Güneydoğu Anadolu Bölgesi Beyazsinek Türlerinin (Hemiptera: Aleyrodidae) Belirlenmesi

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 2, 271 - 282, 30.12.2022

Mustafa Cihan Demircioğlu , Erol Bayhan , Mehmet Rifat Ulusoy

https://doi.org/10.55007/dufed.1109947

Öz

Türkiye’nin tüm bölgelerinde tespit edilen Beyazsinek (Hemiptera: Aleyrodidae) türleri üzerinde yapılan taksonomik bir çalışmadır. Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) faliyete başlamasıyla artan bitki türü çeşitliliği ve tüm yıl ürün alınabilmesimesinden kaynaklı olarak tüm yıl varlığını koruyan bir zararlı konumuna gelmiştir. Ayrıca tarımsal sulamadan dolayı artan nem oranı Beyazsinek yoğunluğu artırmış olup bu nedenle tarımsal ürünlerde ciddi zarar verdiği için Güneydoğu Anadolu Bölgesi için önemli bir zararlı olmuştur. 2019-2022 yılları arasında Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde bulunan Şırnak, Siirt, Batman, Diyarbakır, Mardin, Şanlıurfa, Adıyaman, Gaziantep ve Kilis illerindeki farklı konukçulardan toplanan Aleyrodidae familyasına ait türler, pupa ve pupa kabuğunadan morfolojik tanı karakterleri kullanılarak Beyazsinek (Hemiptera: Aleyrodidae) türlerinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Çalışmada tarım, orman ve tarım dışı alanlardan örnekler toplanmıştır. Çalışma esnasında örnek toplama yılın tüm dönemlerinde düzensiz çıkışlar yapılarak gerçekleştirilmiştir. Toplanan örneklerden 9 beyazsinek türü tespit edilmiştir. Bu türler; Bemisia afer, B. tabaci, Dialeurodes citri, Dialeurolobus pulcher, D. rhamni, Massileurodes setiger, Siphoninus phillyreae, Trialeurodes vaporariroum ve Tetraleurodes neemani olarak tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Beyazsinek, Aleyrodidae, Güneydoğu Anadolu Bölgesi

Destekleyen Kurum

Dicle Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi Koordinatörlüğü

Proje Numarası

Ziraat.20.008

Teşekkür

Bu çalışma, ‘‘Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ndeki Beyazsinek Türlerinin, Doğal Düşmanlarının Tespiti ve Bemisia tabaci Gen. (Hemiptera: Aleyrodidae)’nin Pamukta Popülasyon Dalgalanmasının Belirlenmesi’’ adlı Doktora tezinin bir bölümü olup, Dicle Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi Koordinatörlüğü’nce desteklendiği (Proje Numarası: Ziraat.20.008) için teşekkür ederiz.

Determination of Whitefly Species (Hemiptera: Aleyrodidae) in Southeastern Anatolia Region

Öz

This study is a taxonomic study on Whitefly (Hemiptera: Aleyrodidae) species, which is an important pest in our country and detected in all regions of our country. Especially, the Southeastern Anatolia Project (GAP) maintains its existence all year due to the increasing diversity of plant species and the inability to obtain products all year. In addition, it has become an important pest for the Southeastern Anatolia Region, as it causes serious damage to the products with the increase in the whitefly density due to the increased humidity due to agricultural irrigation. Species belonging to the Aleyrodidae family collected from different hosts in the provinces of Şırnak, Siirt, Batman, Diyarbakır, Mardin, Şanlıurfa, Adıyaman, Gaziantep and Kilis in the Southeastern Anatolia Region between 2019-2022 were determined by using the morphological diagnostic characters of the pupal shell and Whitefly (Hemiptera: Aleyrodidae). was carried out to identify the species. In the study, samples were collected from agriculture, forest and non-agricultural areas. During the study, sample collection was carried out by making irregular exits in all periods of the year. Nine whitefly species were identified from the collected samples. These species are; Bemisia afer, B. tabaci, Dialeurodes citri, Dialeurolobus pulcher, D. rhamni, Massileurodes setger, Siphoninus phillyreae, Trialeurodes vaporariroum and Tetraleurodes neemani.

