Evaluation in Terms of Resistance to Sunn pest Eurygaster integriceps Put. Damage of Durum Wheat Genotypes with Different Phonological Characters

Yıl 2018, Cilt: 7 Sayı: 1, 1 - 12, 01.03.2018

Hasan Kılıç Hüsnü Aktaş Enver Kendal Ahmet Altıkat Turan Karahan Vedat Karaca Çetin Mutlu Mehmet Duman

Öz

Sunn Pest Eurygaster integriceps Put. is animportant harmful insect on the wheat quality and grain yield in Southeast Region, Turkey. Using of resistant or tolerant genotypes is an effective strategy for Integrated Pest Management IPM . In order to identify the reactions wheat to sunn pest, seven durum wheat Triticum turgidum ssp. durum cultivars and one durum wheat landrace were evaluated for resistance or tolerant to artificial infestations in cages of sunn pest in field conditions using Randomized Block Design with three replications in Diyarbakır in 2004-2006 cropping seasons.Relation of damage of Sunn Pest and genotypes reaction, also relationship between morphological, physiological, quality traits and resistance level of genotypes were examined in current study.Grain yield, days to heading, days to stem elongation, ear density, growth habit, glaucosity of sheath, pith in cross section, seasonal type, plant height, grain number per spike, spike number in per meter squar, thousand kernel weight, test weight, chlorophyll content of flag leaf SPAD ,quantified the adult densities, damaged grain rate, vitreous rate, semolina yield, wet gluten content, gluten index value, semolina yellow colour pigment b , relaxation-BU RLX and stretch-BU STR were measured and relationship between examined traits was observed. According to results of study, the leastSunnpest rate was determined on Fırat-93 cultivar 3.9% for 2005-06 growing season, while the highest grain damage rate was in landrace cultivar Bağacak 31.6% . Based on biplot analysis, there was a positive and significant relationship between EO, SS and growth habit, days to stem elongation and days to heading while a negative and significant relationship found with chlorophyll content, SDS sedimentation value, vitreous rate, semolina yield, semolina yellow pigment.In addition, no significant relationship was found between the damaged grain rate, adult densitiesand remaining traits mentioned

Anahtar Kelimeler

Biplot, Durum wheat, Sunn pest damage, Resistance

Farklı Fenolojik Özelliklere Sahip Durum Buğday Genotiplerinin Süne Eurygaster integriceps Put Zararına Mukavemet Bakımından Değerlendirilmesi

Öz

Süne Eurygaster integriceps Put. Güneydoğu Anadolu bölgesinde buğdayın kalite ve verimini sınırlayan önemli bir zararlıdır. Dayanıklı çeşitlerin kullanılması Entegre Zararlı Yönetimi IPM için etkili bir stratejidir. Çalışma, Diyarbakır ekolojik şartlarında bazı durum buğday Triticum turgidum ssp. durum genotiplerinin süne zararına tepkilerinin belirlenmesi amacıyla kafes sisteminde 2014-2016 yetişme sezonlarında tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Araştırmada ele alınan 8 durum genotipine ait tane verimi TV ile birlikte, başaklanma süresi BS ,bitki boyu BB , m2’de başak sayısı BBS , bin tane ağırlığı BTA , hektolitre ağırlığı HL , başakta tanesayısı BTS ,bayrak yaprak klorofil içeriği KLF , başak yoğunluğu BY ,büyüme şekli BŞ , kın mumsuluğu KN , sapa kalkma süresi SKS , ergin süne sayısı BBS ve tanede emgi oranı EO ; kalite özelliklerinden bin tane ağırlığı BTA , camsı tane oranı CT , SDS sedimentasyon SDS , yaş glüten YŞ , glüten indeksi Gİ , irmik rengi b , irmik verimi IV , relaxationBU RLX ve stretch-BU STR ile bu özellikler arası ilişkiler incelenmiştir. Çalışma sonucunda EO bakımından en düşük değerler 2005-06yetişme sezonunda%3.9 ile Fırat-93 çeşidinden elde edilirken, en yüksek değerise %31.6 ile yerelBağacakpopulasyonundan elde edilmiştir. Özellikleri arası ilişkiyi ifade eden biplot analizlerinde KLF, SDS, PO, CT, IV ve b değerleri ile EO ve SS arasında negatif; SKS, BŞ ve BS ile EO ve SS arasında ise pozitifi ilişkiler tespit edilmiştir. Ele alınan diğer özellikler ile EO ve SS arasında ise önemli bir ilişki tespit edilememiştir

