TÜKETİCİ DAVRANIŞLARI AÇISINDAN KOMPULSİF SATIN ALMA DAVRANIŞINA YÖNELİK KAVRAMSAL BİR ÇALIŞMA

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 23, 407 - 430, 28.05.2022

Yusuf Ozan Yıldırım , Serdar Pirtini

https://doi.org/10.53092/duiibfd.1032033

Öz

Kompulsif satın alma davranışının incelendiği ilk çalışmalara göre patolojik olarak aşırı harcama eğilimi olarak psikiyatrik açıdan hastalık olarak tanımlandığı görülmektedir. Zaman içerisinde davranışın psikolojik açıdan incelenmesinin ardından ise çeşitli bozukluklardan kaynaklandığı açıklanmaktadır. 1980’lerin sonlarına doğru ise kompulsif satın alma davranışının pazarlamaya konu olması ile birlikte tüketici davranışları açısından kompulsif satın alma davranışı tekrarlı, aşırı ve gereksiz satın almalar olarak tanımlanmakta olup herhangi bir bireyde gözlemlenebileceği açıklanmaktadır.
Kompulsif satın alma davranışının tüketici davranışları açısından incelendiği bu araştırmada öncelikle 1985-2021 yılları arasında yayınlanan bilimsel makaleler incelenerek tüketici davranışlarına yönelik yayınlanan makaleler türlerine göre teorik ve uygulamalı olarak sınıflandırılmıştır. Sonrasında ise tüketici davranışları perspektifinde kompulsif satın alma davranışı ile birlikte çalışılan değişkenler özetlenmiş ve yorumlanmıştır. Bu durumun temel amacı ise bir yandan akademik yayınların ilerlemesi açısından literatürün genelini tek elde toplamak iken öte yandan konu ile birlikte çalışılan değişkenlerin özetlenmesi sonrası gelecek araştırmalara yön göstermektir. Sonuç olarak araştırmanın belirlenen amacına yönelik elde edilen sonuçlar incelendiğinde tüketici davranışları açısından kompulsif satın alma davranışının genel olarak dürtüsellik, obsesyon, anksiyete, materyalizm, benlik saygısı gibi değişkenler ile yaygın şekilde çalışıldığı görülmektedir. Öte yandan tüketici davranışları açısından önemli bir konuma sahip olan kültür ve finansal değişkenler ise kompulsif satın alma davranışı açısından yeterli düzeyde çalışılmadığı görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Pazarlama, Tüketici Davranışları, Kompulsif Satın Alma Davranışı

A CONCEPTUAL STUDY ON COMPULSIVE BUYING BEHAVIOR IN TERMS OF CONSUMER BEHAVIORS

Öz

According to the first studies examining compulsive buying behavior, it is seen that it is defined as a psychiatric illness in the form of a pathologically excessive spending tendency. After the psychological examination of the behavior over time, it is explained that it is caused by various disorders. Towards the end of the 1980s, with compulsive buying behavior being the subject of marketing, compulsive buying behavior is defined as repetitive, excessive and unnecessary purchases in terms of consumer behavior and it is explained that it can be observed in any individual.
In this research, in which compulsive buying behavior is examined in terms of consumer behavior, first of all, scientific articles published between 1985-2021 were examined and articles published on consumer behavior were classified as theoretical and applied according to their types. Afterwards, the variables studied together with compulsive buying behavior are summarized and interpreted from the perspective of consumer behavior. The main purpose of this situation is, on the one hand, to collect the general literature in one hand in terms of the progress of academic publications, on the other hand, to guide future researches after summarizing the variables studied together with the subject. Finally, when the results obtained for the determined purpose of the research are examined, it is seen that compulsive buying behavior in terms of consumer behavior is widely studied with variables such as impulsivity, obsession, anxiety, materialism, self-esteem. On the other hand, it is seen that cultural and financial variables, which have an important position in terms of consumer behavior, have not been studied sufficiently in terms of compulsive buying behavior.

