tomurcuk dökümleri ile Fındık kozalak akarları Phytoptus avellanae Nal. ve Cecidophyopsis vermiformis Nal. (Acarina: Eriophyoidea) arasındaki ilişkiler,’’ Türkiye III. Entomoloji Kongresi, Ankara, Türkiye, 1996, ss. 337-345.
• [28] O. Ecevit, ‘‘Akar (Acarina)’ların Toplanması, Saklanması ve Preparatlarının Yapılması,’’ Atatürk Üniviversitesi Yayınları, c. 480, ss. 1-32, 1976.
• [29] H. H. Keifer, ‘‘Eriophyoid studies C–10,’’ Agricultural Research Service, vol. 10, pp. 1–24, 1975a.
• [30] H.H. Keifer, ‘‘Eriophyoid studies C–11,’’ Agricultural Research Service, vol. 11, pp. 1–24, 1975b.
• [31] T. Cvrkovic, P. Chetverikov, B. Vidovic, and R. Petanovic, ‘‘Cryptic speciation within Phytoptus avellanae s.l. (Eriophyoidea: Phytoptidae) revealed by molecular data and observations on molting Tegonotus-like nymphs,’’ Experimental Apply Acarollogy vol. 68, pp. 83–96, 2016.
• [32] E.A. Elvanoğlu, ‘‘Ordu ve Giresun İlleri Fındık Bahçelerinde Fındık Kozalak Akarının Zarar Düzeyinin Belirlenmesi, ’’ Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bitki Koruma Anabilim Dalı, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun, Türkiye, ss. 48, 2020.
• [33] T. Abramishvili, D. Gaganidze, S.K. Özman, E. Abashidze, ‘‘Phylogenetic analysis of hazelnut big bud mite- Phytoptus avellanae Nal. in the Black Sea region of Georgia, ’’ Bullettin Of The Georgian National academy Of Sciences, vol.12, pp. 4, 2018.
• [34] B. Maziarz, ‘‘Damage of hazel by the Hazel Gall Mite Phytoptus avellanae (Nal.) (Acarina, Phytoptidae), ’’ Polskie Pismo Entomologiczne, vol. 53, no. 4, pp. 649-655, 1985.