Determination of the Effect of Liquid Fertilizers on Yield, Yield Components and Quality Characteristics of Durum Wheat

Yıl 2023, , 189 - 207, 30.12.2023

Sevda Aydın , Enver Kendal

https://doi.org/10.55007/dufed.1239632

Öz

In order to obtain high yielding and quality products, it is possible to choose suitable varieties and to provide the most suitable maintenance conditions during the growing period. One of them is the complete application of macro and micro nutrients needed by the plant. In this study, it was carried out to see the effect of liquid fertilizer containing macro and micro nutrients together on yield, yield components and quality criteria of durum wheat. In the 2020-2021 growing season, the effect of liquid fertilizer application dose on 3 durum wheat cultivars was investigated under farmer conditions in Çağıl village of Kızıltepe district of Mardin province. The experiment was carried out according to the Random Blocks Trial Design with 4 replications. Significant differences were detected at the level of 0.1% and 0.5% in terms of liquid fertilizer application, varieties and interaction. Among the examined characteristics, the number of spikes per square meter (368-439 pieces/m2), plant height (97-107 cm), spike length (7.4-7.7 cm), spike yield (25.2-26.0 g/spike), hectoliter weight (81.6-83.8 kg/hl), protein ratio (11.8-14.0%), wet gluten ratio (30.6-35.6%) and grain yield (5367-6289 kg/ha-1) were determined to be important in terms of liquid fertilizer application, but insignificant in terms of other parameters. In general, according to the results obtained from the research, the effect of liquid fertilizer application on durum wheat was found to be significant. In addition, useful and visual results were obtained on the relationship and interaction between genotypes and applications with biplot analysis.

Anahtar Kelimeler

Durum, Cultivar, Trait, Liquid fertilizer

Sıvı Gübrelerin Makarnalık Buğdayda Verim, Verim Unsurları ve Kalite Özellikleri Üzerine Etkisinin Belirlenmesi

Öz

Yüksek verimli ve kaliteli ürünler elde etmek için uygun çeşit tercih edilmesinin yanında yetiştirme döneminde en uygun bakım şartlarının sağlanması ile mümkün olmaktadır. Bunlardan biri de bitkinin ihtiyaç duyduğu makro ve mikro besinlerin eksiksiz olarak uygulanmasıdır. Bu çalışma içerisinde makro ve mikro besin elementlerini birlikte içeren sıvı gübrenin makarnalık buğdayın verim, verim öğeleri ve kalite kriterlerine etkisini görmek üzere yürütülmüştür. Çalışma 2020-2021 yetiştirme sezonunda, Mardin ili Kızıltepe ilçesi Çağıl köyünde, çiftçi koşullarında, 3 adet makarnalık buğday çeşidinde sıvı gübre uygulama dozunun etkisi araştırılmıştır. Deneme Tesadüf Blokları Deneme Desenine göre 4 tekerrürlü olacak şekilde yürütülmüştür. Sıvı gübre uygulaması, çeşitler ve interaksiyon bakımından %0,1 ve % 0,5 seviyesinde önemli farklılıklar tespit edilmiştir. İncelenen özelliklerden metrekarede başak sayısı (368-439 adet/m2), bitki boyu (97-107 cm), başak uzunluğu (7,4-7,7 cm), başak verimi (25,2-26,0 g/başak), hektolitre ağırlığı (81,6-83,8 kg/hl), protein oranı (%11,8-14,0), yaş glüten oranı (%30,6-35,6) ve tane verimi (536,7-628,9 kg/da) bakımından sıvı gübre uygulamasının önemli, diğer parametreler bakımından önemsiz olduğu belirlenmiştir. Genel olarak bakıldığında araştırmadan elde edilen sonuçlara göre sıvı gübre uygulamasının makarnalık buğdaya etkisi önemli bulunmuştur. Ayrıca, biplot analizi ile genotipler ve uygulamalar arasındaki ilişki ile interaksiyon konusunda faydalı ve görsel sonuçlar elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Makarnalık, Çeşit, Özellik, Sıvı gübre

Teşekkür

Bu çalışmanın yürütülmesinde yardımlarını esirgemeyen GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü Yöneticileri ve Serin İklim Tahılları /Buğday Islah Şubesi çalışanlarına teşekkür ederiz.

