TÜRKİYE’DE TRAFİK KAZALARI VE EKONOMİK KALKINMA İLİŞKİSİ: ARDL SINIR TESTİ YAKLAŞIMI

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 18, 225 - 248, 30.11.2019

İlham Akdağ

Öz

Trafik kazaları neden olduğu insani kayıpların
yanı sıra özellikle azgelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin ekonomik kalkınma
süreçlerini yakından etkilemektedir. Bu bakımdan çalışmanın amacı, Türkiye’deki
1995-2017 dönemine ait trafik kazalarının ekonomik kalkınma ile ilişkisinin
analiz edilmesidir. Çalışmada yöntem olarak, trafik kazaları ile ekonomik
kalkınma göstergelerine dair değişkenler arasındaki kısa ve uzun dönemli
ilişkinin analizi amacıyla Gecikmesi Dağıtılmış Otoregresif (ARDL) eşbütünleşme
modeli kurulmuştur. Ardından modelin geçerliliği test edilmiş ve değişkenler
arasındaki kısa ve uzun dönem ilişkiler belirlenmiş ve nedensellik ilişkisi
analiz edilmiştir. Çalışmada varılan sonuçlara göre, kaza sayısı ile ekonomik
kalkınma arasında kısa ve uzun dönem ilişkisi, hukuk üstünlüğü ile insani
gelişmişlik endeksleri arasında tespit edilmiştir. Motorlu araç sayısı ile kısa
ve uzun dönemli bir ilişkiye rastlanmamıştır. Bağımlı ve bağımsız değişkenler
arasında elde edilen kısa dönem nedensellik ilişkisi analizine göre, motorlu
araç sayısından ve insani gelişmişlik endeksinden kaza sayısına doğru tek yönlü
nedensellik elde edilmiştir. Bu sonuca göre, motorlu araç sayısındaki ve insani
gelişmişlik endeksindeki değişimler, trafik kaza sayısında değişime yol
açmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ulaşım, Trafik Kazaları, Ekonomik Kalkınma, ARDL Eşbütünleşme Modeli, Nedensellik Analizi

