THE RELATIONSHIP BETWEEN BIST BANK INDEX AND INFLATION, EXCHANGE RATE, INTEREST RATE, GOLD AND OIL PRICES: EVIDENCE FROM THE ARDL BOUND TEST

Yıl 2024, , 402 - 421, 31.05.2024

Levent Sezal

https://doi.org/10.53092/duiibfd.1401031

Öz

The aim of this study is to investigate the effects of inflation, exchange rate, interest rates, gold and oil prices on the BIST bank index between January 2005 - October 2023. For this purpose, firstly, the stationarity levels of the data were tested by the Augmented Dickey-Fuller (ADF) and Phillips- Perron (PP) tests. Then, since the series became stationary at different levels, ARDL bounds test, one of the cointegration tests, was applied. In the study, it is concluded that the BIST bank index and its independent variables are cointegrated in the long-run in the relevant period. According to the short-term asymmetric relationship results, a 1% increase in gold prices by 0.036%, a 1% increase in interest rates by 0.33%, and a 1% increase in the dollar exchange rate by 1.03% decreased the BIST Bank index. On the other hand, a 1% increase in CPI has a positive effect on the BIST Bank Index. No statistical relationship was found between oil prices and BIST Bank Index.

Anahtar Kelimeler

BIST Bank Index, XBANK, Macroeconomic Factors, ARDL Border Test

BİST BANKA ENDEKSİNİN ENFLASYON, DÖVİZ KURU, FAİZ ORANI, ALTIN VE PETROL FİYATLARI İLE OLAN İLİŞKİSİ: ARDL SINIR TESTİNDEN KANITLAR

Öz

Bu çalışmanın amacı Ocak 2005 – Ekim 2023 dönemlerindeki enflasyon, döviz kuru, faiz oranları, altın ve petrol fiyatlarının Bist banka endeksi üzerindeki etkilerini araştırmaktır. Bu amaçla çalışmada öncelikle verilerin durağanlık seviyeleri Genişletilmiş Dickey-Fuller (ADF) ve Phillips- Perron (PP) testleri sınanmıştır. Sonrasında seriler farklı düzeylerde durağan hale geldikleri için eşbütünleşme testlerinden ARDL (Autoregressive Distributed Lag Bound Test) testi uygulanmıştır. Çalışmada, Bist banka endeksi ile bağımsız değişkenlerinin ilgili dönemde uzun dönemli eşbütünleşik olduğu sonucuna varılmıştır. Kısa dönem asimetrik ilişki sonuçlarına göre, altın fiyatlarındaki %1’lik artış %0,036, faiz oranlarındaki %1 artış %0,33, dolar kurundaki %1’lik artış %1,03 Bist Banka endeksini azalttığı tespit edilmiştir. Diğer taraftan TÜFE’de %1’lik artış Bist banka endeksini pozitif yönde etkilediği görülmüştür. Petrol fiyatları ile Bist banka endeksi arasında istatistiki anlamda herhangi bir ilişki bulunamamıştır.

