Diyarbakır İli Dicle İlçesinin Nar Alanlarında Bulunan Zararlılar ve Doğal Düşmanların Belirlenmesi

Yıl 2024, Cilt: 13 Sayı: 2, 211 - 222

Mehmet Balıkçı , Erol Bayhan

https://doi.org/10.55007/dufed.1559879

Öz

Ülkemizde son yıllarda ekonomik açıdan önem kazanan bir bitki olan narın önemli entomolojik sorunları bulunmaktadır. Narda bulunan zararlıların tespitine yönelik faunistik çalışmalar mücadele açısından önemli veriler içermektedir. Bu çalışma Diyarbakır ili Dicle ilçesinin nar bahçelerinde bulunan zararlılar ve faydalı türleri tespit etmek amacıyla yapılmıştır. Çalışma kapsamında Dicle ilçesine bağlı nar bahçelerinde 2021 ve 2022 yılları arasında narın çiçeklenme ve hasat dönemleri dikkate alınarak Nisan-Ekim ayları arasında, düzenli ve düzensiz aralıklarla sörveyler gerçekleştirilmiştir. Çalışmada dal sayım, gözle kontrol, kültüre alma ve darbe yöntemleri kullanılmış; ağacın sürgün, çiçek, dal, meyve ve gövdesi gözle kontrol edilirken Japon şemsiyesi, emgi tüpü, atrap ve D-vac (vakumlu toplama aleti) yardımıyla örnekler toplanmıştır. Nar yetiştiriciliği yapılan alanlarda yürütülen çalışmalar sonucunda Araneae, Dermaptera, Hemiptera, Neuroptera Coleoptera, Lepidoptera ve Diptera takımlarına bağlı 21 familyaya ait faydalı ve zararlı türleri içeren toplam 36 tür bulunmuştur. Zararlılardan en yaygın görülen türler; Drosophila melanogaster Meigen, 1830 (Diptera: Drosophilidae), Ectomyelois ceratoniae (Zeller, 1839) (Lepidoptera: Pyralidae), Carpohilus nepos Murray, 1864 (Coleoptera: Nitidulidae) ve Aphis punicae Passerini, 1863 (Hemiptera: Aphididae) olurken, faydalı türlerden ise; Scymnus araticus lablokoff-Khrzorian, 1969; Adalia bipunctata (L.,1758) (Coleoptera: Coccinellidae), Deraeocoris serenus (Douglas & Scott, 1868) (Hemiptera: Miridae) ve Chrysoperla carnea (Stephens, 1836) (Neuroptera: Chrysopidae) yaygın olarak tespit edilmiştir. Ayrıca sörveylerde, narın önemli zararlılarından olan Ceratitis capitata (Wiedemann, 1824) (Diptera: Tephritidae) (Akdeniz meyvesineği) tespit edilmiş olmasına rağmen yoğunluğunun düşük olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Punica granatum, Nar, Zararlılar, Doğal düşman, Sörvey

Etik Beyan

Bu çalışmada, yazarlar “Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi” kapsamındaki tüm kurallara uyduklarını, ilgili yönergenin “Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiğine Aykırı Eylemler” olarak belirtilen başlığı altındaki eylemlerden hiçbirini gerçekleştirmediklerini taahhüt ederler.

Teşekkür

Bu çalışma, 2022 yılında tamamlanan “Diyarbakır İli Dicle İlçesi Nar Alanlarında Bulunan Zararlılar ve Doğal Düşmanlarının Belirlenmesi” adlı yüksek lisans tezinden alınmıştır. Türlerin teşhisi aşamasında, Cicadellidae, Cercopidae, Aphrophoridae ve Cixidae (Hemiptera) türlerinin teşhisini yapan Prof. Dr. Ünal ZEYBEKOĞLU (Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü)’na; Aleyrodidae (Hemiptera) türlerinin teşhisini yapan Prof. Dr. M. Rifat ULUSOY (Çukurova Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Bitki Koruma Bölümü)’a; Chrysomelidae (Coleoptera) türlerinin teşhisini yapan Prof. Dr. Ebru Gül ASLAN (Süleyman Demirel Üniversitesi, Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi, Biyoloji Bölümü)’a; Chrysopidae (Neuroptera) türlerinin teşhisini yapan Prof. Dr. Ali SATAR (Dicle Üniversitesi, Fen Fakültesi, Biyoloji Bölümü)’a; Aphididae (Hemiptera) türlerinin teşhisini yapan Prof. Dr. Selime ÖLMEZ BAYHAN (Dicle Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Bitki Koruma Bölümü)’a; Tephritidae (Diptera) türlerinin teşhisini yapan Prof. Dr. Murat KÜTÜK (Gaziantep Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü)’e; Nitudilidae (Coleoptera) türlerinin teşhisini yapan Prof. Dr. Mevlüt EMEKÇİ (Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Bitki Koruma Bölümü)’ye; Araneae türlerinin teşhisini yapan Prof. Dr. Tarık DANIŞMAN (Kırıkkale Üniversitesi, Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi, Biyoloji Bölümü)’a Coccinellidae (Coleoptera) türlerinin teşhisini yapan Doç Dr. Derya ŞENAL (Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi, Ziraat ve Doğa Bilimleri Fakültesi, Bitki Koruma Bölümü)’a; Drosophilidae (Diptera) türlerinin teşhisini yapan Doç. Dr. Asime Filiz ÇALIŞKAN KEÇE (Çukurova Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Bitki Koruma)’ye; Miridae türlerinin teşhisini yapan Doç. Dr. Gülten YAZICI (Ankara Zirai Mücadele Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü)’ya çok teşekkür ederiz.

