KİŞİSEL TEMİNAT SÖZLEŞMELERİNDE TİPİ BELİRLEMEYE YÖNELİK YORUM KURALLARI

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 28, 1015 - 1034, 30.11.2024

Osman Karaköse

https://doi.org/10.53092/duiibfd.1494433

Öz

Bir alacağı kişisel güvenceyle teminat altına almanın en yaygın yollarından birisi kefalet veya bağımsız garanti sözleşmesi akdetmektir. Uygulamada bu iki sözleşme türünün farkı iyi bilinmediğinden çoğu kez yapılmak istenen sözleşme, tarafın amaçladığından farklı bir tipte yapılmaktadır. Ancak bu iki sözleşme, birbirinden oldukça farklı özellikler taşımaktadır. Şekil şatları, asıl borcun varlığına bağlı olma, önce asıl borçlunun takip edilmesi gerekliliği yanında kefilin alacaklıya halef olması ve yine asıl sözleşmeden doğan def'ilerin alacaklıya karşı ileri sürülebilmesi; kefaleti garanti sözleşmesinden ayıran başlıca özelliklerdendir. Kefalet ve bağımsız garanti sözleşmelerinin ayrımında, tarafların sözleşmenin tipini ifade etmek için kullandıkları kelimelere bakmak yanında ilgili sözleşmenin hükümleri incelenerek hangi sözleşme tipinin karakteristik özellikleri ağır basıyorsa o sözleşmenin yapılmış olduğu kabul edilmelidir. Bu yapılırken teminatın konusu ve kapsamı ile teminat borcunun ifa şekli ile şartları göz önünde bulundurulmalıdır. Teminat borcunun alt sözleşme ile ilgisi de araştırılmalıdır. Taraf iradelerinin yorumunda tarafların kişisel özellikleri ve hukuki terimleri bilinçli kullanan kişilerden olup olmadıkları da göz önünde tutulmalıdır. Tüm araştırmalara rağmen bir sonuç elde edilmeyince kefalet karinesi gereği sözleşmenin kefalet sözleşmesi olduğu kabul edilmelidir.

Anahtar Kelimeler

Kefalet, Sözleşmenin Yorumu, Kişisel Teminat, Garanti Sözleşmesi, Kefalet Karinesi

INTERPRETATION RULES FOR PERSONAL GUARANTEE CONTRACTS

Öz

Suretyship and independent guarantee agreement are two of the most common ways to secure a receivable with personal guarantee. Since the difference between these two types of contracts is not well known, the contract to be made in practice is often expressed in a different type than the one intended by the party. However, there are major differences between these two agreements. Formal conditions, dependency on the existence of the principal debt, the guarantor cannot be held responsible without pursuing the principal debtor, the paying guarantor becomes successor to the creditor, and the defenses arising from the principal contract can be asserted against the creditor; It is one of the main features that distinguish surety from a guarantee contract. In distinguishing between suretyship and independent guarantee contracts, in addition to looking at the terms used by the parties to express the type of contract, the provisions of the relevant contract should be examined and whichever contract type's characteristic features predominate. Whichever contract type's features predominate, that contract should be accepted as having been made. While doing this, the subject and scope of the guarantee and the manner and conditions of performance of the guarantee debt should be taken into consideration. The relationship of the guarantee debt with the subcontract should also be investigated. In the interpretation of the parties' wills, the personal characteristics of the parties and whether they are people who use legal terms consciously should also be taken into consideration. If no result is obtained despite all investigations, the contract should be accepted as a surety agreement in accordance with the presumption of surety.

Anahtar Kelimeler

Surety, Interpretation of the Contract, Personal Guarantee, Guarantee Agreement, Presumption of Surety