Anahtar Kelimeler

Consumer Behavior, Compulsive Buying Behavior

Kaynakça

• Akagün Ergin, E. (2010). Compulsive buying behavior tendencies: The case of Turkish consumers. African journal of business management, 4:3, 333-338.
• Arslan, B. (2015). Kredi Kartı Kullanımının Kompulsif Satın Almaya Etkisi. AJIT-e: Online Academic Journal of Information Technology, 6:20, 27-40.
• Aslanoğlu, S., & Korga, S. (2017). Kredi kartı kullanımı ve kompulsif satın alma: Kırıkkale ilinde bir uygulama. İşletme Araştırmaları Dergisi, 9:1, 148-165.
• Black, D. W. (2011). Epidemiology and phenomenology of compulsive buying disorder. J. E. Grant, & M. N. Potenza içinde, Oxford handbook of impulse control disorders (s. 196-206). Oxford University Press.
• Black, D. W., Repertinger, S., Gaffney, G. R., & Gabel, J. (1998). Family history and psychiatric comorbidity in persons with compulsive buying: preliminary findings. American Journal of Psychiatry, 155:7, 960-963.
• Danacı, E. S. (2020). Kompulsif Satın Alma Eğiliminde Materyalizm ve Hedonik Tüketimin Rolü: Aktüel Ürünler Satın Alan Kadın Tüketiciler Üzerinde Bir Araştırma. Business and Economics Research Journal, 11:4, 1069-1081.
• d'Astous, A. (1990). An inquiry into the compulsive side of “normal” consumers. Journal of consumer policy, 13:1, 15-31.
• d'Astous, A., Maltais, J., & Roberge, C. (1990). Compulsive buying tendencies of adolescent consumers. ACR North American Advances, 17, 306-312.
• Deniz, E. (2020). Üniversite Öğrencilerinde Çevrimiçi Kompülsif Satın Alma Davranışına Etki Eden Faktörlerin Yapısal Eşitlik Modeliyle İncelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 40, 209-226.
• DeSarbo, W. S., & Edwards, E. A. (1996). Typologies of compulsive buying behavior: A constrained clusterwise regression approach. Journal of consumer psychology, 5:3, 231-262.
• Dittmar, H. (2005). Compulsive buying–a growing concern? An examination of gender, age, and endorsement of materialistic values as predictors. British journal of psychology, 96:4, 467-491.
• Edwards, E. A. (1993). Development of a new scale for measuring compulsive buying behavior. Financial counseling and planning, 4:1, 67-84.
• Eren, S. S., Eroğlu, F., & Hacıoğlu, G. (2012). Compulsive buying tendencies through materialistic and hedonic values among college students in Turkey. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 58, 1370-1377.
• Faber, R. J. (1992). Money changes everything: Compulsive buying from a biopsychosocial perspective. American Behavioral Scientist, 35:6, 809-819.
• Faber, R. J. (2011). Compulsive Buying. A. Müller, & J. E. Mitchell içinde, Compulsive Buying: Clinical Foundations and Treatment (s. 3-17). NY: Routledge Taylor & Francis Group.
• Faber, R. J., & Christenson, G. A. (1996). In the mood to buy: Differences in the mood states experienced by compulsive buyers and other consumers. Psychology & Marketing, 13:8, 803-819.
• Faber, R. J., & O'Guinn, T. C. (1989). Classifying compulsive consumers: Advances in the development of a diagnostic tool. ACR North American Advances, 16, 738-744.
• Frost, R. O., Kim, H. J., Morris, C., Bloss, C., Murray-Close, M., & Steketee, G. (1998). Hoarding, compulsive buying and reasons for saving. Behaviour Research and Therapy, 36:7-8, 657-664.
• Gupta, S. (2013). A literature review of compulsive buying–a marketing perspective. Journal of Applied Business and Economics, 14:1, 43-48.
• Hanley, A., & Wilhelm, M. S. (1992). Compulsive buying: An exploration into self-esteem and money attitudes. Journal of economic Psychology, 13:1, 5-18.
• Hassay, D. N., & Smith, M. C. (1996). Compulsive buying: An examination of the consumption motive. Psychology & Marketing, 13:8, 741-752.
• He, H., Kukar-Kinney, M., & Ridgway, N. M. (2018). Compulsive buying in China: Measurement, prevalence, and online drivers. Journal of Business Research, 91, 28-39.