Determination of Pests and Natural Enemies in the Pomegranate Orchards of Dicle District of Diyarbakır Province, Türkiye

Öz

Pomegranate, a plant that has gained economic importance in our country in recent years, has important entomological problems. Faunistic studies for the detection of pests in pomegranate contain important data in terms of control. This research was conducted to find the harmful and beneficial insect species in the pomegranate groves in Dicle district of Diyarbakır province, Türkiye. Within the scope of the study, regular and irregular surveys were carried out between April and October in 2021 and 2022, taking into account the flowering and harvesting periods of the pomegranate. Branch counting, visual inspection, culturing and impact methods were used in the study; shoots, flowers, branches, fruits and trunk of the tree were visually inspected and samples were gathered with the help of Japanese umbrella, suction tube, atrap and D-vac (vacuum collector). Thanks to the surveys, 36 species from 21 families include pests and beneficial insect species belonging to the orders Araneae, Dermaptera, Hemiptera, Neuroptera Coleoptera, Lepidoptera and Diptera were found in Dicle district of Diyarbakır city, Turkiye. The most common found of pests; Drosophila melanogaster Meigen, 1830 (Diptera: Drosophilidae), Ectomyelois ceratoniae (Zeller, 1839) (Lepidoptera: Pyralidae), Carpohilus nepos Murray, 1864 (Coleoptera: Nitidulidae) and Aphis punicae Passerini, 1863 (Hemiptera: Aphididae) are useful species to use; Scymnus araticus lablokoff-Khrzorian, 1969 was identified as Adalia bipunctata (L., 1758) (Coleoptera: Coccinellidae), Deraeocoris serenus (Douglas & Scott, 1868) (Hemiptera: Miridae) and Chrysoperla carnea (Stephens, 1836) (Neuroptera: Chrysopidae). Also during the surveys, the Ceratitis capitata (Wiedemann, 1824) (Diptera: Tephritidae) (Mediterranean fruitfly), an important pest of pomegranate, was detected, but its density was low.

