TRANSPORTATION ON THE DICLE AND FIRAT RIVERS IN ANCIENT AGES

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 27, 559 - 572, 31.05.2024

Enver Akın

https://doi.org/10.53092/duiibfd.1420531

Öz

While the Tigris and Euphrates rivers turned Mesopotamia into an agricultural paradise with the survival of people, it seems that living on these rivers with boats and rafts was no longer possible with the Chalcolithic Age. On these two rivers, which originate in Anatolia and flow into the Persian Gulf after merging, previously only the needed goods between Anatolia and Mesopotamia were transported from north to south. However, in later periods, trade began to be carried out through water connections to cities far from the Tigris and Euphrates rivers in Mesopotamia. These transportation activities, carried out with boats and rafts such as Mashoof, Isbiyah, Guffa, Kalaku, Coracle, Balams and Safinahs, turned into a major economic sector in Mesopotamia. The city of Hit, which constantly produced these vehicles for more cargo transportation and safer journeys, became an important industrial center of its time. Since the transportation services on the rivers, which became the locomotive of the Mesopotamian economy, turned into an activity that concerns almost everything, it can be seen that the periodical city authorities introduced some laws and rules for the more orderly and safe operation of these means of transportation.

Anahtar Kelimeler

River Transport, Mesopotamia, Tigris and Euphrates Rivers, Trade, Kelek

Proje Numarası

0

ESKİ ÇAĞDA DİCLE VE FIRAT IRMAKLARI ÜZERİNDE TAŞIMACILIK

Öz

İnsanların yerleşik hayata geçmesiyle Dicle ve Fırat ırmakları Mezopotamya’yı tarım cenneti haline getirirken, Kalkolitik Çağ ile birlikte bu ırmaklar üzerinde kayık ve sallarla taşımacılığın yapılmaya başlandığı görülür. Anadolu’da doğan ve birleştikten sonra Basra körfezine akan bu iki ırmak üzerinde önceleri Anadolu ve Mezopotamya arasında sadece kuzeyden güneye ihtiyaç duyulan mallar taşınmıştır. Ancak, sonraki dönemlerde Mezopotamya’da Dicle ve Fırat ırmaklarından uzak olan kentlere açılmış olan su kanalları üzerinden de ticaret yapılmaya başlanmıştır. Mashoof, İsbiyah, Guffa, Kalek, Coracle, Balams ve Safinahs gibi kayık ve sallarla yapılan bu taşıma faaliyetleri Mezopotamya’da büyük bir ekonomik sektöre dönüşmüştü. Daha fazla yük taşıma ve güvenli yolculuk için sürekli geliştirilen bu araçları üreten Hit kenti dönemin önemli bir sanayi merkezi haline gelmişti. Mezopotamya ekonomisinin lokomotifi haline gelen ırmaklar üzerindeki taşımacılık hizmetleri hemen herkesi ilgilendiren bir faaliyete dönüştüğü için dönemin kent yöneticileri tarafından bu taşıma araçlarının daha düzenli ve güvenli işleyişleri için bazı kanun ve kurallar getirdikleri görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Nehir Taşımacılığı, Mezopotamya, Dicle ve Fırat Irmakları, Ticaret, Kelek

Etik Beyan

yüklendi

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

0

Teşekkür

Yayın katkılarınız için sonsuz teşekkür eder ve çalışmalarınızda başarılar dilerim

