Kuzey Atlantik ve Güney Salınımlarının 2007-2008 kuraklığına etkileri

Yıl 2018, Cilt: 9 Sayı: 1, 563 - 569, 05.04.2018

Ezgi Güzey Diker İşılsu Yıldırım Bihrat Önöz

Öz

Atmosferin genel sirkülasyonu, Dünya ikliminin belirleyicilerindendir ve bu sirkülasyonun uzun dönemli varyasyonları, iklimde meydana gelen değişkenlerden sorumludur. 30 ° enleminden 60 ° enlemine kadar olan iklim değişikliklerinin ana belirleyicilerinden biriyse batılı rüzgarlardır. Batılı rüzgarlar, Avrupa'ya nemli hava iletmekle sorumludur ve Kuzey Atlantik Salınımındaki dalgalanmalarla kontrol edilir. Öte yandan, El-Niño-Güney Salınımı (ENSO), tropik doğu Pasifik'teki sıcaklık ve rüzgarların periyodik olarak değişimi olarak tanımlanır ve Avrupa ikliminde ikincil bir etki teşkil eder. Bu makalede, iki salınımın ekstrem değerlerinin Türkiye iklimine etkisi, 2007-2008 yıllarında Türkiyedeki kuraklığa karşılık gelen sıcaklık, yağış ve jeopotansiyel yükseklik anomalileri arasındaki ilişki incelenerek tartışılmıştır. 2007-2008 kuraklığında, Türkiye'nin batısında ve Akdeniz’de Kuzey Atlantik Salınımının Kuzey'e kayması ile batılı rüzgarların Güney Avrupa yerine Kuzey Avrupa'ya yönelmesi nedeniyle ve Türkiye’nin güney doğusunda Güneyli Salınımın pozitif döneme geçerek La Nina’yı getirmesi sebebiyle önemli yağış azlıkları yaşanmıştır. Sonuçta, yağışta yaşanan bu azlık, meteorolojik kuraklıklara ve ardından tarımsal ve hidrolojik kuraklıklara neden olmuştur. Jeopotansiyel yükseklik anomalileri haritalarından beklendiği gibi, kuraklık, Marmara, Ege, Akdeniz ve Güneydoğu bölgelerini etkilemiş, Karadeniz ise bu dönemi en az zararla atlatan bölge olmuştur. Sonuçta, Kuzey Atlantik Salınımının, Güney Salınımına ve o dönemde tetiklenmiş diğer salınımlara nazaran 2007-2008 kuraklığında daha etkili olduğu tespit edilmiştir. Küresel döngünün diğer salınımları aynı dönemde güçlendiği için kuraklığın diğer muhtemel nedenleri daha fazla analiz edilmeli ve tartışılmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Atmosferik Sirkülasyon, Güney Salınımı, İklim, Kuraklık, Kuzey Atlantik Salınımı

Kaynakça

• Cook, B. I., Anchukaitis, K. J., Touchan, R., Meko, D. M., & Cook, E. R. (2016). Spatiotemporal drought variability in the Mediterranean over the last 900 years. Journal of Geophysical Research: Atmospheres, 121(5), 2060-2074.
• Climate Change Institute University of Maine. European Reanalysis Interim (ERA-Interim) from Climate Reanalyzer. http://cci-reanalyzer.org Erişim Tarihi: Ocak,7, 2017
• Kadıoğlu, M., Tulunay, Y., & Borhan, Y. (1999). Variability of Turkish precipitation compared to El Nino events. Geophysical Research Letters, 26(11), 1597-1600.
• Kahya, E. (2011). The Impacts of NAO on the Hydrology of the Eastern Mediterranean. In Hydrological, Socioeconomic and Ecological Impacts of the North Atlantic Oscillation in the Mediterranean Region (pp. 57-71). Springer Netherlands.
• Karabörk, M. Ç., & Kahya, E. (2009). The links between the categorised Southern Oscillation indicators and climate and hydrologic variables in Turkey. Hydrological processes, 23(13), 1927-1936.
• Kurnaz, L. (2014). Drought in Turkey. İstanbul Policy Center, Sabancı Üniversitesi-İstanbul.
• Nicholls, N., Gruza, G. V., Jouzel, J., Karl, T. R., Ogallo, L. A., & Parker, D. E. (1996). Observed climate variability and change(pp. 133-192).
• Cambridge University Press. Trenberth, K. E. (1987). The role of eddies in maintaining the westerlies in the Southern Hemisphere winter. Journal of the atmospheric sciences, 44(11), 1498-1508.