Anahtar Kelimeler

Punica granatum, Pomegranate, Pests, Natural enemies, Survey

Kaynakça

• J. H. La Rue, Growing pomegranates in California. University of California, USA: Division of Agricultural Sciences, 1977.
• İ. H. Oğuz, İ. Ukav ve D. Eroğlu, “Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde Nar (Punica granatum L.) Üretimi ve Pazarlanması,” GAP VI. Tarım Kongresi, Şanlıurfa, Türkiye, 09-12 Mayıs 2011.
• J. F. Morton, Fruits of warm climates. Miami, USA: JF Morton, 1987.
• E. Stover and E. W. Mercure, “The Pomegranate: A New Look at the Fruit of Paradise,” Hort Science, vol. 42, no. 5, pp. 1088-1092, 2007.
• K. Glozer and L. Ferguson, Pomegranate Production in Afghanistan. (2008). Erişim Tarihi: 27.05.2019. [Online]. https://ucanr.edu/sites/kingscounty/files/19305.pdf
• A. Ünal, Bahçe Tarımı II. Yumuşak Çekirdekli Meyve Türleri ve Nar Yetiştiriciliği. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını No: 2358, 2011.
• C. Onur, “Nar,” Derim, c. 5, sayı. 4, ss. 147-191, 1988.
• H. Tibet ve İ. Baktır, “Nar Meyvesinin Çiçeklenmesi,” Derim, c. 8, sayı. 4, ss. 166-173, 1991.
• Ş. Gözlekçi, “Narın dünü, bugünü ve yarını,” TÜRKTOB, c. 3, sayı. 9, ss. 20-23, 2014.
• H. Pala, A. Tatli, C. Yilmaz, and A. I. Özgüven, “Important diseases of pomegranate fruit and control possibilities in Turkey,” Acta Horticulturae, no. 818, pp. 285–290, Mar. 2009. doi:10.17660/actahortic.2009.818.42
• N. Öztürk, M. R. Ulusoy ve E. Bayhan, “Doğu Akdeniz Bölgesi nar alanlarında saptanan zararlılar ve doğal düşman türleri,” Türkiye Entomoloji Dergisi, c. 29, no. 3, ss. 225-235, 2005.
• N. Öztürk and M. R. Ulusoy, “Pests and natural enemies determined in pomegranate orchards in Turkey,” Acta Horticulturae, no. 818, pp. 277–284, Mar. 2009.
• P. Juan, J. Martinez, J. J. Martinez, M. A. Oltra and M. Ferrandez, “Current situation of pomegranate growing (Punica granatum L.) in southern Alicante. Chemical control of pests and diseases and financial cost,” Options Méditerranéennes. Série A, Séminaires Méditerranéens, no. 42, pp. 157-161, 2000.
• C. Mart ve N. Altın, “Güneydoğu Anadolu Bölgesi nar alanlarında belirlenen böcek ve akar türleri,” Türkiye II Entomoloji Kongresi, 28-31, Ocak 1992, ss. 725-731.
• A. Özkan, Ş. Akteke, A. Keleş, N. Türkyılmaz, G. Zeren, F. Kumaş ve H. Damdere, “Turunçgil Hastalık ve Zararlıları,” TC Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Narenciye Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Antalya, Genel Yayın, c. 15, ss. 75-76, 1991.
• A. Öztop, M. Kıvradım, ve S. Tepe, “Antalya ili nar üretim alanlarında bulunan zararlılar ile bunların parazitoitlerinin ve predatörlerinin belirlenmesi ve popülasyon değişiminin izlenmesi,” T.C. Tarım ve Köyişleri Bak. Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü, Ankara, Proje no: Bs-99-06-09-130, Sonuç Raporu (yayınlanmamış), 16, 2002.
• S. Gothilf, “Biology of Spectrobates ceratoniae on almonds in Israel,” Phytoparasitica, vol. 12 no. 2, pp. 77-87, 1984.
• R. L. Warner, Contributions to the biology and the management of the carob moth, Ectomyelois ceratoniae (Zeller), in'Deglet Noor'date gardens in the Coachella Valley of California. Riverside, California, USA: University of California, 1988.
• M. A. J. Al-Izzi, S. K. Al-Maliky, M. A. Younis and N. F. Jabbo, “Bionomics of Ectomyelois ceratoniae (Lepidoptera: Pyralidae) on pomegranates in Iraq,” Environmental Entomology vol. 14, no. 2, pp. 149-153, 1985.
• M. H. Dhouibi, “Etude bioécologique d'Ectomyelois ceratoniae Zeller (Lepidoptera, Pyralidae) dans les zones présahariennes de la Tunisie,” Doctoral dissertation, Université Pierre et Marie Curie, Paris, 1982.
• M. R. Mehrnejad, “Biology of carob moth (Apomyelois ceratoniae) a new pest of pistachio in Refsanjan,” Applied entomology and Phytopathology, vol. 60, no. 1&2, pp. 1-11, 1993.
• I. D. Eichlin, “Carob moth in California: New State record,” California Department of Food and Agriculture, Memo, Nov. 26, 1982.
