Sürdürülebilir kent yönetimi ve yeşil altyapı kavramı kapsamında çevreci yaklaşımlar: İskenderun örneği

Yıl 2022, Cilt: 13 Sayı: 4, 739 - 748, 03.01.2023

Talip Turna Alper Solmaz

https://doi.org/10.24012/dumf.1182834

Cited By: 1

Öz

Yaşam dinamiklerinin farklılaşmasından doğan göçler nedeniyle kent nüfusları beklenenin üzerinde gerçekleşmektedir. Kentsel alanların bu göçleri karşılayabilecek altyapıya sahip olması sürdürülebilirlik açısından elzem olmakla birlikte son yıllarda küresel ısınmaya bağlı olarak yaşanılan iklim değişikliği ve bunun çevresel tahribatları, özellikle kentsel alanlarda daha yoğun bir şekilde hissedilmektedir. Bu nedenle kentlerde aşırı nüfus yoğunluğunun ihtiyaçlarını karşılayabilecek sürdürülebilir yönetim anlayışlarına ihtiyaç vardır. Bu noktada hem çevreci hem de sürdürülebilir özelliklere sahip olan, ekonomik değerler ile çevresel değerler arasında bir denge kurarak kent yönetimini hedefleyen yeşil altyapı anlayışı son dönemlerde kent tasarımlarında ve halihazır kentlerin doğayla olan tezatlığının engellenmesinde yerini almıştır. Bu olgu çerçevesinde liman kenti olan İskenderun ilçesi özelinde nitel gözlemlere dayalı gerçekleştirilen çalışmada yeşil altyapı bileşenlerinden kurakçıl peyzaj, sürdürülebilir tarım, yağmursuyu yönetimi, atıksu yönetimi ve yeşil liman kavramları incelenmiş, kentin mevcut ve olası genişleme durumlarının sürdürülebilir kent yönetimi anlayışı ile gerçekleştirilmesine ışık tutulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yeşil altyapı, Kurakçıl peyzaj, Yağmursuyu yönetimi, Atıksu yönetimi, Yeşil liman