• Hollander, E., & Allen, A. (2006). Is compulsive buying a real disorder, and is it really compulsive? Am Psychiatric Association, 1670-1672.
• Horváth, C., & Adıgüzel, F. (2018). Shopping enjoyment to the extreme: Hedonic shopping motivations and compulsive buying in developed and emerging markets. Journal of Business Research, 86, 300-310.
• Horváth, C., Adıgüzel, F., & van Herk, H. (2013). Cultural aspects of compulsive buying in emerging and developed economies: A cross cultural study in compulsive buying. In book: Organizations & Markets in Emerging Economies, 8-24.
• Japutra, A., Ekinci, Y., & Simkin, L. (2019). Self-congruence, brand attachment and compulsive buying. Journal of Business Research, 99, 456-463.
• Kaderli, Y., Armağan, E. A., & Küçükkambak, S. E. (2017). Y kuşağının kompulsif satın alma davranışına etki eden faktörler üzerine bir araştırma. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 46:2, 188-210.
• Karaboğa, K., & Eroğlu Pektaş, G. Ö. (2020). Kompülsif satın alma davranış düzey ve biçimlerinin belirlenmesi üzerine kuşaklar arası deneyimsel bir araştırma. Third Sector Social Economic Review, 55:1, 155-172.
• Karahan, M. O., & Söylemez, C. (2019). Tüketicilerin kompulsif satın alma davranışını etkileyen faktörler: Bir uygulama. İşletme Araştırmaları Dergisi, 11:3, 1961-1975.
• Khare, A. (2013). Credit card use and compulsive buying behavior. Journal of Global Marketing, 26:1, 28-40.
• Koran, L. M., Faber, R. J., Aboujaoude, E., Large, M. D., & Serpe, R. T. (2006). Estimated prevalence of compulsive buying behavior in the United States. American Journal of Psychiatry, 163:10, 1806-1812.
• Korur, M. G., & Kimzan, H. S. (2016). Kompulsif satın alma eğilimi ve alışveriş sonrası pişmanlık ilişkisinde kontrolsüz kredi kartı kullanımının rolü: avm müşterileri üzerine bir araştırma. Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi, 8:1, 43-71.
• Kukar-Kinney, M., Scheinbaum, A. C., & Schaefers, T. (2016). Compulsive buying in online daily deal settings: An investigation of motivations and contextual elements. Journal of business research, 69:2, 691-699.
• Kwak, H., Zinkhan, G. M., & DeLorme, D. E. (2002). Effects of compulsive buying tendencies on attitudes toward advertising: the moderating role of exposure to TV commercials and TV shows. Journal of Current Issues & Research in Advertising, 24:2, 17-32.
• Lee, S. H., Lennon, S. J., & Rudd, N. A. (2000). Compulsive consumption tendencies among television shoppers. Family and Consumer Sciences Research Journal, 28:4, 463-488.
• Lejoyeux, M., & Weinstein, A. (2010). Compulsive buying. The American Journal of Drug and Alcohol Abuse, 36:5, 248-253.
• Lejoyeux, M., Ades, J., Tassain, V., & Solomon, J. (1996). Phenomenology and psychopathology of uncontrolled buying. The American journal of psychiatry, 153:12, 1524-1529.
• Lejoyeux, M., Haberman, N., Solomon, J., & Adès, J. (1999). Comparison of buying behavior in depressed patients presenting with or without compulsive buying. Comprehensive psychiatry, 40:1, 51-56.
• Manolis, C., & Roberts, J. A. (2008). Compulsive buying: Does it matter how it’s measured? Journal of Economic Psychology, 29:4, 555-576.
• Miltenberger, R. G., Redlin, J., Crosby, R., Stickney, M., Mitchell, J., Wonderlich, S., . . . Smyth, J. (2003). Direct and retrospective assessment of factors contributing to compulsive buying. Journal of behavior therapy and experimental psychiatry, 34:1, 1-9.
• Moon, M. A., & Attiq, S. (2018). Compulsive buying behavior: Antecedents, consequences and prevalence in shopping mall consumers of an emerging economy. Pakistan Journal of Commerce and Social Sciences, 12:2 , 548-570.
• Mowen, J. C., & Spears, N. (1999). Understanding compulsive buying among college students: A hierarchical approach. Journal of Consumer Psychology, 8:4, 407-430.
• Müller, A., Mitchell, J. E., & de Zwaan, M. (2015). Compulsive buying. The American Journal on Addictions, 24:2, 132-137.