Kaynakça

• E. Kendal, “Bazı makarnalik buğday çeşitlerinde genotip x çevre interaksiyonun kalite ile verim özeliklerine etkisi,” Doktora Tezi, Mustafa Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Antakya, Hatay, 2013.
• R. Yeni, Buğday Raporu. (2022). Erişim Tarihi: 07.01.2023. [Online]. http://www.tkv-dft.org.tr/medya/media/191_1656073551.pdf.
• N. Öner, “Ekmeklik buğdayda yaprak gübresi uygulamalarının verim ve kalite üzerine etkisi,” Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, cilt. 15, no. 3, s. 87-95, 2018.
• F. Kızılgeçi, M. Yıldırım, Ö. Albayrak, F. Başdemir, C. Akıncı, “Farklı azot dozlarının makarnalık Bbuğday F2 melez kombinasyonlarında bazı kalite parametreleri üzerine etkisi,” Dicle Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitü Dergisi, cilt. 5, no. 1, s. 7-14, 2016.
• R. Özkan, İ. Özberk, F. Özberk, M. Bayhan, “Buğdayda azota tepki ve karlı çeşit seçimi,” Dicle Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, cilt. 7, no. 2, s. 50-60, 2018.
• H. Barut, S. Aykanat, E. Haklı Heybet, S. Eker, İ. Çakmak, “Topraktan ve yapraktan azot ve çinko uygulamalarının buğdayda tane çinko ve demir konsantrasyonları üzerine etkisi,” Toprak Su Dergisi, Özel Sayı, s.130-139, 2019.
• H. Barut, T. Şimşek, S. Aykanat, “Çinko uygulamasının makarnalık buğday çeşitlerinde verim ve bazı tarımsal özellikler üzerine etkisi,” Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, cilt. 4, no. 1, s. 10-23, 2017.
• U. Singh, C. S. Praharaj, S.S. Singh, A. Bohra, Y. S. Shivay, “Biofortificition of pulses: Strategies and cahallenges,” In Proceedings of The Second International Conference on Bio-Resource and Stress Management, pp. 50-55, 2015.
• A. Pehlivan, S. Ünver İkincikarakaya, “Makarnalık buğdayda kalite ıslah çalışmaları,” Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, cilt. 26, no. 1, s. 127-151. 2017.
• E. Kendal, “Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, farkli dozlarda uygulanan çinko (ZnSO4) gübresinin makarnalik buğday çeşitlerinde verim, verim unsurlari ve kalite özelliklerine etkisi,” Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana, 2008.
• Y. Coşkun, A. Öktem, “Farklı dozlarda ve zamanlarda uygulanan azotun makarnalık buğdayın verim ve verim unsurlarına etkisi,” Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, cilt. 7, no. 3, s. 1-10, 2003.
• A. Akkaya, Buğday Yetiştiriciliği. KSÜ. Gen. Yay. No:1, Ziraat Fakültesi Gen. Yay. No:1, Ders Kitapları No:1, 225 Sayfa, Kahramanmaraş, 1994.
• M. Bayhan, “Diyarbakır koşullarında bazı uluslararası ileri kademe makarnalık buğday Materyalinin tarımsal özelliklerinin incelenmesi,” Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Şanlıurfa, 2017.
• Ş. Kanat, “Viranşehir’de yetiştirilen bazi buğday çeşitlerinin verim kalite ve pazar fiyati yönünden değerlendirilmesi,” Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Şanlıurfa, 2017.
• K. Öner, E. Kendal, “Mardin ili sınırlarından toplanan yerel makarnalık buğday popülasyonlarının karakterizasyonu,” Dicle Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, cilt. 11, no. 1, s. 1-1, 2022.
• Ü. Ulupınar, “Isparta koşullarinda makarnalik buğday (Triticum durum Desf.) çeşitlerinin adaptasyonu ve farkli azot dozu uygulamalarinin verim ve verim unsurlarina etkisi,” Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta, 2017.
• Y. Coşkun, “Farklı dozlarda ve zamanlarda uygulanan azotun makarnalik buğdayin verim ve verim unsurlari üzerine etkileri,” Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Şanlıurfa, 2003.