Anahtar Kelimeler

Biplot, Durum buğday, Emgi oranı, Dayanıklılık, Süne

Kaynakça

• [1] TÜİK, Tarım İstatistikleri. Türkiye İstatistik Kurumu (2016):Erişim Tarihi: 06.12.2017 http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist
• [2] J. Diamond,.Location, location, location: thefirstfarmers. Science 278:1243–1244 (1997)
• [3] A. Karagozve N. Zencirci, Variation in Wheat (Triticum Spp.) Landraces from Different Altitudes of Three Regions of Turkey. Genetic Res. and Crop Evolution 52:775–785 (2005).
• [4] H. Kılıç, S. Tekdal, E. Kendal ve H. Aktaş, Augmented deneme desenine dayalı ileri kademe makarnalık buğday (Triticumturgidumssp durum) hatlarının biplotanaliz yöntemi ile değerlendirilmesi.KSU Doğa Bil. Derg., 15(4):18- 25 (2012).
• [5] F. Paulian, and C. Popov. SunnPestorCerealBug. In: Wheat, Hafliger, E. (Ed.). Basle, Ciba-Geigy, pp: 69-74 (1980).
• [6] R.H. Miller and J.G. Morse..SunnPestsandtheir Control in theNear East. 1st Edn., FoodandAgricultureOrganization of the United Nations,USA., ISBN-10: 9251038007, pp: 165. (1996)
• [7] Z. Şimşek, Past and current status of sunn pest (Eurygaster spp.) control in Turkey. p: 89–94. Editörler: K. Melan and C. Lomer. Integrated Sunn Pest Control. Plant Protection Central Research Institute, Ankara (1998).
• [8] V. Karaca ve A. Özpınar, Karacadağ’da Eurygaster integriceps Put. veDolycorisbaccarum (L.)’un Kışlaktan Çıkışının Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. GAP II. Tarım Kongresi, (24-26 Ekim 2001. Harran Üniversitesi, Şanlıurfa) 167-174 s.(2001).
• [9] S. Akyürek, Değişik fenolojik özelliklere sahip buğday çeşitlerinde süne zararının verim ve kalite üzerine etkisi ve genetik farklılıkların belirlenmesi. Namık Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi Tarla Bitkileri Anabilim Dalı (2014).
• [10] Ç. Mutlu, R. Canhilal, V. Karaca, M. Duman, C. Gözüaçıkve M. Kan, Economic threshold revision of the Sunn Pest (Eurygaster integriceps Put.) (Hemiptera: Scutelleridae) on wheat in Southeastern Anatolia Region TürkiyeEntomolojiBülteni4(3):157-169 (2014).
• [11] H. Dizlek ve M. İslamoğlu, Buğday kitlesindeki süne emgi oranının belirlenmesinde ülkemizde kullanılan yöntemlerin karşılaştırılması. U. Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 24(1): 81-90 (2010).
• [12] Anonim, T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Bitki Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü SüneKımıl Mücadelesi Raporu. 207 (1998).
• [13] H. Örün. Türkiye’de süne mücadelesinin dünü ve bu günü (1998).
• [14] D. Every, M. Farrell, W. Stufkens and AR. Wallace, Wheat cultivar susceptibility to grain damage by the New Zealand wheat bug, Nysiushuttoni, and cultivar susceptibility to the effect of bug proteinase on baking quality. J. Cereal Sci. 27: 37-46 (1997).
• [15] T. Najafi-Mirak and V. Mohammadi, Resistance to Sunn pest (E. integriceps) in Advanced lines of Durum and Bread Wheat. 2nd International Conference on Sunn Pest. ICARDA, Aleppo, Syria (2004).
• [16] F. Yıldırım, A. Tülek, T. Kılınç ve A. Yorgancılar, Eskişehir’ de süneye tolerant buğday çeşit ve hatlarının belirlenmesi. Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü-Eskişehir (2008). http://personel.zmmae.gov.tr/Details.aspx?proID=1 157&lang=tr
• [17] M. Bouhssini, K. Street, A. Joubi, Z. Ibrahim and F. Rihawi, Sources of wheat resistance to Sunn pest, EurygasterintegricepsPuton, in Syria. Genet Resour Crop Evol, 56:1065–1069 (2009).