• O'guinn, T. C., & Faber, R. J. (1989). Compulsive buying: A phenomenological exploration. Journal of consumer research, 16:2, 147-157.
• Okutan, S., Bora, B., & Altunışık, R. (2013). Keşifsel satın alma eğilimleri ve bu eğilimlerin plansız, kompülsif ve hedonik satın alma tarzlarıyla olan ilişkisinin incelenmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 8:3, 117-136.
• Özer, G., & Yıldırım Kutbay, A. (2018). Kişisel Finansal Faktörler, Kompulsif Satın Alma Ve Finansal İyi Olma Hali Arasındaki İlişkiler. Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi 9:17, 73-99.
• Palan, K. M., Morrow, P. C., Trapp, A., & Blackburn, V. (2011). Compulsive buying behavior in college students: the mediating role of credit card misuse. Journal of Marketing Theory and Practice, 19:1, 81-96.
• Park, H. J., & Burns, L. D. (2005). Fashion orientation, credit card use, and compulsive buying. Journal of Consumer Marketing, 135-141.
• Park, T. Y., Cho, S. H., & Seo, J. H. (2006). A compulsive buying case: A qualitative analysis by the grounded theory method. Contemporary family therapy, 28:2, 239-249.
• Ridgway, N. M., Kukar-Kinney, M., & Monroe, K. B. (2008). An expanded conceptualization and a new measure of compulsive buying. Journal of consumer Research, 35:4, 622-639.
• Roberts, J. A. (1998). Compulsive buying among college students: an investigation of its antedecents, consequences, and implications for public policy. Journal of consumer affairs, 32:2, 295-319.
• Roberts, J. A., & Roberts, C. (2012). Stress, gender and compulsive buying among early adolescents. Young Consumers, 13:2, 113-123.
• Roberts, J. A., & Sepulveda, M. C. (1999). Money attitudes and compulsive buying: an exploratory investigation of the emerging consumer culture in Mexico. Journal of International Consumer Marketing, 11:4, 53-74.
• Scherhorn, G. (1990). The addictive trait in buying behaviour. Journal of Consumer policy, 13:1, 33-51.
• Shoham, A., & Brenčič, M. M. (2003). Compulsive buying behavior. Journal of consumer marketing, 20:2, 127-138.
• Tarka, P., & Harnish, R. J. (2021). Toward the extension of antecedents of compulsive buying: The influence of personal values theory. Psychological reports, 124:5, 2018-2062.
• Tekin, M., Öztürk, D., & Selek, N. (2021). Ürün Temelli Yenilikçiliğin Plansız Satın Alma Davranışı Ve Kompulsif Satın Alma Davranışı Üzerindeki Etkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 39, 44-68.
• Tokgöz, E. (2019). Hedonik ve Faydacı Tüketimin Dürtüsel ve Kompulsif Satın Alma Üzerinde Etkisi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bililmler Enstitüsü Dergisi, 35, 93-108.
• Valance, G., d'Astous, A., & Fortier, L. (1988). Compulsive buying: Concept and measurement. Journal of consumer policy, 11:4, 419-433.
• Weinstein, A., Maraz, A., Griffiths, M. D., Lejoyeux, M., & Demetrovics, Z. (2016). Compulsive buying - features and characteristics of addiction. . In Neuropathology of drug addictions and substance misuse, 993-1007.
• Workman, L. (2010). Compulsive buying: a theoretical framework. The Journal of Business Inquiry, 9:1, 89-126.
• Yiğit, A. G., & Govdere, B. (2021). Kompulsif Satın Alma Davranışına Genel Bir Bakış. Business and Economics Research Journal, 12:3, 717-730.
• Yiğit, A. G., & Yiğit, M. (2020). Kompulsif Satın Alma Davranışının Y ve Z Kuşaklarında Cinsiyetler Arası Analizi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 16:28, 1223-1240.
• Yüce, A., & Kerse, Y. (2018). Kişiliğin Kompulsif Satin Alma Davranişi Üzerindeki Etkisi: Ampirik Bir Çalişma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 32:1, 143-156.
• Yüksel, C. A., & Eroğlu, F. (2015). The effects of personal factors and attitudes towards advertising on compulsive buying tendency. Pazarlama ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 16, 43-70.