• M. Tepecik, N.T. Barlas, E. İlker, “Farklı azotlu gübreler ve uygulama zamanlarının buğdayda verim ve verim komponentlerine etkileri,” Toprak Su Dergisi, cilt. 3, no. 1, s. 24-30, 2014.
• M. Ayhan, “Organomineral ve kimyasal gübre uygulamasinin makarnalik buğdayda tane verimi ve kalite üzerine etkisi,” Yüksek Lisans Tezi, Artuklu Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Mardin, 2021.
• N. E. Ünsal, “Bazı ekmeklik ve makarnalik buğday çeşitlerinde farkli azot ve fosfor dozlarinin verim ve bazi verim unsurlarina etkilerinin saptanmasi üzerine araştirmalar,” Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, cilt. 16, no. 1, s. 37-47, 2012.
• C. T. Atıcı, “Kimyasal ve organomineral gübre uygulamasinin buğday bitkisinin verim ve bazi kalite özellikleri üzerine etkisi,” Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kahramanmaraş, 2020.
• H. Akman, A. Topal, “Makarnalık buğdayda farkli şekillerde üre uygulamasinin verim, verim unsurlari ve kaliteye etkisi”. Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, cilt. 24, no. 3, s. 41-51, 2010.
• C. F. Yildiz, R. Dogan, “Nusrat ekmeklik buğday çeşidinde farkli azot dozlari ve ekim sikliklarinin tane verimi, verim öğeleri ve bazi kalite özelliklerine etkileri”. Bursa Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, cilt. 36, no. 2, s. 285-299, 2022
• H. Irmak, “Edirne ekolojik koşullarinda ekmeklik buğdayda (Triticum aestivum L.) farkli üst gübre uygulamalarinin verim ve kalite üzerine etkisi,” Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Namık Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekirdağ, 2019.
• H. Kılıç, E. Dönmez, S. Yatar, T. Şanal, A. Altıkat, “Elazığ ve malatya şartlarina uygun makarnalik buğday çeşitlerinin belirlenmesi üzerine bir araştirma” Bitkisel Araştırma Dergisi, cilt. 2, s. 6-13, 2007.
• G. Akkaya, “Bazı Makarnalık buğday çeşitlerinin Şanliurfa koşullarinda değerlendirilmesi,” Yayınlanmamış Doktora Tezi, Harran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Şanlıurfa, 2019.
• O. Ev, “Konya koşullarinda bazi ekmeklik ve makarnalik buğday çeşitlerinde azotlu gübrelerin verim ve kalite üzerine etkisi,” Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Tekirdağ, 2006.
• M. A Birsin, “Buğdayda azot alimi ve azot hasat indeksi” Journal of Agricultural Sciences, cilt. 6, no. 3, s. 27-31, 2000.
• M. S. Polat, “Makarnalık buğdayda kalite ve verim istikrari,” Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Şanlıurfa, 2017.
• E. Kendal, S. Tekdal, H. Aktaş, M. Karaman, “Kalite parametreleri yönünden yerli ve yabanci bazi makarnalik buğday çeşitlerinin değerlendirilmesi,” Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, cilt. 5, no.1 s. 97-100, 2012
• E. Oral, “Effect of nitrogen fertilization levels on grain yield and yield components in triticale based on AMMI and GGE biplot analysis,” Appl. Ecol. Environ. Re., vol. 16, pp. 4865-4878, 2018.
• E. Özata, “Cin Mısır Genotiplerinin Biplot (GGE ve AMMI) Analizi ile kimyasal kompozisyonlarının değerlendirilmesi,” El-Cezeri Journal of Science and Engineering, cilt. 7, no. 3, s. 1417-1431, 2020.
• O. Hocaoglu, M. Akcura, “Decision making on nitrogen management of oat (Avena sativa) using grain yield potential and nitrogen use efficiency,” Turkish Journal of Field Crops, vol. 25, no. 2, s. 208-215, 2020.
• A. M. M. Al-Naggar, M. M. Shafik, R. Y. M. Musa, “AMMI and GGE Biplot analyses for yield stability of nineteen maize genotypes under different nitrogen and irrigation levels,” New Perspectives, 2020.