Anahtar Kelimeler

Bist Banka Endeksi, XBANK, Makroekonomik Faktörler, ARDL Sınır Testi

Kaynakça

• Akçay, S., & Karasoy, A. (2017). Remittances and calorie consumption nexus in Algeria. International Migration, 55(4), 103-117. https://doi.org/10.1111/imig.12348
• Apostolakis, G. N., Floros, C., & Giannellis, N. (2022) On bank return and volatility spillovers: ıdentifying transmitters and receivers during crisis periods. International Review of Economics and Finance, 82, 156-176.
• Ayaydın, H., & Dağlı, H. (2012). Gelişen piyasalarda hisse senedi getirisini etkileyen makroekonomik değişkenler üzerine bir inceleme: Panel veri analizi. Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi, 26(3), 45-64.
• Çağlayan, E., & Saçaklı, İ. (2006). Satın alma gücü paritesinin geçerliliğinin sıfır frekansta spektrum tahmincisine dayanan birim kök testleri ile incelenmesi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 20 (1), 121-137.
• Çıtak, F., & kendirli, S. (2019). Petrol fiyatlarının döviz kuru ve hisse senedi getirileri üzerindeki asimetrik etkisi: Türkiye örneği. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(4), 643-658. Https://doi.org/10.29106/fesa.658845
• Cingoz, F., & kendirli, S. (2019). Altın fiyatları, döviz kuru ve borsa İstanbul arasındaki ilişki. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(4), 545-554. Https://doi.org/10.29106/fesa.649254
• Dalkılıç, N., Gulcemal, M. E., & Tansoy, H. (2021). Makroekonomik faktörlerin Bist bankalar endeksi üzerindeki etkisi. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(4), 897-905. https://doi.org/10.29106/fesa.1029760
• Demirel, A. K. (2015). Asimetrik nedensellik testi ve ihracat-ekonomik büyüme ilişkisi üzerine bir uygulama.(Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya
• Dickey, D. A., & Wayne A. F. (1979). Distribution of the estimators for autoregressive time series with a unitroot. Journal Of TheAmerican Statistical Association, 74(366), 427-431.
• Doğru, E., & Medetoğlu, B. (2023). Bist banka endeksi (xbank) ile gelişmiş ülke bankacılık endeksleri arasındaki volatilite etkileşiminin dcc-garch modeli ile analizi. Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(1), 75-90. https://doi.org/ 10.53443/anadoluibfd.1172140
• Emna, R., & Myriam, C. (2017). Dynamics of the relationship between implied volatility indices and stock prices indices: The Case of european stock markets. Asian Economic and Financial Review, 7(1), 52-62.
• Engle, R. F., &Granger, C. W. J. (1987). Co-integration and error correction: representation, estimation and testing. Econometrica, 55(2), 251-276.
• Göksu, S. (2023). Türkiye’de katılım bankalarınca sağlanan finansman türlerinin ekonomik büyüme üzerine etkisi. Kocatepe İslami İlimler Dergisi, 6(Özel Sayı), 217-237. https://doi.org/10.52637/kiid.1352885
• Gujaratı, D. N. (2004). Basic Econometrics. Tata McGraw-Hill Education. İnce, T. (2015). AB’ye üyelik sürecinde Türkiye’nin maastricht kriterlerine yakınsama analiz. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Ekonometri Anabilim Dalı, İstanbul
• İskenderoğlu, Ö., & Akdağ, S. (2018). VIX korku endeksi ile çeşitli ülkelerin hisse senedi endeks getirileri arasında bir nedensellik analizi. 2. International Economic Research and Financial Markets Congress: 12-13-14 Nisan 2018 – Cappadocia: Bildiriler (489-505).
• Johansen, S. (1988). Statistical analysis of cointegrating vectors. Journal of Economic Dynamics and Control, 12(2-3), 231-254.
• Karyağdı, G. N. & Aytekin, İ. (2023). Finansal yatırım araç getirileri ve enflasyon ilişkisi: Türkiye örneği (2005-2023). Alanya Akademik Bakış, 7(2), 809-822.
• Kendirli, S. and Çankaya, M. (2016). Döviz kuru ve enflasyon bist banka endeksi üzerindeki etkisi. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(3), 215-227.
• Khan, A. (2014). How does stock prices respond to various macroeconomic factors a case study of Pakistan. Journal of Management Info, 1(4), 25-30.
• Khan, M. A., Khan, F., Sharif, A., & Suleman, M. T. (2023). Dynamic linkages between ıslamic equity indices, oil prices, gold prices, and news-based uncertainty: New insights from partial and multiple wavelet coherence. Resources Policy, 80, 103213.
• Kuzu, Y. S. (2021). BİST banka endeksi ile makroekonomik değişkenler arasındaki ilişkinin bootstrap ve asimetrik nedensellik analizleri ile incelenmesi. İzmir İktisat Dergisi, 36(2). 355-364. https://doi.org/10.24988/ije.202136207
• Narayan, P. K., & Sharma, S. S. (2011). New evidance on oil price and firm returns. Journal of Banking and Finance, 35(12), 3253-3262.
• Özkul, G., & Akgüneş, A.O. (2015). Makro ekonomik faktörlerin bankacılık sektörü getirileri üzerine etkisi: Borsa İstanbul örneği. İşletme Araştırmaları Dergisi. 7(4), 272-298
• Pan, M.S., Fok, R. C.W., &Liu, Y. A. (2007). Dynamic linkages between exchange rates and stock prices: Evidence from East Asian markets. International Review of Economics and Finance, 16, 503-520.
• Pesaran, M. H., Shin, Y., & Smith, R. J. (2001). Bounds testing approaches to the analysis of level relationship. Journal of Applied Econometrics, 16(3), 289-326
• Phillips, P. C. B., & Ouliaris, S. (1990). Asymptotic properties of residual based tests for cointegration. Econometrica, 58(1), 165-193.
• Phillips, P. C. B., & Perron, P. (1988). Testing for a unit root in time series regression. Econometrica, 75(2), 335-346.
• Sakarya, Ş., & Akkuş, H. T. (2018). Bist-100 ve Bist sektör endeksleri ile vix endeksi arasındaki ilişkisinin analizi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(40) , 351-374. https://doi.org/10.31795/ baunsobed.492470
• Samut, S. (2016). Döviz kuru ve parite oynaklığının dış ticaret sektörü üzerindeki etkileri: Türkiye örneği. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Ekonometri Anabilim Dalı, Trabzon.
• Tarı, R. (2014). Ekonometri. Umuttepe Yayınları.
• Tsuji, C., (2020). Correlation and spillover effects between the US and international banking sectors: New evidence and implications for risk management. International Review of Financial Analysis, 70, 1-31.
• Uluyol, O., Lebe, F., & Akbaş, Y. E. (2014). Firmaların finansal kaldıraç oranları ile öz sermaye karlılığı arasındaki ilişki: Hisseleri Borsa İstanbul (BİST)’da işlem gören şirketler üzerinde sektörler bazında bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 6(1), 70-89.