GELİR VERGİSİ KANUNUNDA İKALE VE İKALE YOLUYLA YAPILAN ÖDEMELERE İLİŞKİN GELİR VERGİSİ KESİNTİSİNİN İADESİNDE HUKUKİ SORUMLULUK

Yıl 2022, Cilt: 27 Sayı: 46, 201 - 248, 30.06.2022

Nilüfer Coşkun

Öz

Haksız veya fazla tahsil edilen vergilerin iadesinde tahsil edildiği tarihten iadenin yapıldığı tarihe kadar devletin tahakkuk eden alacaklarına uyguladığı gecikme faizi oranında işleyecek faizi ile birlikte ret ve iade yapılması hukuk devleti ilkesi gereğidir. Bu şekilde, verginin geri verilmesinde kanuni düzenleme ile karşılanamayan mükellefin gerçek zararının tam karşılanması mümkün olabilecektir.
Bu çalışmanın amacı, ikalede yer alan maddi edimlerden yapılan gelir vergisi kesintisine bağlı ortaya çıkan idarenin hukuki sorumluluğunun belirlenmesidir. Böylece mükellef lehine faize ilişkin kanuni düzenlemelerin dar ve yetersizliği, ikale sözleşmesi özelinde anlatılacaktır. Nitekim vergi iadesinde mevcut düzenlemelerdeki aksayan yönlere vurgu, vergilendirme yetkisinin kullanımında temel hakların yarattığı dönüşüm gereğidir.

Anahtar Kelimeler

Vergi iadesi, faiz, ikale, hukuki sorumluluk

THE MUTUAL TERMINATION AGREEMENT IN TERMS OF INCOME TAX LAW AND LEGAL RESPONSIBILITY FOR THE REFUND OF INCOME TAX DEDUCTION AT SOURCE BY MUTUAL TERMINATION AGREEMENT

Öz

Rejection and refund of unfair or overpaid collected taxes and these taxes’ interest at default interest rate applied by state until the date of the refund from the date of collection is in accordance with the principle of constitutional state. In this way, it will be possible to fully compensate the real loss of the taxpayer, which cannot be covered by the legal regulation in the return of the tax.
The purpose of this study is to determine the legal responsibility of the administration arising from the deduction of income tax from the material acts included in mutual termination agreement. Thus, being the narrow and inadequacy of the legal regulations regarding interest in favor of the taxpayer will be explained specifically in mutual termination agreement. As a matter of fact, the emphasis on the deficiencies in the current regulations about tax refund is due to the transformation created by the fundamental rights in the use of the taxation power.