Kaynakça

• Adamson, P. B. (1992). The possibility of sea trade between Mesopotamia and Egypt during the late pre-dynastic period. Aula Orientalis, 10.
• Akın, E., & Başaran, C. (2021). Eski çağda Dicle ırmağı ve Grek kültürüne yansımaları. In O. Dumankaya (Ed.), Çağlar Boyunca Nehirler, Denizler ve Göller (pp. 194-208). Doruk Yayınları.
• Atalay, İ. (1978). Erzurum ovası ve çevresinin jeolojisi ve jeomorfolojisi. Atatürk Üniversitesi Yayınları No: 543, Edebiyat Fakültesi Yayınları No: 91, Araştırma Kitapları serisi No: 81. Sevinç Matbaası.
• Bahar, H. (1997). Fırat bölgesi tarihçesi ve nehir ulaşımı. Tarih ve Toplum Dergisi, 27(160), 38-45.
• Bahar, H. (2010). Eskiçağ uygarlıkları. Kömen Yayınları.
• Bass, G. F. (1995). Sea and river craft in the ancient Near East. In J. M. Sasson (Ed.), Civilization of the Ancient Near East (Vol. 3, pp. 1421-1432).
• Beckman, G. (1997). Plague prayers of Mursilis II. In W. W. Hallo (Ed.), The Context of Scripture (Vol. 1, pp. 156-160). Koninklijke Brill.
• Bertman, S. (2003). Handbook to life in ancient Mesopotamia. New York: Facts on File.
• Beysanoğlu, Ş. (1996). Anıtları ve kitabeleriyle Diyarbakır tarihi (Vol. 1). Bordreuil, P., Brıquel-Chatonnet, F., & Mıchel, C. (2014). Tarihin başlangıçları-eski Yakındoğu kültürü ve uygarlıkları. Alfa Yayınları.
• Borger, R. (1978). Assyrisch-babylonische zeichenliste. Verlag Neukirchen-Vluyn.
• Casson, L. (2002). Antik çağ’da denizcilik ve gemiler (G. Ergin, Trans.). Homer Kitabevi.
• Childe, G. (2006). Kendini yaratan insan (İnsanın çağlar boyu gelişimi) (F. Ofluoğlu, Trans.). Varlık Yayınları.
• Doru, A. (2013). Diyarbakır-Eğil-Dicle ilçelerinde Kelek taşımacılığı. In Y. K. Haspolat (Ed.), Tüm Yönleriyle Diyarbakır Dicle İlçesi ve Turizm (pp. 160-167). Uzman Matbaacılık.
• Ekmen, H. (2015). Filolojik ve arkeolojik verilere göre Anadolu’da M.Ö. II. binde iletişim ve ulaşım aracı olarak nehirlerin önemi, iletişim ağları ve sosyal organizasyon. Ege Yayınları.
• Finkelstein, J. J. (1962). Mesopotamia. JNES, 21(2).
• Florioti, H. D. (2012). M.Ö. I. binyıl’da Mezopotamya’da nehir ulaşımı: Asur örneği. International Journal of History, 4(4), 147-159.
• Fowler, M. (2008). Coracles. The Ash Breeze, Journal of the Traditional Small Craft Association, 39(4).
• Grayson, A. K. (1976). Assyrian royal inscriptions. In H. Geodicke (Ed.), Records of the Ancient Near East (Vol. 2, pp. 211). Otto Harrassowitz.
• Güney, E. (1990). Dicle ırmağında kelek taşımacılığı. Coğrafya Araştırmaları, 2(2), 323-329.
• Harmanşah, Ö. (2005). Spatial narratives, commemorative practices and the building project: New urban foundations in upper Syro-Mesopotamia during the early iron age. (Doctoral dissertation). University of Pennsylvania.
• Herodotos. (2014). Herodot tarihi (M. Ökmen, Trans.). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• İplikçioğlu, B. (1990). Eskiçağ tarihinin anahatları I. Marmara Üniversitesi Yayınları No: 486, Fen-Edebiyat Fakültesi Yayınları No: 20.
• İplikçioğlu, B. (1997). Eskibatı tarihi I: Giriş, kaynaklar, bibliyografya. Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Kitchen, K. A., & Lawrence, P. J. N. (2012). Treaty, law and covenant in the ancient Near East, part 1: The texts. Harrassowitz Verlag.
• Kiymet, K. (2019). Hitit metinlerinde akad çağı ile ilgili kayıtlar. Tarih Araştırmaları Dergisi, 38, 66.
• Köroğlu, K. (1998). Üç tepe I. Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Köroğlu, K. (2013). Eski Mezopotamya tarihi: Başlangıcından Perslere kadar. İletişim Yayınları.
• Kramer, S. N. (2014). Tarih Sümer’de başlar (H. Koyukan, Trans.). Kabalcı Yayıncılık.
• Kuhrt, A. (2007). Eskiçağ’da Yakındoğu (M.Ö. 3000-330) (D. Şendil, Trans.). Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Kuhrt, A. (2013). Eskiçağ’da Yakındoğu-M.Ö. 3000-330 (D. Şendil, Trans.). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Vol. I-II.
• Kuzuoğlu, R. (2007). Eski Asurca metinlerde geçen coğrafya adları. (Unpublished doctoral dissertation). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Memiş, E. (1990). Tarihi coğrafyaya giriş. Selçuk Üniversitesi Yayınları No: 77, Eğitim Fakültesi Yayınları No: 17.
• Memiş, E. (2012). Eskiçağda Mezopotamya (en eski çağlardan Asur İmparatorluğu’nun yıkılışına kadar). Ekin Yayınevi.
• Memiş, E. (2013). Eskiçağ Türkiye tarihi: En eski devirlerden Pers istilasına kadar. Ekin Yayınevi.
• Mountjoy, S. (2005). Rivers in world history: The Tigris and Euphrates rivers. Chelsea House Publishers.
• Narçın, A. (2013). Eski Mısır-Nil’in egzoterik ülkesi. Siyah Beyaz Kitap.
• Reiken, E. (2001). Der hethitischen šar-tamhari-text: archaisch oder archaisierend. Akten des IV. Internationalen Kongresses für Hethitologie.
• Roaf, M. (1996). Mezopotamya ve eski Yakındoğu-atlaslı büyük uygarlıklar ansiklopedisi (Z. Kılıç, Trans.). İletişim Yayınları.
• Sağlamtimur, H., & Türker, A. (2012). Çattepe Höyük. In A. Çilingiroğlu, Z. Mercangöz, & G. Polat (Eds.), Ege Üniversitesi Arkeoloji Kazıları (pp. 65-76).
• Sağlamtimur, H. (2015). Mezopotamya’da nehir taşımacılığı, kelek kullanımı ve Hasankeyf. Metro Gastro Dergisi, 77, 8-15.
• Sevin, V. (1999). Yeni Assur sanatı I: Mimarlık. Türk Tarih Kurumu Yayınevi.
• Strabon. (2015). Geographika (Kitap: XII, XIII ve XIV) (A. Pekman, Trans.). Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Tosun, M., & Yalvaç, K. (1975). Sümer, Babil, Assur kanunları ve Ammi-iaduqa fermanı. Türk Tarih Kurumu Yayınevi.
• Tunçel, M. (1991). Dicle. In İslam Ansiklopedisi (Vol. 9, pp. 281-282). Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi.
• Ünsal, V. (2012). Eskiçağda Anadolu su kaynakları (Orta ve Doğu Anadolu). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 28, 209-224.
• Woolley, C. L. (1934). Ur excavations, the royal cemetery: Report on the predynastic graves excavated between 1926 and 1931 (Vol. II). Oxford: Oxford University Press.
• Yıldız, M. (2011). Semavi dinlerde Dicle ve Fırat hakkındaki bilgiler ve günümüze yansıyan gerçekler. Journal of Qafqas University, 39(4/9), 51-56.