Kaynakça

• [1] Austin G. “Green Infrastructure for landscape planning: Integrating human and natural systems“,1nd ed. New York:Taylor and Francis Group; 2014.
• [2] Turut H., Özgür EM. “Bir kente göçün hikâyesi: süreçler, bütünleşme ve aidiyet” Coğrafi Bilimler Dergisi 2018; 16, 153–180.
• [3] Çatalbaş F. “Yozgat şehir merkezinin başlıca kentleşme sorunları ve çözüm önerileri” Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi 2016; 32(1) 1–10.
• [4] Kaylı A., Gölbey AG. “Yeşil altyapı ve yeşil bina bileşeni olarak kurakçıl peyzaj uygulamaları” Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 2020; 57, 303–311.
• [5] UNWPP. “World population prospects: department of economic and social affairs Newyork: United Nations; 2019” .
• [6] Erdoğan G., Öztürk B. “Sürdürülebilir kentleşme: dokuma kenti Buldan örneği” Mimarlık Bilimleri ve Uygulamaları Dergisi 2019; 4, 51–68.
• [7] Yılmaz FH. “Sürdürülebilir çevre İçin yeşil altyapı: Ermenek özelinde bir değerlendirme” Academia Ermenek Araştırmaları 2020; 2, 325–333.
• [8] Semiz M. “Yeşil altyapı sistemleri ve kent sürdürülebilirliği ilişkisi” Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, Yüksek Lisans Tezi 2016.
• [9] Benedict M.A, McMahon E.T. “Green ınfrastructure: smart conservation for the 21st century “,Renewable Resources Journal 2002; 20, 12–17.
• [10] Günes M., Şahin Ş. “Yeşil altyapı ve kent kimliği ilişkisi: Ankara kent merkezi örneği” I. Ulusal Ankara Üniversitesi Peyzaj Mimarlığı Kongresi, 15-17 Ekim 2015, sayfa no:445-454, Ankara.
• [11] Hepcan CÇ., Hepcan Ş. “Kentsel yeşil altyapı analizi: Bornova örneği “Medıterranean Agrıcultural Scıences 2018; 31, 37–43.
• [12] European Commission, “The European Economıc And Socıal Commıttee And The Commıttee Of The Regıons, Green Infrastructure (GI) — Enhancing Europe’s Natural Capital EU.https://eurlex.europa.eu/resource.html?uri=cellar:d41348f2-01d5-4abe-b817-4c73e6f1b2df.0014.03/DOC_1&format=PDF. Erişim Tarihi :07 Mayıs 2021.
• [13] Kaplan A. “Planlama ve tasarımda yeni anlayışlar ve pratikler: yeşil altyapı peyzaj bağlamında şehircilik” Peyzaj Mimarlığı Dergisi 2013, 23–30.
• [14] Aslan B.G., Yazici B. “Yeşil altyapı sistemlerinde mevcut uygulamalar”, Ziraat Mühendisliği 2016; 363, 31–37.
• [15] Özmen B. 2020. “Nevşehir kent peyzajının yeşil altyapı yaklaşımı ile değerlendirilmesi” Bartın Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bartın, Yüksek Lisans Tezi 2020.
• [16] Atik M., Karagüzel O. “Peyzaj mimarlığı uygulamalarında su tasarrufu olanakları ve süs bitkisi olarak doğal türlerin kullanım önceliği”, Tarımın Sesi TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Antalya Şubesi Yayını 2007; 15, 9–12.
• [17] Barış M.E. “Kurakçıl peyzaj“, Bilim Teknik Dergisi 2007; 478(1): 22-27.
• [18] Bayramoğlu E. “Sürdürülebilir peyzaj düzenleme yaklaşımı: KTÜ Kanuni Kampüsü’nün xerıscape açısından değerlendirilmesi“, Artvin Coruh University Journal of Forestry Faculty 2016; 17, 119–127.
• [19] Çorbacı ÖL., Özyavuz M., Yazgan ME. “Water-wise in landscape architacture: xeriscape “TABAD, Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi 2011; 4, 25–31.
• [20] Çakar H., Saraçoğlu Ö., Akat H. “Xeriscape yaklaşımı ile kurak ortamda sürdürülebilir peyzaj: Ege Üniversitesi Bayındır MYO bahçesi örneği” ISUEP2018 Uluslararası Kentleşme ve Çevre Sorunları Sempozyumu: Değişim/Dönüşüm/Özgünlük, 18-20 Kasım 2018, sayfa no:28-30, Eskişehir.
• [21] Weinstein G. Xeriscape Handbook: “A how-to guide to natural, resource-wise gardening” 1th ed. Colorado: Fulcrum Publishing; 1999.
• [22] Taner TM. “Peyzaj düzenlemesinde suyun etkin kullanımı: kurakçıl peyzaj” Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir, Yüksek Lisans Tezi 2010.
• [23] Sovocool KA., Morgan M. “Xeriscape conversion study final report “Las Vegas: Southern Nevada Water Authority; 2005.
• [24] Eryilmaz GA., Kiliç O. Boz İ. “Türkiye’de organik tarım ve iyi tarım uygulamalarının ekonomik, sosyal ve çevresel sürdürülebilirlik açısından değerlendirilmesi” Yüzüncü Yıl University Journal of Agricultural Sciences 2019; 29, 352–361.
• [25] Çeker A. “Sürdürülebilir tarım ve Türkiye açısından bir değerlendirme” Turkish Studies (Elektronik) 2016, 11, 809–836.
