Özerkliğin Uluslararası Hukukun Kaynakları Bakımından Değerlendirilmesi Ve Bölgesel Özerk Yapıların Uluslararası Yargı Mekanizmaları Karşısındaki Konumu

Yıl 2019, Cilt: 24 Sayı: 40, 73 - 108, 09.06.2019

Dilan Mızrak

Öz

Uluslararası hukukun başlıca
kaynağı olan uluslararası anlaşmalar incelendiğinde, bir devletin prensip
olarak kendi toprakları içinde özerk bir rejimi tanımak ya da sağlamak
yükümlülüğü olmadığı görülmektedir. Bugüne kadar böyle bir yükümlülüğü öngören
ya da bir azınlık grubuna özerklik hakkı tanıyan herhangi bir uluslararası
anlaşma söz konusu olmamıştır. Bu nedenle, özerkliğin uluslararası hukukun bir
prensibi olduğu savunulamaz. Ancak, bağlayıcı olmasa da pek çok uluslararası ve
bölgesel belgede özerkliğin önemine vurgu yapılmış, imzalanan sözleşmelerin
hazırlık aşamasında özerkliğin de sözleşmeye eklenmesi önerilmiştir. Özerk
yapıların uluslararası ilişkilerde ve yargı organları önündeki durumuna ilişkin
olarak da farklı uygulamalar mevcuttur. Bazı özerk yapılar uluslar arası
alanda, bağlı bulundukları devletten bağımsız hareket edebilmektedirler.
Uluslararası yargı organları önünde başvurucu ya da davalı olabilmek bakımından
ise genel olarak herhangi bir hüküm olmamasına rağmen, konuya ilişkin içtihat
söz konusu durumda farklılık yaratmıştır.

Anahtar Kelimeler

Bölgesel Özerklik, Uluslararası Hukukun Kaynaklarında Özerklik, Uluslararası Yargı Organları, Özerklik Hakkı, Özerk Bölgenin Dava Ehliyeti