Anahtar Kelimeler

Tax refund, interest, mutual termination agreement, legal responsibility

Kaynakça

• AKKAYA, Mustafa: Vergi Hukukunda Ekonomik Yaklaşım, Yetkin Yayınevi, 3. Baskı, Ankara, 2021.
• AKYILMAZ Bahtiyar / SEZGİNER Murat / KAYA Cemil: Türk İdari Yargılama Hukuku, Savaş Yayınevi, 6. Baskı, Ankara, 2021.
• BALCI, Mustafa: Kamu İcra Hukuku ve 6183 Sayılı Kanun Uygulaması, On iki Levha Yayınları, 1. Baskı, İstanbul, 2021.
• BAŞARAN, YAVAŞLAR Funda: Anayasal Bir Hak Olarak Vergi İadelerinde Faiz, Vergi Dünyası, S. 316, Aralık 2007, (ss. 84-101).
• BATI, Murat: Vergi Hukuku, Seçkin Yayınları, 1. Baskı, Ankara, 2021.
• BAYAR, İbrahim Nihat: Vergi Hukukunda Mükellef Aleyhine Uygulanan Gecikme Faizinin Değerlendirilmesi, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 11, S. 3-4, Yıl 2003, (ss. 310-317).
• BİLİCİ, Nurettin: Vergi Uyuşmazlıklarında “Üst Makama Başvuru” Yolu (İYUK m. 11), DEÜHF Dergisi, Prof. Dr. Durmuş TEZCAN’a Armağan, C.21, Özel Sayı, Y. 2019, (ss. 2773-2778).
• CANDAN, Turgut: Hukuka Aykırı Olarak Tahsil Edilen Verginin Geri Verilmesinde Faiz, Mali Çözüm Dergisi, S.118, Y. Temmuz- Ağustos 2013, (ss. 161-187) (Hukuka Aykırı).
• CANDAN, Turgut: Açıklamalı İdari Yargılama Usulü Kanunu, Yetkin Yayınları, 9. Baskı, Ankara, 2022.
• CANDAN, Turgut: İnsan Hakları Mahkemesi’nin Eko-Elda Avee / Yunanistan Kararı, Danıştay Dergisi, S.114, 2007, (ss.1-8).
• CANDAN, Turgut: Kanuni Temsilcinin Vergi ve Diğer Alacaklardan Sorumluluğu, Maliye ve Hukuk Yayınları, 3. Baskı, Ankara, 2016.
• ÇAĞLAYAN, Ramazan: İdare Hukuku Dersleri, Adalet Yayınevi, 3.Baskı, Ankara, 2015.
• ÇÖLGEZEN, Övül: Gecikme Faizinin Niteliği, Vergi Dünyası, S. 354, Şubat 2011, (ss.77-81).
• ER, Selami: Anayasal İlkeler Bağlamında Fazla Veya Yersiz Tahsil Edilen Vergilerin İadesinde Faiz Ödenme(Me)Si Sorunu, TAAD, S.9, Y.3, T. 20.4.2012, s. 65-66, (ss. 33-70).
• ERMUMCU, Osman: Yargı Kararlarıyla İptal Edilen Verginin İadesinde Faiz Uygulaması, Terazi Hukuk Dergisi, Kasım 2010, S. 51, (ss. 149-163).
• GEREK, Hasan Nüvit: İş Sözleşmesinin İkale Sözleşmesi İle Sona Ermesi, Çalışma ve Toplum, T. 2011, S. 4, (ss.43-58).
• GÖZLER, Kemal / KAPLAN, Gürsel: İdare Hukuku Dersleri, 19. Baskı, Ekin Yayınevi, Bursa, 2017.
• HATİPOĞLU, Cengizhan: Yargı Kararına Göre İade Edilecek Vergilerde Faiz, İÜHFM, C.LXII, S. 1, 2014, (ss.435-448).
• KARAKOÇ, Yusuf: Genel Vergi Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara, 2004.(Genel).
• KARAKOÇ, Yusuf: Kamu İcra Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara,2016 (Kamu İcra).
• KARAKOÇ, Yusuf: Vergi İdaresince İade Edilmesi Gereken Yükümlü Alacaklarına Faiz Uygulanması, Mükellefin Dergisi, S. 107-108, (ss. 387-406). (Vergi İdaresince).
• KUMRULU, Ahmet: Vergi Davalarında Uygulanan Gecikme Faizi Hakkında Düşünceler, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 40, S. 1-4, T. 1988.
• MUTLUER, M. Kamil: Vergi Genel Hukuku, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2006.
• ORGAN, İbrahim / SEVİNÇ, CEYHAN Cansu: Gecikme Zammı Ve Gecikme Faizinin Hukuki Niteliği Ve Uygulaması, PIBYD, C.7, S. 1, T. 2020, (ss.120-134).
• OZANSOY, Cüneyt: Tarihsel ve Kuramsal Açıdan İdarenin Kusurdan Doğan Sorumluluğu, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara, 1989.
• ÖNCEL, Mualla: Vergi Hukuku Açısından Sorumluluk, Prof. Dr. Fadıl H. Sur’un Anısına Armağan, AÜSBF Yayını No: 522, 1983, Ankara, (ss. 39-55).
• ÖZGENÇ, Selçuk: Gelir Vergisi Kanunu Açısından İkale Sözleşmesi, MÜHF HAD, C. 22, S. 2, T. 2016, (ss.115-130).
• SABAN, Nihal: Vergi Hukuku, Beta Yayınları, 9. Baskı, İstanbul, 2019.
• SONSUZOĞLU, Elif: Türk Vergi Hukukunda Fer’i Borç ve Alacak Olarak Faiz, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2001.
• SÜZEK, Sarper: İş Hukuku, 7. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul, 2011.
• ŞAKAR, Ayşe Yiğit: İş Sözleşmesinin İkale Sözleşmesi ile Sona Erdirilmesinin Vergi Hukuku Açısından Değerlendirilmesi, MESS Sicil İş Hukuku Dergisi, Sayı.16, Y.2009, (ss. 225-229).
• TAŞKIN, Yasemin / SONSUZOĞLU, Elif: Gecikme Faizinde 6322 Sayılı Yasa İle Yapılan Düzenlemelere İlişkin Düzenlemeler, İstanbul Üniversitesi, İktisat Fakültesi Maliye Araştırma Merkezi Konferansları Seri: 56, Y.2011/2, (ss.1-17).
• UYGUN, Esra / GERÇEK, Adnan: Anayasa Mahkemesinin Vergilendirme Alanındaki Bireysel Başvuru Kararlarının Değerlendirilmesi, TAAD, Y. 7, S. 29, 2017, (ss. 167-191).
• ÜREL, Gürol: Güncel Vergi Usul Kanunu Uygulaması, Ankara, 2007.
• ÜSTÜN, Süleyman: Mükellefe İadesi Gereken Vergilerde Faiz Uygulanması, TBB Dergisi, Y. 2013, S.105, ss.171-228, (Mükellefe İadesi).
• ÜSTÜN, Ümit Süleyman: Nasıl Bir Vergi Denetimi ve Vergi Yargısı?, Beta Basım Yayım Dağıtım, İstanbul, 2013, (Denetim – Yargı).
• Anayasa Mahkemesi Kararlar Bilgi Bankası: www.anayasa.gov.tr, erişim tarihi: Mayıs 2022.
• Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Bilgi Bankası (ECHR HUDOC): hudoc.echr.coe.int, erişim tarihi: Mayıs 221.
• Danıştay ve İstinaf Kararları Bilgi Bankası: www.kazanci.com, erişim tarihi: Mayıs 2022. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın, 15.12.2010 tarih ve B.07.1.GİB.4.99.16.02-GVK-94-53 Sayılı Özelgesi, www.gib.gov.tr, erişim tarihi: Mayıs 2022.
• İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı’nın, 03.06.2008 Tarih ve 12268 Sayılı Özelgesi, www.gib.gov.tr, erişim tarihi: Mayıs 2022.
• www.gib.gov.tr /mevzuatek/iadeTalebiDilekceOrnegi.pdf, erişim tarihi: Mayıs 2022.
• https://www.sozcu.com.tr/2019/yazarlar/nedim-turkmen/ikale-islemlerinden-vergi-iadesi-bekleyenler-husrana-ugradi-5510239/, erişim tarihi: Mayıs 2022.
• Kıdem Tazminatı Yıllık Tavan Tutarı, www.pwc.com.tr, erişim tarihi: Ağustos 2022.
• Tüfe Artış Oranları, tuikweb.tuik.gov.tr, erişim tarihi: Ağustos 2022.
• 3239 Sayılı Kanun’un Gerekçesi, www.gib.gov.tr/fileadmin/mevzuatek /gerekçeler, erişim tarihi: Mayıs 2022.