• [26] Çukur T., Işın F. İzmir ili Torbalı ilçesinde sanayi domatesi üreticilerinin sürdürülebilir tarım uygulamaları” Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 2018; 45(1), 27-36.
• [27] Uyanık M., Afshar K., Rezaeieh P., Delen Y., Gürbüz B. “Baklagillerde bakteri aşılaması ve azot fiksasyonu “Ziraat Mühendisliği 2011; 357, 8–12.
• [28] Hatipoğlu G., Kurt Z. “Sulamada nitratla kirlenmiş yeraltısuyu kullanımının modellenmesi” Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi 2020; 26, 468–480.
• [29] Vanwoert ND., Rowe DB., Andresen JA., Rugh CL., Xiao L. “Watering regime and green roof substrate design affect sedum plant growth “Hort Science 2005; 40(3), 659-664.
• [30] Ekşi M., Yılmaz M., Özden Ö. “Yağmur bahçelerinin nicel değerlendirilmesi: İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi örneği “Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi 2016; 31, 1113–1123.
• [31] Calkins M. “The sustainable sites handbook: A complete guide to the principles, strategies, and best practices for sustainable landscapes” 1nd ed. New Jersey: John Wiley & Sons; 2012.
• [32] Sadeghinazhad S. “Low impact development (LID) practices in flood control of urban areas using SWMM storm water management model” İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, Yüksek Lisans Tezi 2019.
• [33] Portlant Oreon, “Stormwater management manual oreon” https://www.portlandoregon.gov/bes/64040. Erişim Tarihi: 18 Ocak 2022.
• [34] Demir D. “Konvansiyonel yağmursuyu yönetim sistemleri ile sürdürülebilir yağmursuyu yönetim sistemlerinin karşılaştırılması: İTÜ ayazağa yerleşkesi örneği” İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, Yüksek Lisans Tezi 2012.
• [35] Dereli CK., Çay RD. “Sürdürülebilir yağmur suyu yönetimi kapsamında yeşil altyapı sistemlerinin değerlendirilmesi: Edirne ili örneği “Kent Akademisi 2020; 13, 668–687.
• [36] Hepcan ÇC. “Kentlerde iklim değişikliği ile mücadele için yeşil altyapı çözümleri” T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Ankara. https://www.iklimin.org/moduller/kentmodulu-yesilaltyapı.pdf. Erişim Tarihi: 01.02.2022.
• [37] Müftüoğlu V., Perçin H. “Sürdürülebilir kentsel yağmur suyu yönetimi kapsamında yağmur bahçesi “İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi 2015; 5, 27–37.
• [38] Uğur Ü., Akyüz D. “Yeşil altyapı uygulamaları kapsamında yağmur hendeklerinin önemi ve sürdürülebilir kent anlayışı ile değerlendirilmesi” İklim Değişikliği ve Çevre 2018; 3, 55–63.
• [39] EPA, “United States Environmetal Protection Agency, Soak Up the Rain: Rain Gardens “USA. https://www.epa.gov/soakuptherain#:~:text=Soak%20Up%20the%20Rain%20is,infrastructure%20and%20low%20impact%20development. Erişim Tarihi: 30 Ocak 2022.
• [40] Aras B.B. “Kentsel sürdürülebilirlik kapsamında yeşil çatı uygulamaları”, MANAS Journal of Social Studies 2019; 8, 469–504.
• [41] Doğan S., Türk MB., Doğan SD. “Kent yaşamına yeşil dokunuş-yaşayan çatılar ve biyolojik çeşitlilik” 1 Mayıs Sosyal Politikalar ve Bilimsel Araştırmalar Kongresi. 01-03 Mayıs 2019, sayfa no:338-347, Ankara.
• [42] Külekçi EA. “Geçmişten günümüze yeşil çatı sistemleri ve yeşil çatılarda kalite standartlarının belirlenmesine yönelik bir araştırma “ATA Planlama ve Tasarım Dergisi 2017; 1, 35–53.
• [43] Lofrano G., Brown J. “Wastewater management through the ages: A history of Mankind “Science of The Total Environment 2020; 408, 5254–5264.
• [44] Metcalf L., Eddy HP. “Wastewater engineering treatment and reuse, 4.nd ed. NewYork: McGraw-Hill; 2008.
• [45] Büyükkamaci N. “Yan akımlı anaerobik membran biyoreaktör veriminin araştırılması: Sentetik atıksu ve alkollü içki sanayi atıksuyu” Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi 2016; 22, 178–182.
• [46] Özkan O., Uyanık İ., Rençber MM., Oğuz M., Şahin U., Koyuncu M. “Organize sanayi bölgesi atıksularının membran biyoreaktörlerle arıtılması: KOSB için ilk sonuçlar” Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi 2017; 23, 1059–1063.
• [47] Gülhan H., Dereli RK., Özgün H., Erşahin ME., Öztürk I. “İleri biyolojik atıksu arıtma tesislerinde işletme parametrelerinin doğrudan sera gazı emisyon miktarı üzerindeki etkilerinin belirlenmesi “Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi 2018; 24, 1117–1124.
