THE TRANSFORMATION OF A POLITICAL LEADER FROM THE 1970S TO THE 1990S: AN EVALUATION ON BÜLENT ECEVİT

Yıl 2025, Cilt: 15 Sayı: 29, 219 - 243, 30.05.2025

Ayşem Sezer Şanlı , Emre Tekin

https://doi.org/10.53092/duiibfd.1625921

Öz

Bülent Ecevit occupies a prominent position in the annals of Turkish political history. A figure of renown in multiple capacities, including his roles as a journalist, poet and writer, Ecevit embarked on his political journey in the 1960s, a journey that would span the course of his life until his demise in 2006. Initially a member of the Republican People's Party (CHP), following the 1980 coup d'état he established his own party, the Democratic Left Party (DSP), and subsequently served as Minister of State, Minister of Labour, Deputy Prime Minister and Prime Minister. This period of political activity saw Bülent Ecevit establish a unique position among left-wing politicians. This study therefore analyses the defining moments in Bülent Ecevit's political life, portraying him as a politician. During the 1970s, Ecevit, known as 'Halkçı Ecevit', 'Cyprus Conqueror' and 'Karaoğlan', was portrayed as a democratic leader with left-of-centre ideas that brought the CHP closer to the people. Following the military coup, Ecevit embarked on a new political trajectory by establishing the DSP (Democratic Left Party) with his wife, which marked a significant shift in his political orientation. During the 1990s, Ecevit, now known as the 'conqueror of Kenya', underwent a substantial transformation in his political persona, adopting a more status quoist and nationalist stance, characterised by his rigid secularist beliefs. The present study aims to unravel the transformation of Bülent Ecevit's political profile within the political landscape of Turkey during this period, employing a comparative and analytical lens.

Anahtar Kelimeler

Bulent Ecevit , Left of Centre , Democratic Left , Republican People’s Party , Democratic Left Party

1970’LERDEN 1990’LARA BÜLENT ECEVİT’İN DÖNÜŞÜMÜ: “HALK ADAMLIĞI”NDAN “DEVLET ADAMLIĞI”NA

Öz

Bülent Ecevit, Türk siyasal yaşamının en önemli politikacılarından birisidir. Gazeteci, şair ve yazar kimliği ile bilinen Ecevit, siyasal kariyerine 1960’lı yıllarda başlamış, 2006 yılındaki ölümüne kadar siyasal yaşamın içerisinde kalarak Türk siyasal yaşamına yön vermiştir. Ecevit, siyasal kariyerine Cumhuriyet Halk Partisi’nde (CHP) başlamış; 1980 darbesinden sonra ise kendi partisini kurarak Demokratik Sol Parti (DSP) içerisinde sürdürmüştür. Ecevit devlet bakanı, çalışma bakanı, Başbakan yardımcısı ve Başbakanlık makamlarında göre yapmış; bu bakımdan sol siyasetçiler içerisinde kendisine özgün bir konum inşa etmiştir. Çalışma, buradan hareketle Ecevit’in bir siyasetçi portresi olarak siyasal yaşamındaki kırılma noktalarını ele almaktadır. 1970’li yıllarda, “Halkçı Ecevit”, “Kıbrıs Fatihi”, “Karaoğlan” gibi sıfatlarla anılan Ecevit, CHP’yi halka yaklaştıran ortanın solu düşüncesi ile demokrat bir lider portresi çizmektedir. Darbe sonrasında eşi ile kurduğu DSP’de demokratik sol olarak formüle ettiği yeni anlayışla yeni bir siyasal yol açmıştır. 1990’larda “Kenya fatihi” olarak anılan Ecevit, bir siyasetçi olarak bu dönem büyük bir dönüşüme uğramış, katı laiklik anlayışıyla daha statükocu ve milliyetçi bir profile bürünmüştür. Bu bağlamda çalışma, Türkiye’nin dönemsel siyasal konjonktürü içerisinde Ecevit’in siyasetçi profilindeki dönüşümü karşılaştırmalı ve analitik bir bakış açısı ile ortaya koymayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Bülent Ecevit , Ortanın Solu , Demokratik Sol , Cumhuriyet Halk Partisi , Demokratik Sol Parti