• [18] TN. Mirak, Evaluation of resistance to Sunn pest (EurygasterintegricepsPut.) in wheat and triticale genotypes. Crop Breeding Journal, 2(1):43:48 (2012)
• [19] F. Turanlı, M. Tosun, F. Tonk, E. İlker, M. Çakır, E, Kaya, E. Yılmaz, F. Ersin, D. İştipliler ve M. Köymen, Türkiye’de süneye karşı yeni dayanıklılık kaynaklarının belirlenmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitusu Dergisi, 25 (Ozel sayı-1):136-140 (2016)
• [20] CM. Smith, Plant resistance to insects: A fundamental approach. John Wiley and Sons. 286p (1989).
• [21] E. Kinaci, and G. Kinaci, Quality and yield losses due to sunn pest (Hemiptera: Scutelleridae) in different wheat types in Turkey. Field Crops Res., 89: 187-195. DOI: 10.1016/j.fcr.2004.02.008 (2004)
• [22] N. Sanaey and T. Najafi, Mirak, Wheat Resistance to the Adult Insect of Sunn Pest, EurigasterIntegriceps Put American Journal of Agricultural and Biological Sciences 7 (1): 56-60. (2012)
• [23] TTSM,. Makarnalık Buğday Özellik Belgesi (Triticum durum Desf.). Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkezi Müdürlüğü (2018) https://www.tarim.gov.tr//Belgeler/Tescil/Özellik% 20Belgeleri//makarnalik-bugday.
• [24] M. Kıvan, Buğdayda EurygasterintegricepsPut. veEurygasteraustriacaSchrk. (Heteroptera: Scutellerdae) türlerinin populasyon yoğunluğu ile meydana getirdiği zarar oranı arasındaki ilişkiler. Türk entomol. derg., 23 (4): 269-275 (1999)..
• [25] P. Williams, FJ. El-Haremein, H. Nakkoul, S. Rihavi, Crop quality evaluation methods and guidelines. ICARDA. Technical Manual 14 (Rev.1). (1988).
• [26] H. Özkaya ve B. Özkaya, Öğütme teknololojisi. Gıda Teknolojisi Derneği Yayınları No: 30 s. 268-283 Ankara (2005).
• [27] Anonim (b), Instruction Manual Glutograph-E, Brabender measurement and control systems, Brabender GmbH&Co.KG. Kulturstr. 51-55. 47055 Duisburg. Germany (2005).
• [28] İ. Genç, Yerli ve yabancı ekmeklik ve makarnalık buğday çeşitlerinde verim ve verime etkili başlıca karakterler üzerinde araştırmalar. Çukurova Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları No:82, Bilimsel inceleme ve araştırma tezleri. 10. s.83. Adana. 1974.
• [29] BO. Hoel, Use of a hand-held chlorophyll meter in winter wheat: Evaluation of different measuring positions on the leaves. Acta Agric. Scand., Sect. B, Soils and Plant Sci. 48:222-228 (1998).
• [30] M. Yıldırım, H. Kılıç, E. Kendal ve T. Karahan, Applicability of chlorophyll meter readings as yield predictor in durum wheat .Journal of Plant Nutrition, 34:151–164 (2011).
• [31] N. Yurtsever, Deneysel istatistik metotları. TOKB Köy Hiz. Gn. Md. Yayın No: 121, no:56, Ankara, 623s, (1984).
• [32] NT. Özderen Ünsal, Süne (Eurygasterspp.) zararının makarnalık buğday ve makarna kalitesi üzerine etkileri. Hacetepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü / Gıda Mühendisliği Anabilim Dalı doktora tezi 83. Sayfa. Ulusal tez no: 244951 (2009).
• [33] A. Atlı, N. Koçak, H. Köksel, B. Aktan, E. Karababa, A. Dağ, T. Tuncer, B. Dikmen ve Ş. Özkan, Süne (Eurygasterspp.) ve Kımıl (Aelia sp.) zararı görmüş tanelerin ekmeklik buğday kalitesine etkileri. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Yayınları,1988/2, Ankara, 23 s (1988)
