Batman Barajının yıkılma analizi ve baraj güvenliği açısından değerlendirilmesi

Yıl 2022, Cilt: 13 Sayı: 3, 579 - 587, 30.09.2022

Hüseyin Efe Fevzi Önen

https://doi.org/10.24012/dumf.1097025

Öz

Günümüzde artan tüketim miktarıyla beraber sulama ve içme – kullanma su ihtiyacı da aynı oranda artış göstermiştir. Bunun sonucu olarak, mansabında yerleşim yerlerinin varlığına bakılmaksızın inşa edilen barajların güvenliği sorgulanır hale gelmiştir. Gelişen teknoloji sayesinde, barajların türüne (dolgu, beton…), topoğrafyasına ve yerleşim yerinin büyüklüğüne göre farklı senaryolar altında risk analizleri türetilerek çeşitli önlemler alınması mümkün hale gelmiştir. Özellikle modelleme programlarının gerçekçi bir seviyeye yaklaşmasıyla daha tutarlı sonuçlara ulaşılabilmiştir.
Bu çalışmada; Batman ilinin 30 km kuzeyinde yer alan Batman Barajının mevcut durumundan yola çıkılarak risk sınıflandırması yapılmış ve HEC-RAS programı yardımıyla baraj yıkılması modellenerek olası bir yıkılma sonrası ortaya çıkacak olan taşkın dalgası sonucu afet durumları ortaya konulmaya çalışılmıştır. Elde edilen model sonuç verileriyle; mansapta bulunan yerleşim alanlarına taşkın dalgası ulaşmadan önce erken tahliye için gerekli sürelerin tespiti yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Batman Barajı, Baraj Güvenliği, HEC-RAS, Modelleme

Kaynakça

• [1] ICOLD 2022 ,https://www.icold-cigb.org/GB/world_ register/general_synthesis.asp)
• [2] Prof. Dr. C.Erkek, Prof. Dr. N. Ağıralioğlu, “Su Kaynakları Mühendisliği”, İstanbul, 1993, sayfa 217
• [3] A. Em, “Kralkızı ve Dicle Barajlarının Yıkılması Sonrası Nümerik Taşkın Modellemesi ve Simülasyonu”, Doktora tezi, Dicle Üniversitesi, 2021
• [4] A. Em, N. Hamidi, “Kralkızı ve Dicle Barajlarının Yıkılması Sonrası Nümerik Taşkın Modellemesi ve Simülasyonu”, Dicle Üniversitesi Mühendislik Dergisi, 12 (3), Diyarbakır, 202, sayfa 535-541
• [5] N. Palamut, “Baraj Yıkılma Analizi ve Uygulaması”, Yüksek Lisans tezi, İnşaat Ana Bilim Dalı, Gazi Üniversitesi, 2014
• [6] S. Kocaman, “Baraj Yıkılması Probleminin Deneysel ve Teorik Olarak İncelenmesi”, Doktora tezi, İnşaat Ana Bilim Dalı, Çukurova Üniversitesi, 2007
• [7] M.Ş. İmamoğlu, İ. Bedirhanoğlu, Ç. Mollamahmutoğlu, “Evaluation of 12 November 2017 Mw 7.3-30 km South of Halabja Iraq-Iran Border Earthquake and Its Effects on Darbandikhan Dam from a Geological Perspective”, 5th International Symposium on Dam Safety, pp 158 - 174, 2018
• [8] D. Yıldız, “Baraj Güvenliği ve Barajlarda Kapaklı veya Kapaksız Dolusavakların Tercihi Üzerine Düşünceler”, DSİ Teknik Bülteni No:75, sayfa 18, 1972
• [9] Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, “Baraj Emniyeti Rehberi”, Rev.1, Ankara 2014 [10] K. Ö. Çetin, H. T. Bilge, “Dolgu Barajlarda Ölçüm Sistemleri”, sayfa 2, Ankara, 2015
• [11] J. E. Costa, “Floods From Dam Failures”, Denver, 1985, pp 1
• [12] G. Brunner, “Using HEC-RAS for Dam Break Studies”, Kaliforniya, 2014, sayfa 11-12, pp 41 [13] T. Dinçerkök, “Baraj Emniyeti ve Baraj Güvenliği”, Baraj Emniyeti ve Ölçüm Sistemleri Çalıştayı, İstanbul, 2012
• [14] Devlet Su İşleri 10. Bölge Müdürlüğü, “Batman Projesi Planlama Raporu”, Diyarbakır, 1983
• [15] H. Efe, “Batman Çayı’nın taşkın analizinin HEC-RAS programıyla yapılması”, Yüksek Lisans Tezi, Dicle Üniversitesi, Diyarbakır, 2014
• [16] H. Efe, F. Önen, “Batman Çayı’nın taşkın analizinin HEC-RAS programıyla yapılması”, Dicle Üniversitesi Mühendislik Dergisi, 10 (2), Diyarbakır, 2015, sayfa 83 - 92
• [17] L. Disperati, S. G. P. Virdis, “Assessment of land-use and land-cover changes from 1965 to 2014 in Tam Giang-Cau Hai Lagoon, central Vietnam”, Applied Geography, 2015, pp 48-64.
• [18] L. Başayiğit, “CORINE Arazi Kullanımı Sınıflandırma Sistemine Göre Arazi Kullanım Haritasının Hazırlanması: Isparta Örneği”. Tarım Bilimleri Dergisi, 10 (4), 2004, sayfa 366-374
• [19] G. Papaioannou, A. Efstratiadis, L. Vasiliades, A. Loukas, S. Michael Papalexiou, A. Koukouvinos, I. Tsoukalas, P. Kossieris., “An Operational Method for Flood Directive Implementation in Ungagged Urban Areas”. MDPI - Publisher of Open Access Journals, 2018, pp 11