Kaynakça

• AKERMARK, Athanasia Spiliopoulou: The Procedural Position of Autonomous Regions Before International Judicial and Quasi-Judicial Organs, Autonomy: Applications and Implications, Markku Suksi (ed.), The Institute of Human Rights, Abo Akademi University, Kluwer Law International, The Hague, 1998. AKGÜL, Mehmet Emin: İdari Örgütlenme ve Siyasi Yönetim İlkesi Olarak Özerklik Kavramı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2013. BEN-AMI, Shlomo: The Catalan and Basque Movements for Autonomy, Models of Autonomy, Dinstein, Yoram (Ed.), Transaction Books, Tel Aviv University, Tel Aviv, 1981. BENEDIKTER, Thomas: Solving Ethnic Conflict Through Self-Government: A Short Guide to Autonomy in Europe and South Asia, EURAC Research, Bolzano, 2009. BENEDIKTER, Thomas: The World's Modern Autonomy Systems: Concepts and Experiences of Regional Territorial Autonomy, EURAC Research, Bolzano, 2009. BERNHARDT, Rudolph, Federalism and Autonomy, Models of Autonomy, DINSTEIN, Yoram (Ed.), Transaction Books, Tel Aviv University, Tel Aviv, 1981. EIDE, Asbjorn, "Cultural Autonomy: Concept, Content, History and Role in the World Order", Autonomy: Applications and Implications, Markku SUKSI (ed.), The Institute of Human Rights, Abo Akademi University, Kluwer Law International, The Hague, 1998. ELAZAR, Daniel J: Federal Systems of the World: A Handbook of Federal, Confederal and Autonomy Arrangements, Longman Group UK, Essex, 1991. ESEN, Selin: Ulus Devlet Modelleri ve İspanya Örneği, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Yönetimi ve Siyaset Bilimi Anabilim Dalı Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara, 2001. GEMALMAZ, Semih: Ulusalüstü İnsan Hakları Hukukunun Genel Teorisine Giriş Cilt 1, Legal Yayıncılık, 8. Baskı, İstanbul, 2013. GHAI, Yash: Autonomy As a Participatory Right in the Modern Democratic State: Public Participation, Autonomy and Minorities, Beyond A One-Dimensional State: An Emerging Right to Autonomy?, Zelim A. Skurbaty (Ed.), Martinus Nijhoff Publishers, Leiden, 2005. GUIBERNAU, Montserrat: Nations Without States: Political Communities in the Global Age, Michigan Journal of International Law, vol.25, , 2003-2004, s. 1251-1282. GÜNDÜZ, Aslan: Milletlerarası Hukuk, Beta Yay., İstanbul, 2013. HANNUM, Hurst: Documents on Autonomy and Minority Rights, Martinus Nijhoff Publishers, Dordrecht, 1993. HANNUM, Hurst: Territorial Autonomy: Permanent Solution or Step Toward Secession?, Beyond A One-Dimensional State: An Emerging Right to Autonomy?, Zelim A. Skurbaty (Ed.), Martinus Nijhoff Publishers, Leiden, 2005. HANNUM, Hurst / LILLICH, Richard B: The Concept of Autonomy in International Law, Models of Autonomy, DINSTEIN, Yoram (Ed.), Transaction Books, Tel Aviv University, Tel Aviv, 1981. HEINTZE, Hans-Joachim: On the Legal Understanding of Autonomy, Autonomy: Applications and Implications, Markku SUKSI (ed.), The Institute of Human Rights, Abo Akademi University, Kluwer Law International, The Hague, 1998. HENDERS, Susan: Territoriality, Asymmetry and Autonomy: Catalonia, Corsica, Hong Kong and Tibet, Palgrave Macmillan, New York, 2010. KELEŞ, Ruşen: Yerinden Yönetim ve Siyaset, Cem Yayınevi, 9. Baskı, İstanbul, 2014. LAPIDOTH, Ruth: Autonomy: Flexible Solutions to Ethnic Conflicts, USA Institute of Peace Press, Washington, 1997. LEWIS-ANTHONY, Sian: Autonomy and the Council of Europe - With Special Reference to the Application of Article 3 of the First Protocol of the European Convention on Human Rights, Autonomy: Applications and Implications, Markku SUKSI (ed.), The Institute of Human Rights, Abo Akademi University, Kluwer Law International, The Hague, 1998. NALBANT, Atilla: Bölgesel Devlet Yeni Bir Devlet Biçimi mi? (II) Uygulama: İtalya ve İspanya Örnekleri, Amme İdaresi Dergisi, cilt 29, sayı 3, Ankara, Eylül, 1996. NALBANT, Atilla: Üniter Devlet: Bölgeselleşmeden Küreselleşmeye, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 1997. ÖZÇER, Akın: Çoğul İspanya: Anayasal Sistemi ve Ayrılıkçı Terörle Mücadele Modeli, İmge Kitabevi, Ankara, 2006. PAZARCI, Hüseyin: Uluslararası Hukuk, 13. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2014. ROACH, Steven, C: “Minority Rights and An Emergent International Right to Autonomy: A Historical and Normative Assessment”, International Journal on Minority and Group Rights, vol.11, 2004. SANDERS, Douglas: Is Autonomy a Principle of International Law?, Nordic Journal of International Law, vol.55, 1986. SCHREUER, Christoph: Autonomy in South Tyrol, Models of Autonomy, Yoram Dinstein (Ed.), Transaction Books, Tel Aviv University, Tel Aviv, 1981. SOHN Louis, B: The Concept of Autonomy in International Law and the Practice of tne United Nations, Israel Law Review, vol.15, 1980. SUKSI, Markku: "On Entrenchment of Autonomy", Autonomy: Applications and Implications, Markku SUKSI (ed.), The Institute of Human Rights, Abo Akademi University, Kluwer Law International, The Hague, 1998. THORNBERRY, Patrick: Images of Autonomy and Individual and Collective Rights in International Instruments on the Rights of Minorities, Autonomy: Applications and Implications, Markku SUKSI (ed.), The Institute of Human Rights, Abo Akademi University, Kluwer Law International, The Hague, 1998. VAN DIJK, Pieter – VAN HOOF, Fried : Theory and Practice of the European Convention on Human Rights, Kluwer Law International, Martinus Nijhoff Publishers,3rd edition, The Hague, 1998. İnternet Kaynakları ve Kararlar Avrupa Konseyi, Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı, http://www.tbb.gov.tr/mevzuat/kanunlar/Avrupa_Yerel_Yonetimler_ozerklik_Sarti.pdf. Erişim Tarihi: 13.13.2018. Endre Domonkos, "The Catalan Regional Autonomy and Its Experiences in Central and Eastern Europe", 2010,s.1-34, http://kv.sapientia.ro/data/miremir_pres/domonkos_endre.pdf. Erişim Tarihi: 12.12.2018. European Charter of Local Self-Government, Strasbourg, Council of Euroepe, 15.10.1985, https://rm.coe.int/CoERMPublicCommonSearchServices/DisplayDCTMContent?documentId=0900001680079d37. Erişim Tarihi: 20.12.2018 http://www.ab.gov.tr/files/pub/antlasmalar.pdf. Erişim Tarihi: 03.12.2018. http://www.ombudsman.gov.tr/contents/files/76105--Medeni-ve-Siyasi-Haklara-Iliskin-Uluslararasi-Sozlesmeye-Ek-Ihtiyari-Protokol.pdf. Erişim Tarihi: 05.12.2018. Birleşmiş Milletler Yerli Halklar Hakları Bildirisi, Genel Kurul’un 61/295 Sayılı Kararı, 13 Eylül 2007, http://www.unicankara.org.tr/doc_pdf/indigenous.pdf., Erişim Tarihi: 03.12.2018. BM Doc. No: E/CN. 4/Sub.2/1993/29. UN Doc. A/2428, 4 August 1953, 8 GAOR, Annexes, VIII, 33, s.2. UN Doc. A/4526, 3 October 1960, 15 GAOR, Supp. 16 (A/4684), vol. 1. s.29-30. Council of Europe, CETS no.43, H/1NF (98) 4, Strasbourg, 1 june 1998. 16 Austrian Communes v. Austria, 17 Year Book of Eurepean Convention on Human Rights, 1974. Ballantyne, Davidson and McIntyre v. Canada, Comm. No. 359/1989 and 385/1989, Report of the Human Rights Committee, GAOR, 48th Session, Supp. no.40 (A/48/40), 1989. Bernard Oninayak, Chief of the Lubicon Lake Band v. Canada, Comm. no. 167/1984, Report of the Human Rights Committee, GAOr, 45th Session, Supp. No. 40 (A/45/40), 1984. Mikmaq People v. Canada, Comm. No. 205/1986, Report of the Human Rights Committee, GAOR, 47th Session, Supp. no. 40, (A/47/40), 1986. Tyrer v. United Kingdom, European Court of Human Rights, Ser. A. No 26, Judgement of 25 April 1978.