Kaynakça

• Akyol, Ş. (2010). Sözleşmenin yorumu. Vedat Kitapçılık.
• Aral, F. (2006). Banka teminat mektuplarının hukuki niteliği ve kefaletten farkları. İçinde M. Ünal, V. Başpınar, M. Kılıç ve S. Yılmaz (Eds.). Prof. Dr. Fikret Eren'e Armağan, (ss. 131-146). Yetkin Yayınları.
• Arkan, S. (2003). Kredi kartıyla ilgili olarak verilen güvencenin hukuki niteliği. İçinde A. Kaya (Ed.). Bilgi Toplumunda Hukuk Ünal Tekinalp’e Armağan, Cilt I, (ss. 983-991). Beta Basım Yayın.
• Barlas, N. (2002). Kredi kartı ilişkisinde bankaya karşı verilen kişisel teminatın niteliğinin belirlenmesi. İçinde A. Kendigelen (Ed.). Ömer Teoman’a 55. Yaş Günü Armağanı Cilt II, (ss. 937- 989). Beta Basım Yayın.
• Bilgen, M. (2013). Öğreti ve uygulamada kefalet ve yargılama hukukuna ilişkin uyuşmazlıklar. Adalet Yayınevi.
• Canpolat F. & Topuz S. (2008). Kefalet ve garanti ayırımının önemi ve ayırımda uygulanacak kıstaslar. TBB Dergisi, 78, 53-76.
• Çınar, G. (2020). Kefalet ve garanti sözleşmeleri arasındaki ayrım. Ankara Üni. Hukuk Fak. Dergisi, 69 (2), 419-442.
• Damar, C. (2016). Sözleşmenin Yorumu. Çankaya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1(2), 89-109.
• Develioğlu, H. M. (2009). Kefalet sözleşmesini düzenleyen hükümler ışığında bağımsız garanti sözleşmeleri. Vedat Kitapçılık.
• Eren, F. (2015). Borçlar hukuku genel hükümler. Yetkin Yayınları.
• Grassinger, G. E. (1996). Kefilin alacaklıya karşı sahip olduğu savunma imkânları. Alfa Yayınları.
• Gümüş, M. A. (2012). Borçlar hukuku özel hükümler, c. 2, Vedat Kitapçılık.
• Hatemi, H. & Gökyayla, E. (2021). Borçlar hukuku genel bölüm. Filiz Kitapevi.
• İşgüzar, H. (2003). Banka kredi kartı sözleşmeleri. Yetkin Yayınları.
• Kahyaoğlu, E. C. (1996). Banka garantileri. Beta Basım Yayın.
• Kaya, A. (1995). İlk yazılı talepte ödeme klozu ihtiva eden banka garantilerinde hakkın kötüye kullanılması sorunu. İçinde Prof. Dr. Reha Poroy'a Armağan, (ss. 211-244). İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları.
• Kayak, S. (2001). Üçüncü kişinin fiilini taahhüt. Vedat Kitapçılık.
• Kocaman, A. (2003). Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 4/7/2001 Tarih ve E. 2001/19-534, K. 2001/583 Sayılı Kararı Üzerine Bir Değerlendirme- Kredi Kartı İlişkisinde Bankaya Karşı Verilen Kişisel Teminatın Hukuki Niteliği: Garanti mi; Kefalet mi? İçinde Ticaret Hukuku ve Yargıtay Kararları Sempozyumu, XIX, Bildiriler-Tartışmalar, (ss. 65- 86). Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü.
• Kuntalp, E. (1995). Teminat kavramı teminat türleri ve bunlardan doğan sorumluluk. İçinde Prof. Dr. Reha Poroy'a Armağan, (ss. 263-299). İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları.
• Meier, P. (2012). Commentaire romand ( code des obligations-1), 2. edition. Helbing Lichtenhahn.
• Özdoğan, N. D. (2017). Sözleşmenin yorumunda gerçek iradenin tespiti. İnönü üniversitesi hukuk fakültesi dergisi, 8(1), 33-52.
• Özen, B. (2012). Kefalet sözleşmesi. Vedat Kitapçılık.
• Reisoğlu, S. (2003). Banka teminat mektupları ve kontrgarantiler, 4. bası. Yazarın Kendi Yayını.
• Reisoğlu, S. (1963). Garanti mukavelesi. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları.
• Reisoğlu, S. (1964). Türk kefalet hukuku, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları.
• Sarıkaya, M. (2019). Sözleşmenin Yorumu. Filiz Kitabevi.
• Şahan, G. (2009). Kefalet sözleşmesinin sona ermesi. Yetkin Yayınları.
• Şen Kalyon A. (2012).Kefalet ve garanti sözleşmesinin ayrımında başvurulacak yorum kuralları. ERÜHFD, 7(3-4), 155-169.
• Tandoğan, H. (2010). Borçlar hukuku (özel borç ilişkileri), c. 2, 5. baskı, Vedat kitapçılık.
• Tecier, P. (2003). Les contrats spéciaux, 3. edition. Schulthess.
• Turan G. (2006). Kefalet ve garanti sözleşmeleri arasındaki farklar ve banka kredi kartı sözleşmelerindeki şahsi teminat niteliği, TBB Dergisi, 66, 27-50.
• Yavuz, C. (2009). Borçlar hukuku dersleri (özel hükümler), 7. baskı, Beta Basım Yayın.
• Zevkliler, A. & Gökyayla, K. E. (2010). Borçlar hukuku özel borç ilişkileri, 11. bası, Turhan Kitabevi.
• Yargıtay HGK, T. 04.07.2001, E. 2001/19-534, K. 2001/583.
• Yargıtay HGK, T. 21.04.2022, E. 2019/19-254, K. 2022/584.
• Yargıtay HGK, T. 02.11.2022, E. 2020/19-457, K. 2022/1431.
• Yargıtay HGK, T. 3.12.2008 E. 2008/19-729, K. 2008/718.
• Yargıtay, 13. HD, T. 04.04.2003, E. 2002/12569, K. 2003/3985.
• Yargıtay 19. HD, T. 28.04.2000, E. 2000/14, K. 2000/3252.
• Yargıtay 13. HD, T. 09.06.2005, E. 2005/3463, K. 2005/9750.
• Yargıtay 11. HD, T. 13.07.2023, E. 2022/2212, K. 2023/4462.