İklim değişikliği ekseninde maksimum akım verilerindeki trendler ve baraj güvenliğine etkisinin izlenmesi

Yıl 2016, Cilt: 7 Sayı: 2, 343 - 353, 01.12.2016

Kasım Yenigün Müslüm Uğur Ülgen

Öz

Barajlar değişik amaçlarla inşa edilen büyük mühendislik yapılarıdır. Barajların büyük boyutları büyük
riskleri de beraberinde getirmektedir. Baraj hasarlarının büyük bir kısmı yetersiz temel ve dolusavak
eksikliklerinden kaynaklanmakta özellikle dolusavak problemlerinin temel yetersizliklerine de neden olduğu
bilinmektedir. Bu durum dolusavakların her aşamada üzerinde titizlikle durulması gereken elemanlar
olduğunu göstermektedir. Dolusavak tasarımındaki temel zorluk maksimum taşkın verisinin kestirilmesindeki
güçlüktür. Stokastik özellikler gösteren söz konusu parametre iklim değişikliği etkisi ile daha ekstrem değerler
alabilmektedir. Bu durum risk analizlerinin önemini arttırmıştır.
Bu çalışmada, iklim değişikliğinin maksimum akım verileri üzerindeki olası etkileri incelenmiş ve iklim
değişikliğinin seçilmiş bazı barajlara ait akarsular üzerinde bir trend etkisi olup olmadığı araştırılmıştır. Daha
sonra iklim değişikli etkisi altında seçilmiş barajların dolusavakları için risk analizleri gerçekleştirilerek
barajların risk durumu ortaya konulmuştur. Ayrıca geçmişte yapılan bazı çalışmalar referans alınarak riskin
zaman içindeki değişimi de incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Trend analizi, Maksimum akım, Risk analizi, Dolusavak, Taşkın

Trend analysis of maximum flows and its impact on spillway safety

Öz

Dams are huge engineering structures for different
aims. In this regard, dams also contain important
risks. These risks can be seen as different types of
failures. One of the major reason of dam failures is
spillway inadequacy. So, the design, construct and
operating of spillways are very important. The flood
discharge capacity is used for spillway design as
input parameter and it is sensitive under climate
change effects or other factors. So, it must be
evaluated by the view of trend analysis of maximum
flow data. In addition to observe the trends, risks of
spillways must be evaluated by risk analysis using
same observed maximum flow data.
In this study, Mann-Kendall and Spearman’s Rho
tests are used for investigating the existence of trends
for selected dams in Turkey. Then, the MFOSM
(Mean Value First Order Second Moment) and
AFOSM (Advanced First Order Second Moment)
methods are used for analyzing the possible spillway
risks that affected from changing maximum flows.
Using maximum flow parameters, it is reported
existence the trends and safety level of spillways for
selected dams. That results show us, the process of
observation of updated maximum flow data and its
effect on risk level for dam safety using effective and
modern methods is crucial.

Anahtar Kelimeler

Trend analyses, Max flows, Risk analysis, Spillway, Flood.