İklim Değişikliğinde Etkenler ile Sonuçların Birbirini Tetiklemesi

Yıl 2020, Cilt: 11 Sayı: 2, 759 - 769, 15.06.2020

Murat Batan Zeynel Fuat Toprak

https://doi.org/10.24012/dumf.547015

Cited By: 1

Öz

İklim değişikliği yaklaşık çeyrek asırdır birçok uzman tarafından üzerinde ciddi olarak çalışılan önemli bir problemdir. Periyodik yapılan toplantılar, ülkeler arası yapılan anlaşmalar, yayınlanan raporlar, protokol metinleri uluslararası düzeyde kapsamlı bir mevzuatı meydana getirmiştir. Konuya ilişkin çabalar iki yönlüdür. Bu çabaların bir kısmı olumsuz yönde gelişen iklim değişikliği; başka bir ifade ile küresel ısınma ile mücadele yönündedir ki bu çabalardan sonuç alınması yüzyıllarla ifade edilen uzun bir süre gerektirmektedir. Bu nedenle uluslararası toplum, bu çabalardan ikincisi olan iklim değişikliğine uyum çalışmalarını da eş zamanlı olarak yürütmektedir. Her iki çabadan da maksimum düzeyde sonuç alabilmek için iklimi etkileyen ana faktörler ile olası sonuçlarının gerçekçi bir şekilde belirlenmesi gerekir. Bu yönde yapılan çalışmalar, etkin faktörler ile sonuçların birbirini tetiklediğini göstermektedir. Bu etkenler, artan enerji ihtiyacının giderilmesi başta olmak üzere denizcilik, ormancılık, tarım ve hayvancılık gibi insan faaliyetleri olarak sıralanabilir. Bu etkenlerin tamamı aynı zamanda iklim değişikliğinden en çok etkilenen unsurlardır. Bu çalışmada, bu etkenlerin iklim değişikliğini nasıl etkilediğini literatürdekibilimsel çalışmalardan alıntılar yapılarak gösterilmiş, aynı şekilde iklim değişiminin de bu etkenleri nasıl etkilediği gösterilmiştir. Yani bu sürecin nasıl işlediği, bilimsel çalışmalarla derlenip, yorumlar yapılmıştır. Bu çalışmanın gerek iklim değişikliğini azaltma, gerek iklim değişikliğine uyum stratejilerinin geliştirilmesi çabalarına bir nebze ışık tutması umulmaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Küresel iklim değişikliği, insan etkisi, okyanus, tarım, hayvancılık