Anahtar Kelimeler

Whitefly, Aleyrodidae, Southeast Anatolia Region

Proje Numarası

Ziraat.20.008

Kaynakça

• J. H. Martin, L. A. Mound, “An annotated check list of the world’s whiteflies (Insecta: Hemiptera: Aleyrodidae)”. Zootaxa, vol. 1492, no. 1–84, 2007.
• G. A. Evans, “The whiteflies (Hemiptera: Aleyrodidae) of the world and their host plants and natural enemies”. World Whitefly Catalog, USDA/Animal Plant Health Inspection Service (APHIS), pp. 703, 2008.
• M. R. Ulusoy, K. Karut, A. F. Çalışkan, “Whiteflies species (Hemiptera: Aleyrodidae) of Turkey” XVIII. International Plant Protection Congress Berlin (Germany), P NEPD 47, pp. 734, 2015.
• F. S. Bodenheimer, “Türkiye'de ziraatte ve ağaçlara zararlı olan böcekler ve bunlarla savaş hakkında bir etüt”. Bayur Matbaası, 1958.
• Ç. Şengonca, “Betitrag Zum Epidemischen Auftretenden Tabakmotten Schıldlaus, Bemisia tabaci Genn. anı Baumwollpflanzen in Sudanatolien (Homoptera: Aleyrodidae) Anz.” Schaedlingskd, Pflanz, Umweltschutz, 48, pp. 140-142, 1975.
• G. Aydın, E. Şekeroğlu, “Pamuk Beyazsineği, Bemisia tabaci (Gennadius) (Homoptera: Aleyrodidae)'nin Laboratuvar Koşullarında Farklı Pamuk Çeşitleri Üzerinde Yaşam Çizelgelerinin Oluşturulması.” Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, vol. 18, s. 91- 98, 2008.
• H. Kaygısız, “Akdeniz Bölgesi Pamuklarında Zarar Yapan (Bemisia tabaci Genn.)’in Tanınması, Biyolojisi, Yayılış Alanları, Zararı, Konukçuları ve Mücadelesi Üzerine Araştırmalar. ” Gıda. Tar. Hay. Bak. Zir. Müc. Kar. GEN. Müd. Adna Böl. Zir. Müc. Arş. Enst. Yay., 45, s. 58, 1976.
• M. R. Ulusoy, G. Vatansever, “Doğu Akdeniz Bölgesi sebze alanlarında iki yeni beyazsinek türü: Aleyrodes proletella L ve Trialeurodes vaporariorum Westwood (Homoptera: Aleyrodidae). ” Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, vol. 12, no. 3, s. 59–68. 1997.
• M. R. Ulusoy, “Türkiye Beyazsinek Faunası. ” Baki Kitabevi, Adana, s. 99, 2001.
• L. A. Mound, S. H. Halsey, “Whitefly of the World. A systematic catologue of the Aleyrodidae (Homoptera) with host plant and natural enemy data. ” Biritish Museum and John Willy and Sons, Chichester- Newyork - Brisbonbe- Toronto, pp. 340, 1978.
• J. H. Martin, D. Mifsud, C. Rapisarda, “The whiteflies (Hemiptera: Aleyrodidae) of Europe and the Mediterranean Basin. ” Bulletin of Entomological Research, 90, pp. 407–448, 2000.
• H. Göçmen, “Yeni bir gözlem: Pamukta Sera beyazsineği, Trialeurodes vaporariorum (Westw.) (Homoptera: Aleyrodidae).” Türkiye Entomoloji Dergisi, vol. 19, no. 2, s. 111–115. 1995.
• E. Hernandez-Suarez, J. H. Martin, R. J. Gill, I. D. Bedford, C. P. Malumphy, J. A. R. Betancort and A. Carnero, “The Aleyrodidae (Hemiptera: Sternorrhyncha) of the Canary Islands with special reference to Aleyrodes, Siphoninus, and the challenges of puparial morphology in Bemisia.” Zootaxa, vol. 3212, no. 1–76, 2012.
• N. Lodos, “Türkiye Entomolojisi II. Genel, Uygulamalı ve Faunistik.” Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, No. 429, İzmir, s. 591, 1982.
• A. Zoral, “Doğu Karadeniz Bölgesi'nde Turunçgil beyazsineği, Diaeurodes citri (Ashmead) (Homoptera: Aleyrodidae)'nin Biyo-ekolojisi ve savaş metotları üzerinde araştırmalar.” (Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi), s. 72, 1974.
• O. Z. Soylu, N. Ürel, “Güney Anadolu Bölgesi turunçgillerinde zararlı böceklerin parazit ve predatörlerinin tesbiti üzerinde araştırmalar.” Bitki Koruma Bülteni, vol. 17, no. (2–4), s. 77–112, 1977.
• N. Uygun, İ. H. Elekçioğlu, “Doğu Akdeniz Bölgesi beyazsinek (Homoptera: Aleyrodidae) türlerinin saptanması.” Türkiye Entomoloji Dergisi, vol. 14, no. 2, s. 85–96, 1990.
• R. M. Bink-Moenen, D. Gerling, “Aleyrodidae of Israel.” Bollettino Del Laboratorio Di Entomologia Agraria Filippo Silvestri, vol. 47, pp. 3–49, 1991.
• T. S. Bellows, T. D. Paine, K. Y. Arakawa, C. Meisenbacher, P. Leddy, J. Kabashimo, “Biological Control sought for ash whitefly.” California Agricultural, vol. 44, no. 1, pp. 4–6, 1990.
• R. Nguyen, A. B. Hamon, “Ash whitefly, Siphoninus phillyreae (Haliday) (Homoptera: Aleyrodidae: Aleyrodinae).” Entomological Circular, No: 337, 1990.
• F. Kumaş, “Güney Anadolu Bölgesi Aleyrodidae (Homoptera) familyası türleri, tanınmaları ve doğal düşmanları üzerinde araştırmalar.” Antalya Biyolojik Mücadele Araştırma Enstitüsü (Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi). Antalya, s. 53, 1984.
• S. Ülgentürk, M. R. Ulusoy, “Ankara ilinde bulunan beyazsinek türleri.” Türkiye Entomoloji Dergisi, vol. 23, no. 4, s. 259–268, 1999.
• N. Uygun, İ. H. Elekçioğlu, M. R. Ulusoy, “Doğu Akdeniz Bölgesi'nde saptanan yeni beyazsinek (Homoptera: Aleyrodidae) türleri.” Türkiye Entomoloji Dergisi, vol. 20, no. 2, s. 105–111, 1996.
• H. Göçmen, “Yeni bir gözlem: Pamukta Sera beyazsineği, Trialeurodes vaporariorum (Westw.) (Homoptera: Aleyrodidae).” Türkiye Entomoloji Dergisi, vol. 19, no. 2, s. 111–115. 1995.