• [48] Güner ED. “Biyolojik atıksu arıtma tesisi çevresel risk analizi” Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi 2018; 24, 476–480.
• [49] Temel FA. “Endüstriyel atıksuların arıtımında yapay sulak alanların kullanımı” Dicle Üniversitesi Mühendislik Dergisi 2017; 8, 213–226.
• [50] Ran N., Agam., M, Oron G. “A pilot study of constructed wetlands using duckweed (Lemna gibba L.) for treatment of domestic primary effluent in Israel “Water Research 2004; 38, 2241–2248.
• [51] Stefanakis AI. “The role of constructed wetlands as green infrastructure for sustainable urban water management “Sustainability 2019; 11(24), 6981.
• [52] Tuncsiper B., Akca L. “Pilot ölçekli bir yapay sulakalan sisteminin arıtma performansının incelenmesi “itüdergisi/d mühendislik 2006; 5, 13–22.
• [53] Göçmez S., Güngör M., Akyürek A., Şenyur M., Öztürk A., Karabuğa MÇ. “Denizli ilinde yapay sulak alanların revizyonu: Bozkurt-Alikurt yapay sulak alan örneği” International Symposium on Urban Water and Wastewater Management, 25-27 Kasım 2018, sayfa no:25-27, Denizli.
• [54] Yıldırım M. “Atıksu arıtma sisteminin seçiminde karar destek sistemleri ve hayat boyu değerlendirme yaklaşımlarının kullanılması” Akdeniz Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Antalya, Doktora Tezi 2015.
• [55] Gunes K., Masi F., Ayaz S., Tuncsiper B., Besiktas M. “Domestic wastewater and surface runoff treatment implementations by constructed wetlands for Turkey: 25 years of experience” Ecological Engineering 2021; 170, 106369.
• [56] Vymazal J., Zhao Y., Mander Ü. “Recent research challenges in constructed wetlands for wastewater treatment: a review “Ecological Engineering 2002; 169, 106318.
• [57] Yetik S. “Atıksuların yapay sulak alanlarda arıtımının incelenmesi “Sakarya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Sakarya, Yüksek Lisans Tezi 2008.
• [58] Mander Ü., Maddison M., Soosaar K., Koger H., Teemusk A., Truu J., Well R., Sebilo M. “The impact of a pulsing water table on wastewater purification and greenhouse gas emission in a horizontal subsurface flow constructed wetland” Ecological Engineering 2015; 80, 69–78.
• [59] Walker TR., Adebambo O., Feijoo MCDA., Elhaimer E., Hossain T., Edwards SJ., Morrison CE., Romo J., Sharma N., Taylor S., Zomorodi S. “Environmental effects of marine transportation. world seas “An Environmental Evaluation 2019: 505-530.
• [60] Arslan, O. ve Solmaz, M. S. “Gemi işletmelerinde sürdürülebilir insan kaynakları üzerine bir araştırma”. Proceedings of the 2nd International Symposium on Mutidisciplinary Academic Studies, 603-614, Kasım 2018, İstanbul.
• [61] Anastasopouos A., Kolios S., Styios, C. “How will greek ports become green ports”, Geo-Eco-Marina 2011; 17, 73-80.
• [62] Alpınak S., Yorulmaz M. “Limanlarımızda sürdürülebilir çevre yönetimi: yeşil liman kavramı”, VI. Yıldız Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi, 12-13 Aralık 2019, sayfa no:95-107, İstanbul.
• [63] Ökten SSÖ. “Kent parklarının biyofilik tasarım kriterlerine göre yenilenmesi: İskenderun millet parkı örneği” Kent Akademisi 2022; 15(1), 1-18.
• [64] İskenderun görseli, Google Earth, Erişim Tarihi: 29 Eylül 2022.
• [65] TÜRKLİM. “Türkiye Liman İşletmecileri Derneği” İstanbul. http://www.turklim.org/cevre-dostu-yesil-liman-sertifikalarisahiplerini-buldu/. Erişim Tarihi: 22.05.2022.
• [66] Limak 2021. “Sürdürülebilirlik raporu “Ankara. https://www.limak.com.tr/files/limak-soylemden-eyleme-raporu-2015-2021.pdf. Erişim Tarihi: 03.04.2022.
• [67] İskenderun limanı görseli, Google Earth, Erişim Tarihi: 30 Ocak 2022.
• [68] HÇŞİM. “Hatay İli 2019 Yılı Çevre Durum Raporu, Hatay Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü” Hatay. https://webdosya.csb.gov.tr/db/ced/icerikler/hatay_2019_-cdr-20201110085053.pdf. Erişim Tarihi 2020.
• [69] Hatsu. “Hatay Büyük Şehir Belediyesi Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü” Hatay. https://www.hatsu.gov.tr/index.php?sayfa=atik_su_tesisleri. Erişim Tarihi 18 Mayıs 2022.
• [70] İskenderun Kaymakamlığı. “İskenderun millet parkı ve sahili, İskenderun kaymakamlığı resmi internet sitesi”http://iskenderun.gov.tr/iskenderun-millet-parki-sahili, Erişim Tarihi: 01.02.2022.