Kaynakça

• Arıkan Y. ve Özsoy G., 2008. A’dan Z’ye İklim Değişikliği Başucu Rehberi, Bölgesel Çevre Merkezi, REC Türkiye.
• Asan, Ü., Destan, S. ve Özkan,Y., 2006. “Küresel Isınmanın Önlenmesinde Ormanların Rolü ve Önemi. Türk Ormancılığında, Uluslararası Süreçte Acil Eyleme Dönüştürülmesi Gereken Konular”, Mevzuat ve Yapılanmaya Yansımaları Sempozyumu, 22-24 Aralık 2005, 231-241, Antalya.
• Bahadır, M. ve Dikbaş, E.D., 2011. “Türkiye’deki Aktüel Buzul Alanlarının CBS ve UA ile Değişim Analizi (1990-2000)”, TMMOB Coğrafi Bilgi Sistemleri Kongresi, Antalya.
• Batan M., 2014. Küresel İklim Değişikliği ve Beklenen Sonuçları, Doktora Tezi, Dicle Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Batan M. ve Toprak Z.F., 2015. Küresel İklim Değişikliğinin Olumlu Etkileri ve Bu Etkilerin İklim Değişikliğine Uyum Kapsamında Değerlendirilmesi, Dicle Üniversitesi Mühendislik Dergisi, Cilt 6, Sayı:2, Diyarbakır.
• Bauer, S., 1994. “Development of environmental impact assessment tools for livestock production systems”,Volume:1, Research Report, Giessen, Germany, pp.4-16.
• Beerling, D.J. and Mayle, F.E., 2006. “Contrasting effects of climate and CO2 on Amazonian ecosystems since the last glacial maximum”. Global Change Biology, 12 (10): 1977-1984.
• Boşgelmez, A.; Boşgelmez, İ.; Savaşçı, S.; Paslı, N. ve Kaynaş, S. 1997. “Ekoloji”. ISVAK; Ankara.
• Canlı, K., 2010. Küresel Isınmanın Orman Ekosistemine Etkisi, Mehmet Akif Ersoy Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, Vol:2, Page: 86-96.
• ÇOB, 2005. İklim Değişikliği Müzakere Kılavuzu Türkiye, Çevre ve Orman Bakanlığı, Ankara.
• Demir, P., ve Cevger Y., 2007. “Küresel Isınma ve Hayvancılık Sektörü”, Veteriner Hekimler Derneği Dergisi, Cilt:78, Sayı: 1.
• Flannigan, M. D., Stocks, B. J. and Wotton, B. M., 2000. “Climate change and forest fires”. The Science of the Total Environment, 262, 221-229.
• Hahn, G.L. and et al., 1992. “Climate Change Impacts on Livestock Production and Management”, American Society of Agricultural Engineers, St. Joseph, MI, USA, 16 pp.
• Haşlak O., 2007. “Küresel Isınmanın Toprak ve Bitkiler Üzerine Etkileri”, Üniversite Öğrencileri 2. Çevre Sorunları Kongresi, Fatih Üniversitesi, İstanbul.
• Humphries, M.M., Thomas, D.W. and Speakman, J.R., 2002. “Climate-mediated energetic constraints on the distribution of hibernating mammals”. Nature, 418 (6895): 313-316.IPCC, 2013. “Intergovernmental Panel on Climate Change, 5th Assessment Report”.
• Kanber, R., vd., 2009. “Küresel İklim Değişikliğinin Su Kaynakları ve Tarımsal Sulamaya Etkileri”, Türkiye Ziraat Mühendisliği VII. Teknik Kongresi.
• Khasnis, A.A. and Nettleman, M.D., 2005. Global Warming and Infectious Disease. Archives of Medical Research 36, 689–696.
• Korkmaz, K., 2007. “Küresel Isınma ve Tarımsal Uygulamalara Etkisi”, Alatarım dergisi, cilt no: 6(2), sayfa: 43-49.
• Latif, M., 2010. “Mini Buz Çağı Kapıda”, Fizikist Bilim ve Teknoloji Dergisi, Yıl: 1, Sayı: 3.
• Loehle, C. and LeBlanc, D., 1996. “Model-based assessments of climate change effects on forests. Ecological Modelling”, 90, 1-31.
• Mendelsohn, R., 2003. “Assessing The Market Damages from Climate Change. In Griffin JM(edt.) Global Climate Change: “The Science, Economics and Politics”. Edward Elgar Publishing Ltd., UK.
• Petit J.R., Jouzel J., Raynaud D., and et al., 1999. “Climate and atmospheric history of the past 420,000 years from the Vostok ice core, Antarctica”. Nature, Volume 399.
• Sağlam, N.E., Düzgüneş, E. ve Balık İ., 2008. “Küresel Isınma ve İklim Değişikliği”, Ege Üniversitesi Su Ürünleri Dergisi, Cilt: 25, Sayı: 1,Sayfa: 89-94.
• Sarıkaya, M., A., Çiner, A., 2003, “Erciyes Volkanı Geç Kuvaterner Buzul Çökelleri”, Hacettepe Üniversitesi Yerbilimleri Uygulama ve Araştırma Merkezi Bülteni, Sayı: 27, 59-74.
• Sirohi S. and Michaelowa A., 2004. “CDM Potential of Dairy Sector in India”.
• Sutherst, R.W., 1995. “The Potential Advance of Pest In Natural Ecosystems Under Climate Change: Implications for Planning and Management. In ‘Impacts of Climate Change on Ecosystems and Species: Terrestrial Ecosystems’”. (Eds. J. Pernetta, C. Leemans, D. Elder, S. Humphrey) IUCN, Gland, Switzerland, pp: 83-98.
• Varınca K.B., Güneş G. ve Ertürk F., 2008. Hava Kirleticilerinin İnsan Sağlığı ve İklim Değişikliği Üzerine Etkileri, Ulusal Hava Kalitesi Sempozyumu (UHAKS), Bildiriler Kitabı, s: 161-168, Konya.
• World Resources Institute., 2005. “Navigating the Numbers: Greenhouse Gas Data”, Washington, D.C.,s.12.
• White, R.M., 2002. “Sequestering Carbon Emissions in the Terrestrial Biosphere”. Washington Advisory Group.
• Alaska Conservation Solutions., 2008. “Global Warming Report”. Retrieved December 10, 2008, from http://www.alaskaconservationsolutions.com.http://denizuslu.wordpress.com/sera-etkisi-2, (Erişim Tarihi:17.06.2013).
• http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_natural_disasters_by_death_toll#Ten_deadliest_natural_disasters.. ( Erişim Tarihi: 10.11.2013).
• www.hmtreasury.gov.uk/media/014/86/273.pdf”, (Erişim Tarihi: 30.03.2007)