Kaynakça

• Alptekin, D., Aladağ, Ç. H. ve Alptekin, B. (2017). “7. Karayolu Trafik Güvenliği Sempozyumu ve Sergisi Bildiriler Kitabı”, Trafiğe Kayıtlı Araç Sayısı, Gerçekleşen Kaza Sayısı ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin Analiz Edilmesi: Türkiye Örneği. (s.47-50), Ankara: Emniyet Genel Müdürlüğü.
• Bagherinabel, E. (2014). Trafik Kazalarının Zaman Serisi Analizi ile Değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Zonguldak: Bülent Ecevit Üniversitesi.
• Beeck, F. E., Borsboom, JJ. G. and Mackenbach, P. J. (2000). Economic Development and Trafik Accident Mortality in the Industrialized World. International Journal of Epidemiology, Britian. 29, s.503-509.
• Bener, A., Hussain, S.J., Al-Malki, M.A., Shotar, M.M., Al-Said, M.F. ve Jadaan, K.S. (2010). Road Traffic Fatalities in Qatar, Jordan and the UAE: Estimates Using Regression Analysis and the Relationship with Economic Growth. Eastern Mediterranean Health Journal, 16 (3), s.318-323.
• Bishai, D., Quresh, A., James, P., Ghaffar, A. (2006). National Road Casualties and Economic Development. Health Economics, 15(1), s.65-81.
• Bougueroua, M. ve Carnis, L. (2016). Economic Development, Mobility and Traffic Accidents in Algeria. Accident Analysis and Prevention, 92, s.168–174.
• Brown, R. L., Durbin, J., Evans, J. M. (1975). Techniques for Testing the Constancy of Regression Relations Overtime. Journal of the Royal Statistical Society, 37 (13), s.149-163.
• Chen, G. (2014). Association Between Economic Fluctuations and Road Mortality in OECD Countries. European Journal of Public Health, 24 (4), s.612-614.
• Dadgar I, ve Norström T. (2015). Short-Term and Long-Term Effects of GDP on Traffic Deaths in 18 OECD Countries, 1960–2011. J Epidemiol Community Health, s.1–8.
• Dünya Bankası (2018). “Worldwide Governance Indicators”, http://info.worldbank.org/governance/wgi/index.aspx#doc-over, (Erişim Tarihi: 11.12.2018).
• Engle, R. F. ve Granger, C. W. J. (1987). Co-Integration and Error Correction: Representation, Estimation and Testing. Econometrica, 55 (2), s.251-276.
• Enu, P., (2015). Road Traffic Accidents and Macroeconomic Conditions in Ghana. Social and Basic Sciences Research Review. 2(9), s.374-393.
• Garg, N. ve Hyder, A. A. (2006). Exploring the Relationship Between Development and Road Traffic Injuries: A Case Study from India. European Journal of Public Health, 16 (5), s.487–491.
• Granger, C. W. J. (1969). Investigating Causal Relations by Econometric Models and Cross-Spectral Methods. Econometrica, 37, s.424-438.
• Granger, C. W. J. (1981). Some Properties of Time Series Data and Their Use in Econometric Model Specification. Journal of Econometrics, 16, s.121-130.
• Iwata, K. (2010). The Relationship Between Traffic Accidents and Economic Growth in China. Economics Bulletin, 30 (4), s.3306-3314.
• Karayolları Genel Müdürlüğü [KGM], (2018). Trafik Kazaları Özeti 2017, Ankara: Trafik Güvenliği Dairesi Başkanlığı.
• Kopits, E. A. (2004). Traffic Fatalities and Economic Growth. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Maryland: Maryland Üniversitesi.
• Kopits, E. ve Cropper, M. (2008). Why Have Traffic Fatalities Declined in Industrialised Countries? Journal of Transport Economics and Policy, 42 (1), s.129–154.
• Paulozzi, L. J., G, Ryan, G. W., Espitia-Hardeman, V. E. ve Xi, Y. (2007). Economic Development’s Effect on Road Transport-Related Mortality among Different Types of Road Users: A Cross-Sectional International Study. Accident Analysis and Prevention, 39, s.606–617.
• Pesaran, M. H., Shin, Y. ve Smith, R. J. (2001). Bounds Testing Approaches to the Analysis of Level Relationships. Journal of Applied Econometrics, 16 (3), s.289-326.
• Seddighi, H. R. (2012). Introductory Econometrics: A Practical Approach, London: Routledge Taylor and Francis Group.
• Sevüktekin, M. ve Çınar, M. (2017). Ekonometrik Zaman Serileri Analizi, Bursa: Dora Basım Yayın Dağıtım.
• Soderlund, N. ve Zwi, A. B. (1995). Traffic-related Mortality in Industrialized and Less Developed Countries. Bulletin of the World Health Organization, 73 (2), s.175-182.
• United Nations Development Programme (UNDP). “İnsani Gelişme Endeksleri ve Göstergeleri: 2018 İstatistiksel Güncellemesi – Türkiye”, http://www.tr.undp.org/content/turkey/tr/home/library/human_development/_nsani-geli_me-endeksleri-ve-goestergeleri--2018-statistiksel-gue.html, (Erişim Tarihi: 12.12.2018).
• Wang, R., Gong, J., Wang, Y., Chen, H., Chen, S., Wang, Q., (2017). Relationship between Gross Domestic Product and Accident in China. Journal of Safety Studies, 3 (1), s.19-26.
• Wiebe, D. J., Ray, S., Maswabi, T., Kgathi, C., Branas, C. C. (2016). Economic Development and Road Traffic Fatalities in Two Neighbouring African Nations. African Journal of Emergency Medicine, 6, s.80–86.
• Yannis, G., Papadimitriou, E. ve Folla, K. (2014). Effect of GDP Changes on Road Traffic Fatalities. Traffic Injury Prevention 63, s.42–49.
• Yusuff, M. A. (2015). Impact Assessment of Road Traffic Accidents on Nigerian Economy. Quest Journals Journal of Research in Humanities and Social Science. 3 (12), s.8-16.
• Zivot, E. ve Andrews, D. W. K. (1992). Further Evidence on the Great Crash, the Oil-Price Shock, and the Unit Root Hypothesis. Journal of Business Economic Statistics, 10, s.251-270.