2017 ANAYASA DEĞİŞİKLİKLERİ ÇERÇEVESİNDE TÜRKİYE’DE MECLİS SORUŞTURMASI

Yıl 2020, Cilt: 25 Sayı: 42, 39 - 66, 20.07.2020

Gökhan Dönmez

Öz

Yasama organının en önemli görevlerinde biri de yürütme organını
denetlemektir. Bu denetimin seviyesi, hükümet sistemine göre değişmektedir.
Parlamenter sistemlerde “gensoru” gibi denetim araçlarıyla yapılan denetim,
hükümetin düşürülmesi ile sonuçlanabilir. Ancak başkanlık sistemlerinde
yasama organının, güvensizlik oyuyla başkanın görevine son vermesi gibi bir
usul uygulanmamaktadır. Yapılan anayasa değişikliği sonucunda 9 Temmuz
2018 tarihi itibariyle yeni hükümet sistemine geçilmiştir. Dolayısıyla da yeni
hükümet sisteminde yürütme organının denetim araçlarından en etkili olduğu
değerlendirilen “meclis soruşturması” usulünün inceleme gereği ortaya çıkmıştır.
Çalışmada ilk olarak meclisin denetimi konusundan kısaca bahsedildikten sonra
Meclisin yürütme organını denetim usullerinden olan “meclis soruşturması”
kavramı incelenecektir. Daha sonra eski ve yeni hükümet sisteminde “meclis
soruşturması” kavramı ele alınarak sonuç bölümünde değerlendirmeler
yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Parlamenter sistem, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi, meclis denetimi, meclis soruşturması

Kaynakça

• Anayasa Mahkemesinin 18.06.1970 tarih ve E. 1970/25 ve K. 1970/32 sayılı Kararı, AMKD, S. 8, Ankara, 1971.
• ARSEL, İlhan, “Türk Anayasasının Umumi Esasları, Kısım I, Büyük Millet Meclisinin Kuruluş ve Vazifeleri”, AHFD., Cilt XII, 1956.
• ARSEL, İlhan, Türk Anayasa Hukuku, Mars Ticaret ve Sanayi, Ankara 1959.
• ATAR, Yavuz, Türk Anayasa Hukuku, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2017.
• BAKIRCI, Fahri, TBMM’nin Çalışma Yöntemi, Ankara, İmge, 2000.
• BALTA, Tahsin Bekir, Türkiye’de Yürütme Kudreti, Ankara, SBF Yayını, 1960.
• COŞKUN, Vahap, “16 Nisan 2017 Tarihinde Kabul Edilen Anayasa Değişikliklerinin Değerlendirilmesi” DÜHFD, Cilt: 22, Sayı: 36, Yıl: 2017, ss. 3-30.
• ERDOĞAN, Mustafa, Anayasa Hukuku, Orion Yayınevi, Ankara, 2007.
• FEYZİOĞLU, Metin, Meclis Soruşturması, Ankara, Savaş yayınevi, 2006.
• GÖZLER, Kemal, Anayasa Hukukunun Genel Teorisi, Cilt I, Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa 2011.
• GÖZLER, Kemal, Türk Anayasa Hukuku, Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa, Temmuz 2018.
• GÖZLER, Kemal, Türk Anayasa Hukuku, Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa, Birinci Baskı, Temmuz 2000.
• İBA, Şeref, Parlamenter Denetim (Yolları, Etkinliği ve Susurluk. Örneği), Bilgi Yayınevi, Ankara, 1997.
• İçTüzük, https://www.tbmm.gov.tr/docs/ictuzuk.pdf. Erişim tarihi: 03.03.2019.
• KONTACI, Ersoy, “Meclis Soruşturması ve Yüce Divan: Adaletin Kes(e)meyen Kılıcı...” http://www.yasayananayasa.ankara.edu.tr/belgeler/analizler/yuce_divan.pdf, Erişim tarihi: 03.03.2019.
• ONAR, Erdal, Meclis Araştırması, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları No: 419, Ankara, 1977.
• ÖZBUDUN, Ergun, Parlamenter Rejimde Parlâmentonun Hükümeti Murakabe Vasıtaları, Ankara, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, 1961.
• ÖZBUDUN, Ergun, Türk Anayasa Hukuku, Ankara, Yetkin Yayınları, 2018.
• ÖZBUDUN, Ergun, Türk Anayasa Hukuku, Ankara, Yetkin Yayınları, 2009.
• ÖZÇELİK, Selçuk, Esas Teşkilat Hukuku Dersleri, İkinci Cilt: Türkiye’nin Siyasi Rejimi ve Müesseseleri, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, 1976.
• SEZER, Yusuf, Meclis Soruşturması, Yayımlanmamış Yüksek Lisans tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı, Konya, 2010.
• ŞAHİN, Ali Oğuz, Başbakanların ve Bakanların Görevleriyle ilgili Cezai Sorumlulukları, Ankara, Palme Yayıncılık, 1999.
• TANÖR, Bülent, YÜZBAŞIOĞLU Necmi, 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku, Beta Yayınları, İstanbul, 2012.
• TAVAŞ, İbrahim Halil, “Meclis Soruşturmasında Hukuki Nitelik Sorunu” Yasama, S: 3, Ekim-Kasım-Aralık 2006.
• TEZİÇ, Erdoğan, Anayasa Hukuku Genel Esaslar, İstanbul, Beta Yayınları, 2012.
• TUNÇ, Hasan, Türk Anayasa Hukuku, Gazi Kitabevi, Ankara, Temmuz 2018.
• TÜLEN, Hikmet, Türk Anayasa Hukukunda Bakanların Cezai Sorumluluğu ve Meclis Soruşturması, Mimoza Yayınları, Konya, 1999.