Kırâat İlminde Taklîl Kavramı -Necm Sûresi Özelinde-

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 2, 224 - 233, 31.12.2021

Fatih Ercanlı

Öz

Kur’ân-ı Kerim, Hz. Peygamber’e farklı okuyuş çeşitleriyle indirilmiştir. Bu okuyuşlardan biri olan taklîl, Kur’ân tilâvetindeki üç harekeden biri olan feth kavramına yakın bir okuyuş olduğu kabul edilmektedir. Kur’ân’da bu okuyuş çeşidinin fazlaca bulunması dikkate alındığında taklîl meselesinin incelenmesinin çok önemli olduğu anlaşılacaktır. Özellikle de Tâhâ, Necm, Aʿlâ, Şems, Leyl ve Duhâ sûrelerinin hemen hemen her ayetinde taklîlle okunan kelimeler yer almaktadır. İşte bu çalışmada taklîl kavramı incelenerek Necm sûresindeki örneklerine yer verilmiş ve konuya ilişkin değerlendirmelerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Kur’ân, Kırâat, Taklîl, Necm

Kaynakça

• ʿAbdulbâkî, Muhammed Fuâd, el-Muʿcemu’l-Mufehres li Elfâzi’l-Kur’âni’l-Kerîm, Dâru’l-Kutubi’l-Mısriyye, Kahire 1364/1945.
• el-Cevherî, Ebû Nasr İsmâʿîl b. Hammâd el-Cevherî el-Fârâbî (ö.393/1002), es-Sıhâh Tâcu’l-Luğa ve Sıhâhu’l-ʿArabiye, I-VI, (thk. Ahmed ʿAbdulğafûr ʿAttâr), Dâru’l-ʿİlm Li’l-Melâyîn, 4. Baskı, Beyrut 1407/1987.
• ed-Dânî, Ebû ʿAmr ʿOsmân b. Saîd (ö.444/1053), et-Teysîr fi’l-Kırââti’s-Sebʿ, (thk. Dr. Halef Hamûd Sâlim eş-Şeğdelî), Dâru’l-Endelüs li’n-Neşri ve’t-Tevziʿ, 1. Baskı, Hâil 1436/2015.
• ed-Dimyâtî, Ahmed b. Muhammed b. ʿAbdilğanî el-Bennâ (ö.1117/1705), İtḥâfü Fudalâi’l-Beşer bi’l-Kırââti’l-Erbaʿate ʿAşer, I-II, (thk. ʿAbdurrahim et-Tarhûnî), Dâru’l Hadîs, Kahire 1430/2009.
• Ebû Alî, el-Hasen b. Ahmed b. ʿAbdilğaffâr el-Fârisî (ö. 377/987), el-Hucce li’l-Kurrâi’s-Sebʿa, I-VII, (thk. Bedreddin Kahvecî, Beşîr Cüveycâtî), Dâr’ul-Me’mûn li’t-Türâs, Dimaşk/Beyrut 1413/1993.
• Ebû Şâme, ʿAbdurrahman b. İsmâʿîl b. İbrâhîm ed-Dimeşkî (ö.665/1267), İbrâzü’l-Meʿânî min Hırzi’l-Emânî fi’l-Kırââti’s-Sebʿ, (thk. İbrâhîm ʿAtve ʿAvad), Dâru’l-Kütübi’l-ʿİlmiyye, y.y. trz.
• el-Ehvâzî, Ebû ʿAlî el-Hasen b. ʿAlî b. İbrâhîm b. Yezdâd el-Ehvâzî (ö. 446/1055), el-Vecîz fî Şerhi Kırââti’l-Karaeti’s̱-Semâniye Eimmeti’l-Emsâri’l-Hamse, (thk. Durîd Hasan Ahmed), Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmî, 1. Baskı, Beyrut 1423/2002.
• el-Ezherî, Ebû Mansûr Muhammed b. Ahmed b. El-Ezherî el-Herevî (ö.370/980), Tehzîbu’l-Luğa, I-VIII, (thk. Muhammed ʿAvad Murʿib), Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-ʿArabî, 1. Baskı, Beyrut 1422/2001.
• el-Ferâhîdî, Ebû ʿAbdirrahmân el-Halîl b. Ahmed b. ʿAmr b. Temîm el-Ferâhîdî el-Basrî (ö.175/791), Kitâbu’l-‘Ayn, I-VIII, (thk. Mehdî el-Mahzûmî, İbrâhîm es-Sâmerrâî), Dâru ve Mektebetü’l-Hilâl, y.y. trz.
• el-Firûzâbâdî, Mecdüddîn Ebü’t-Tâhir Muhammed b. Yaʿkûb b. Muhammed (ö.817/1415), Beṣâiru Zevi't-Temyîz fî Leṭâifi'l-Kitâbi'l-ʿAzîz, I-VI, (thk. Muhammed ʿAli En-Neccâr), el-Meclisu’l-ʿA’lâ li’ş-Şuûni’l-İslâmiye-Lecnetu İhyâi’t-Türâsi’l-İslâmî, Kahire 1393/1973.