• M. Shakeri, “First report of attack of Spectrobates ceratoniae Zell. to figs in Iran,” Applied Entomology and Phytopathology, vol. 60, no. 1&2, pp. 29, 1993.
• B. Doumandji-Mitiche and S. Doumandji, “Les ennemis naturels d’Ectomyelois ceratoniae Zeller dans les palmeries de Briskra,” Bulletin de Zoologie Agricola, no. 4, pp. 1-10, 1982.
• N. Uygun, M. R. Ulusoy, İ. Karaca ve S. Satar, Meyve ve bağ zararlıları. Adana: Özyurt Matbaacılık, 2010.
• B. Ö. Çatal, A. F. Ç. Keçe and M. R. Ulusoy, “New invasive species in Turkey: Zaprionus indianus (Gupta) (Diptera: Drosophilidae),” Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, sayı. 22, ss. 110-113, 2019.
• J. R. David and P. Capy, “Genetic variation of Drosophila melanogaster natural populations,” Trends in Genetics, vol. 4, no. 4, pp. 106-111, 1988.
• C. R. Vilela, “Is Zaprionus indianus Gupta, 1970 (Diptera, Drosophilidae) currently colonizing the neotropical region?,” Drosophila Information Service, vol. 82, pp. 37-39, 1999.
• I. Soto, C. Corio, J. J. Fanara, and E. Hasson, “First record of Zaprionus indianus Gupta 1970 (Diptera, Drosophilidae) in Argentina,” Drosophila Information Service, vol. 89, pp. 13-14, 2006.
• K. Van der Linde, G. J. Steck, K. Hibbard, J. S. Birdsley, L. M. Alonso and D. Houle, “First records of Zaprionus indianus (Diptera: Drosophilidae), a pest species on commercial fruits from Panama and the United States of America,” Florida Entomologist, vol. 89, no. 3, pp. 402-404, 2006.
• M. Carles-Tolrá, “Zaprionus indianus Gupta: género y especie nuevos para la Península Ibérica (Diptera: Drosophilidae),” Boletín de la Sociedad Entomológica Aragonesa, no. 45, pp. 316, 2009.
• L. Kremmer, J. David, N. Borowiec, M. Thaon, N. Ris, M. Poirie and J. L. Gatti, “The African fig fly Zaprionus indianus: a new invasive pest in France,” Bulletin of Insectology, vol. 70, no. 1, pp. 57-62, 2017.
• M. Mamay, “Nar Yaprakbiti, Aphis punicae Passerini, 1863 (Hemiptera: Aphididae)’nin Şanlıurfa ili nar bahçelerindeki popülasyon gelişimi,” Bitki Koruma Bülteni, c. 56, sayı. 2, ss. 125-134, 2016.
• E. Yıldırım, M. H. Başpınar, “Aydın İli Nar Bahçelerinde Saptanan Zararlılar ve Predatör Türler, Yayılışı, Zararlı Türlerden Önemlilerinin Popülasyon Değişimi ve Zararı,” Türkiye Entomoloji Bülteni c. 1, sayı. 3, ss.169-179, 2011.
• E. Bayhan, S. Ölmez-Bayhan, M. R. Ulusoy and J. K. Brown, “Effect of temperature on the biology of Aphis punicae (Passerini) (Homoptera: Aphididae) on pomegranate,” Environmental Entomology, vol. 34, no. 1, pp. 22-26, 2005.
• Ş. Kök ve İ. Kasap, “Çanakkale İlinde Belirlenen Yaprakbitlerinin (Hemiptera: Aphididae) Konukçu Bitki Tercihleri,” ÇOMÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, c. 6, sayı. 1, ss. 99-104, 2018.
• A. A. Abd‐Ella, “Effect of several insecticides on pomegranate aphid, Aphis punicae (Passerini) (Homoptera: Aphididae) and its predators under field conditions,” EPPO Bulletin, vol. 45, no. 1, pp. 90-98, 2015.
• N. Ananda, Y. K. Kotikal, and R. A. Balikai, “Sucking insect and mite pests of pomegranate and their natural enemies,” Karnataka Journal of Agricultural Sciences, vol. 22, no. 4, pp. 781-783, 2009.
• F. S. Bodenheimer and E. Swirski, Aphidoidea of the Middle East. Israel: Weizmann Science Press, 1957.
• A. Mirkarimi, “The effects of dormant oil spraying on pomegranate aphids and mites in Varamin, Iran,” Iranian Journal of Agricultural Sciences, vol. 30, no. 1, pp. 1-9, 1999.
• Y. Lee, W. Lee, H. Kimc and S. Lee, “A new record of Aphis punicae Passerini, 1863 (Hemiptera: Aphididae) from Korea,” Journal of Asia-Pacific Entomology, vol. 18, no. 2, pp. 157-163, 2015.
• M. Gülmez, A.F. Çalışkan Keçe, M. Kaplan ve M.R. Ulusoy, “Adıyaman ve Siirt İlleri Nar (Punica granatum L.) Bahçelerinde Belirlenen Zararlı Böcek Türleri,” KSÜ Tarım ve Doğa Dergisi, c. 25, sayı. 4, ss. 677-686, 2022.
• M. Gülmez, A. F. Çalışkan Keçe ve M. R. Ulusoy, “Adıyaman ve Siirt illeri nar bahçelerinde tespit edilen parazitoit ve predatör türler,” Türkiye Biyolojik Mücadele Dergisi, c. 12, sayı. 1, ss. 1-11, 2021.