• [34] A. Pehlivan A ve S. Ünver, Makarnalık buğdayda kalite ıslahı çalışmaları Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 2017, 26 (1):127-151 (2017).
• [35] RE Cubadda, M. Carcea, E. Marconi and MC, Trivisonno. Influence of protein content on durum wheat gluten strength determined by the SDS sedimentation test and by other methods. Cereal Foods World, 52, 273-277 (2007)
• [36] 36 H. Kılıç, İleri kademe makarnalık buğday hatlarının farklı çevrelerde tane verimi ve bazı kalite özelliklerinin değerlendirilmesi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi 1(2): 194-201 (2014).
• [37] S. Tekdal, E. Kendal. B, Ayana, İleri kademe makarnalık buğday hatlarının verim ve bazı kalite özelliklerinin biplot analiz yöntemi ile değerlendirilmesi Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi 1(3): 322-330 (2014).
• [38] E. Karababa and AN. Ozan, Effect of wheat bug (Eurygasterintegriceps) damage on quality of a wheat variety grown in Turkey. J. Science Food and Agriculture, 77: 399-403 (1998).
• [39] Özkan M ve Babaroğlu NE 2015. Süne. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Yayınları, ISBN:978-605- 9175- 00-5, Ankara
• [40] M İslamoğlu. Buğdayda biyolojik mücadele. http://www.tarimkutuphanesi.com/Bugdayda_Biyol ojik_ Mucadele_00634.html (1998).
• [41] SÖ. Kıvanç, Süne-kımıl (Eurygasterspp. ve/veya Aeliaspp.) zararı görmüş unların kek, bisküvi ve ekmeklerde akrilamid ve hidroksimetilfurfural (HMF) oluşumuna etkisi Hacettepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Gıda Mühendisliği Anabilim Dalı (2013); Erişim tarihi: 23.08.2017. http://www.openaccess.hacettepe. edu.tr:8080/xmlui/ bitstream/handle/11655/2753/c0ec0bc3-5022-4fcfa49d-77eb66096fe3. pdf? sequenc e=1
• [42] H. Köksel, T. Özderen, B. Olanca, T. Sanal, D. Sivri Özay, Effects of Suni Bug (Eurygasterspp.) Damage on MillingPropertiesandSemolinaQuality of Durum Wheats (Triticum durum L.), CerealChemistry, 86(5), 522-526 (2009)
• [43] T. Kahraman, K. Akın, İ. Öztürk, R. Avcı, Trakya Bölgesinde Bazı Ekmeklik Buğday (TriticumaestivumL.) Çeşitlerinde Süne Emgi Oranları ve Kalite Üzerine Etkisi. Türkiye IV. Bitki Koruma Kongresi Bildirileri (28-30 Haziran 2011, Kahramanmaraş) (2011).
• [44] H. Nouri and S. Shahrokhi, Economic Levels for Sunn pest Eurygasterintegriceps Put. (Het.: Scutelleridae) on Wheat in Iran. International Journal of Agronomy and Plant Production, 3(11): 483-488 (2012).
• [45] W. Yan, P.L. Cornelius, J. Crossaand L.A. Hunt. Twotypes of GGE biplotsforanalyzingmultienvironmenttrial data. CropSci. 41: 656-663 (2001).
• [46] YB. Shurovenkov, AV. Ermakov, NI. Boiko, NA. Mikhailova and MA. Volodichev, Grain Condition and the Sunn pest. ZashchitaRastenii, 8: 8-9 (1984).
• [47] M.S Kang, V.D Aggarwal ve R.M Chirwa, Adaptabilityandstability of beancultivars as determinedviayield-stabilitystatisticand GGE biplotanalysis. J.ofCropImprovement 15: 97- 120 (2005).
• [48] 48. G. Kınacı, Çevre ve biyotik faktörlerin Orta Anadolu’da üretilen bazı buğday çeşitlerinin kalitelerine etkileri. 2. Un-Bulgur ve Bisküvi Sempozyumu. Bildiri Kitabı: 127– 134. (28-30 Mayıs 1996, Karaman) (1997).
• [49] R. H Painter, InsectResistance in CropPlants. New York, MacMillan. 520 s. (1951)
• [50] M. Keçeci, Ö. Baysal, M. Soysal ve İ. Tekşam, Bitkilerde böceklere dayanıklılık mekanizmaları Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Derim 24(1):19-31 (2007).