• -------, el-Kâmûsu’l-Muhît, (thk. Muhammed Naʿîm el-ʿIrkisûsî), Müessesetü’r-Risâle li’t-Tıbâʿati ve’n-Neşr ve’t-Tevzîʿ, 8. Baskı, Beyrut 1426/2005.
• el-Hüzelî, Yusuf b. ʿAli b. Cübâre b. Muhammed b. ʿAkîl b. Sevâde Ebu’l-Kâsım el-Hüzelî el-Mağribî(ö.465/1073), el-Kâmil fi’l-Kırââti ve’l-Erbaʿîn ez-Zâide ʿAleyhâ, (thk. Cemâl b. es-Seyyid b. Rifâʿî eş-Şâyib), Müessesetü Semâ li’t-Tevziʿ ve’n-Neşr, 1. Baskı, y.y. 1428/2007.
• İbn Fâris, Ebu’l-Huseyn Ahmed b. Fâris b. Zekeriya el-Kazvînî er-Râzî (ö.395/1004), Muʿcemu Mekayîsi’l-Luğa, I-VI, (thk. ʿAbdusselâm Muhammed Hârun), Dâru’l-Fikr, y.y. 1399/1979.
• İbn Hâleveyh, el-Huseyn b. Ahmed b. Hâleveyh Ebû ʿAbdillâh (ö. 370/980), el-Ḥucce fi’l-Kırââti’s-Sebʿ, (thk. ʿAbdülʿâl Sâlim Mekrem), Dâru’ş-Şurûk, 4. Baskı, Beyrut 1401/1980.
• İbn Manzûr, Muhammed b. Mükerrem b. ʿAli, Ebu’l-Fadl, Cemaleddin el-Ensârî er-Rüveyfiʿî el-İfrîkî (ö.711/1311), Lisânu’l-ʿArab, I-XV, Dâr-u Sâdır, 3.Baskı, Beyrut, 1414/1993.
• İbn Mücâhid, Ahmed b. Mûsâ b. el-ʿAbbâs et-Temîmî, Ebû Bekr b. Mücâhid b. El-Bağdâdî (ö.324/936), Kitâbü’s-Sebʿa fi’l-Kırâât, (thk. Şevkî Dayf), Dâru’l-Meʿârif, 2. Baskı, Mısır 1400/1979.
• İbnü’l-Cezerî, Şemsüddin Ebü’l-Hayr Muhammed b. Muhammed b. Yûsuf (ö.833/1429), Müncidü’l-Mukriîn ve Mürşidü’t-Tâlibîn, Dâru’l-Kütübi’l-ʿİlmiyye, y.y. 1420/1999. -------, en-Neşr fi’l-Kırââti’l-ʿAşr, el-Mektebetü’l-ʿAsriyye, Beyrut 1434/2013.
• en-Neşşâr, ʿÖmer b. Kâsım b. ʿAlî el-Ensârî Ebû Hafs Sirâcuddîn en-Neşşâr eş-Şâfiʿî el-Mısrî (ö. 938/1531), el-Mükerrer fîmâ Tevâtera mine’l-Kırââti’s-Sebʿ ve Teḥarrara, (thk. Ahmed Mahmûd Abdüssemî‘ eş-Şâfiî el-Hafeyân), Dâru’l-Kütübi’l-ʿİlmiyye, 1. Baskı, Beyrut 1422/2001.
• Rağıb el-İsfahânî, Ebu’l-Kâsım el-Huseyn b. Muhammed (ö.502/1108), el-Müfredât fî Ğarîbi’l-Kur’ân, (thk. Muhammed Seyyid Geylânî), Dâru’l-Maʿrife, Lübnan trz.
• es-Sehâvî, ʿAlî b. Muhammed b. ʿAbdissamed el-Hemedânî el-Mısrî eş-Şâfiʿî Ebü’l-Hasen ʿAlemüddîn es-Sehâvî (ö. 643/1245), Cemâlü’l-Kurrâ’ ve Kemâlü’l-İḳrâ’, (thk. Mervân el-ʿAtiyye, Muhsin Harâbe), Dâr’ul-Me’mûn li’t-Türâs, Dimaşk/Beyrut 1418/1997.
• es-Suyûtî, ʿAbdurrahmân b. Ebî Bekr, Celâleddin es-Süyûtî (ö.911/1505), el-İtḳân fî ʿUlûmi’l-Ḳurʾân, I-IV, (thk. Muhammed Ebu’l-Fazl İbrâhîm), el-Hey’etü’l-Mısriyyeti’l-ʿÂmme li’l-Kitâb, y.y. 1394/1974.
• Yaşaroğlu, M. Kâmil, “Necm Sûresi”, DİA, XXXII, ss. 495-496, İstanbul 2006.
• ez-Zebîdî, Muhammed b. Muhammed b. ʿAbdirrezzâk el-Hüseynî (ö.1205/1791), Tâcü’l-ʿArûs min Cevâhiri’l-Ḳâmûs, I-XX, Dâru’l-Fikr, 1. Baskı, Beyrut 1414/1993.
• ez-Zerkeşî, Ebû ʿAbdillah Bedruddîn Muhammed b. ʿAbdillah b. Bahâdır (ö.794/1391), el-Burhân fî ʿUlumi’l-Kur’ân, I-IV, (thk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrâhîm), Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-ʿArabiyye, Beyrut 1376/1957.