Kaynakça

• Ahmad, F. (2006). Bir kimlik peşinde Türkiye (S. C. Karadeli, Çev.). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Ahmad, F. (2012). Modern Türkiye’nin oluşumu (11. Basım, Y. Alogan, Çev.). Kaynak Yayınları.
• Akar, R & Dündar, C. (2008). Ecevit ve gizli arşivi. 1.Baskı. İmge Kitabevi.
• Akar, R. & Dündar, C. (2006). Karaoğlan. 7. Baskı. İmge Kitabevi.
• Akar, R. (Yön.), ve Dündar, C (Haz.). (2004). Karaoğlan Belgeseli 5. Bölüm. https://www.youtube.com/watch?v=jcyARktdQ1A
• Akşin, S. (2007). Kısa Türkiye tarihi. İş Bankası Kültür Yayınları.
• Alper, E. (2007). Bülent Ecevit. İçinde T. Bora & M. Gültekingil (Ed.). Modern Türkiye’de siyasi düşünce cilt 8, Sol, (ss. 202-222). İletişim Yayınları.
• Arat, Z. (2016). İnsan hakları ve Türkiye. İçinde M. Kabasakal (Ed.). Türkiye’de siyasal yaşam, dün bugün yarın, (ss. 373-398), İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Aydın, S. & Taşkın, Y. (2018). 1960’tan günümüze Türkiye tarihi. (6. Basım). İletişim Yayınları.
• Bora, T. (2017). Cereyanlar. İletişim Yayınları.
• Bozarslan, H. (2006). Kürtler ve Türkiye devleti. İçinde R. Kasaba (Ed.). Türkiye Tarihi 1839-2010, (ss. 353-378). Kitap Yayınevi.
• Börklüoğlu, L. (2020). Tanzimat’tan günümüze Türk siyasal hayatı. Dora Basım Dağıtım.
• Çavdar, T. (2019). Türkiye’nin demokrasi tarihi. İmge Kitabevi Yayınları.
• Çolak, M. (2016). Bülent Ecevit- Karaoğlan. İletişim Yayınları.
• Dinler, V. (2020) Yangın Yeri, Katliam: Maraş ve Çorum, İçinde M. K. Kaynar (Ed.). Türkiye’nin 1970’li yılları, (ss. 671-689). İletişim Yayınları.
• Erdim, Z. (2014, Aralık 16). Merve Kavakçı meclise başörtüsü ile girince. Bianet. https://bianet.org/yazi/merve-kavakci-meclise-basortusuyle-girince-160817.
• Erdoğan, N. (1998). Demokratik soldan Devrimci yol’a: 1970’lerde Sol popülizm üzerine notlar. Toplum ve Bilim, s.78, 22-38.
• Gaytancıoğlu, K. (2013). Politik liderlik ve bir politik lider olarak Bülent Ecevit (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Hocaoğlu, K. (2023). 1965’ten 1980’e Cumhuriyet Halk Partisi ve Ortanın Solu. İçinde E. K. Selçuk (Der). Kuruculuktan Daimi Muhalefete CHP’nin 100 Yılı, (ss. 115-147). İletişim Yayınları.
• Hürriyet. (2000, Aralık 6). Ecevit: F tipinde kararlıyız. https://bigpara.hurriyet.com.tr/haberler/politika-haberleri/ecevit-f-tipinde kararliyiz_ID344587/.
• Kemahlı Garipoğlu, F. (2023). Türkiye’de Sosyal Demokrasi: Hegemonya ve Siyasi Mücadelede Sosyal Demokrasi Arayışları. İçinde A. S. Şanlı (Ed.). Erken Cumhuriyet’ten Günümüze Türkiye’de Siyasal İdeolojiler: Kavramlar, Fikirler, Partiler, (ss. 121-145). Nika Yayınevi.
• Kınıklıoğlu, S. (2000). Bülent Ecevit: The transformation of a politician. Turkish Studies, 1 (2), 1-20, http://dx.doi.org/10.1080/1468384000872123.
• Koloğlu, O. (2001). Kim bu Ecevit. Boyut Yayınları.
• Kongar, E. (2006). 21. yüzyılda Türkiye. (38. Basım). Remzi Kitabevi.
• Konuralp, E. (2022). On Bülent Ecevit and the Ottoman-Republican contention: a Kemalist hardliner or a mediator? Turkish Historical Review, 13, 122-140,   https://doi.org/10.1163/18775462-bja10038.
• Kurt, S. (2002). Bir Karaoğlan hikâyesi Bülent Ecevit. Birey Yayıncılık.
• Ozan. E. D. (2015). İki darbe arasında kriz sarmalı. İçinde G. Atılgan, C. Saraçoğlu & A. Uslu (Ed.). Osmanlı’dan günümüze Türkiye’de siyasal hayatı, (ss. 657-746). Yordam Kitap.
• Özdemir, C. O. (2020). Yetmişli yıllarda halkçı ve halktan siyaset. İçinde Kaynar M. K. Kaynar (Ed.). Türkiye’nin 1970’li yılları, (ss. 329-338). İletişim Yayınları.
• Parlak, C. (2018). Türkiye’de siyasal hayat ve cezaevleri: hayata dönüş operasyonları üzerine bir inceleme (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Saraçoğlu, C. & Yeşilbağ, C. (2015). Minare ile inşaat gölgesinde. İçinde G. Atılgan, C. Saraçoğlu & A. Uslu (Ed.). Osmanlı’dan günümüze Türkiye’de siyasal hayat, (ss. 871-957). Yordam Kitap.
• Sezer Şanlı, A. (2020). İşçinin Emekçinin Bayramı’ndan ‘Kanlı 1 Mayıs’a, İçinde M. K. Kaynar (Ed.). Türkiye’nin 1970’li yılları, (ss. 563-581). İletişim Yayınları.
• Smith, S. N. (2016). Introduction to “Artistic awakening in Ankara,” “The artist and politics,” and “The burden of the intellectual” by Bülent Ecevit. ARTMargins, 5 (1), 108-120, https://doi.org/10.1162/ARTM_a_00134.
• Tarhan. C. (2019). Bülent Ecevit ve Türk dış politikası. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Bahçeşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tekin, E. (2021). 70’li ve 90’lı yıllar Türkiye’sinde siyasi ve toplumsal bir olgu olarak politik şiddet (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Uysal, A. (2016). İsyan şiddet yas. 90’lar Türkiye’sine bakmak. 1. Baskı. Dipnot Yayınları.
• Yaşlı. F. (2020). Halkçı Ecevit: Ecevit, ortanın solu. CHP (1960-1980), 1. Baskı. Yordam Kitap.
• Zürcher, E. J. (2000). Modernleşen Türkiye’nin tarihi (7. Basım, Y. S. Gönen, Çev.). İletişim Yayınları.