Siirt ili Şirvan ilçesindeki Hesko kaynak suyunun sulama ve içme suyu kalitesinin mevsimsel değişimlerinin incelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 15 Sayı: 3, 727 - 736

Veysel Süleyman Yavuz

https://doi.org/10.24012/dumf.1489246

Öz

Bu çalışma, Siirt ili Şirvan ilçesinde bulunan Hesko kaynağının su kalitesinin mevsimsel değişimlerini değerlendirmektedir. 2019/2020 sezonunda gerçekleştirilen düzenli arazi çalışmalarıyla su numuneleri aylık olarak toplanmış ve çeşitli su kalitesi parametreleri analiz edilmiştir. Analiz sonuçları, suyun pH, elektriksel iletkenlik (EC), toplam çözünmüş madde (TDS), kalsiyum (Ca²⁺), magnezyum (Mg²⁺), sodyum (Na⁺), potasyum (K⁺), bikarbonat (HCO₃⁻), karbonat (CO₃²⁻), sülfat (SO₄²⁻), klorür (Cl⁻), florür (F⁻) ve nitrat (NO₃⁻) gibi parametrelerde mevsimsel değişiklikler göstermektedir. Piper diyagramı kullanılarak yapılan hidrokimyasal analiz, suyun büyük ölçüde kalsiyum ve bikarbonat iyonları tarafından kontrol edildiğini ortaya koymuştur. USSL ve Wilcox diyagramları, suyun orta tuzluluk ve düşük sodyum içeriğine sahip olduğunu göstermiştir, bu da sulama için mükemmel bir su kalitesi anlamına gelir. Bu bulgular, Hesko kaynağı suyunun hem içme hem de sulama amacıyla güvenilir bir kaynak olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

karstik kaynak, sulama suyu kalitesi, yeraltı suyu, hidrojeokimyasal analiz, Piper diyagramı, USSL ve Wicox.

Kaynakça

• [1] M. Mujib, T. Adji, N. Suma, F. Ikhsan, and T. R. D. Indartin, "The quality and usability of spring water for irrigation (case study: Ngerong Spring, Rengel Karst, Tuban, East Java)," in IOP Conference Series: Earth and Environmental Science, 2020, vol. 485, no. 1: IOP Publishing, p. 012025.
• [2] G. Imfeld and S. Vuilleumier, "Measuring the effects of pesticides on bacterial communities in soil: a critical review," European journal of soil biology, vol. 49, pp. 22-30, 2012.
• [3] K. Song, G. Yang, F. Wang, J. Liu, and D. Liu, "Application of Geophysical and Hydrogeochemical Methods to the Protection of Drinking Groundwater in Karst Regions," International Journal of Environmental Research and Public Health, vol. 17, no. 10, p. 3627, 2020. [Online]. Available: https://www.mdpi.com/1660-4601/17/10/3627.
• [4] A. O. Okorogbona et al., "Water quality impacts on agricultural productivity and environment," Sustainable Agriculture Reviews 27, pp. 1-35, 2018.
• [5] M.-A. Hoaghia et al., "Water quality and hydrogeochemical characteristics of some karst water sources in Apuseni Mountains, Romania," Water, vol. 13, no. 6, p. 857, 2021.
• [6] L. Fashina, I. Luffman, T. A. Joyner, and A. Nandi, "Geospatial assessment of karst spring water quality in Northeast Tennessee, USA," Geosciences, vol. 12, no. 8, p. 303, 2022.
• [7] M. Ghaffari, A. A. Chavoshbashi, A. Eslami, H. Hatami, M. Pourakbar, and M. Hashemi, "Spatial and temporal variation of groundwater quality around a volcanic mountain in northwest of Iran," Groundwater for Sustainable Development, vol. 14, p. 100627, 2021.
• [8] Y. Wu, X. Tian, M. Zhang, R. Wang, and S. Wang, "A case study of initial vegetation restoration affecting the occurrence characteristics of phosphorus in Karst geomorphology in Southwest China," Sustainability, vol. 14, no. 19, p. 12277, 2022.
• [9] F. K. Zaidi, S. Mogren, M. Mukhopadhyay, and E. Ibrahim, "Evaluation of groundwater chemistry and its impact on drinking and irrigation water quality in the eastern part of the Central Arabian graben and trough system, Saudi Arabia," Journal of African Earth Sciences, vol. 120, pp. 208-219, 2016.
• [10] C. Butscher and P. Huggenberger, "Intrinsic vulnerability assessment in karst areas: a numerical modeling approach," Water Resources Research, vol. 44, no. 3, 2008.
• [11] C. Butscher and P. Huggenberger, "Enhanced vulnerability assessment in karst areas by combining mapping with modeling approaches," Science of the total environment, vol. 407, no. 3, pp. 1153-1163, 2009.
• [12] Z. Stupar, E. A. Levei, E. Neag, A. Baricz, E. Szekeres, and O. T. Moldovan, "Microbial water quality and health risk assessment in karst springs from Apuseni Mountains, Romania," (in English), Frontiers in Environmental Science, Original Research vol. 10, 2022-September-16 2022, doi: 10.3389/fenvs.2022.931893.
• [13] K. Katsanou, T. Maramathas, Ç. Sağır, B. Kurtulus, A. Baba, and N. Lambrakis, "Determination of karst spring characteristics in complex geological setting using MODKARST model: Azmak Spring, SW Turkey," Arabian Journal of Geosciences, vol. 16, 12/17 2022, doi: 10.1007/s12517-022-11049-7.
• [14] F. Kaçaroğlu, "Gökpınar karst kaynaklarının (Gürün-Sivas) hidrojeoloji incelemesi," Yerbilimleri, vol. 27, no. 3, pp. 181-194, 2006.
• [15] H. Doğanay, "Türkiye'de Az Tanınan Üç Doğa Harikası: Tomara-Sırakayalar ve Muradiye Çağlayanları," Doğu Coğrafya Dergisi, vol. 6, no. 3, 2000.
• [16] R. Yetiş, "Şanlıurfa Balıklıgöl havzası karstik su kaynaklarının kalite parametrelerinin incelenmesi," Fen Bilimleri Enstitüsü, 2015.
• [17] G. Yüce, "Yenişehir ve Cüdeyde (Reyhanlı–Hatay) Karst Kaynaklarının Boşalım Hidrodinamiği ve Hidrojeokimyasal Özellikleri," Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Dergisi, vol. 20, no. 2, pp. 159-188, 2007.
• [18] M. Utmanoğulları, "Şirvan-Özpınar (Siirt) Dolayının, Jeolojisi, Yeraltı Jeolojisi ve Hidrokarbon Olanakları," M.Sc., Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale, 2012.
• [19] E. W. Rice, L. Bridgewater, and A. P. H. Association, Standard methods for the examination of water and wastewater. American public health association Washington, DC, 2012.
• [20] R. Baird et al., Standard Methods for the Examination of Water and Wastewater, Twenty-third edition ed. Washington, D.C.: American Public Health Association (in English), 2017.
• [21] A. M. Piper, "A graphic procedure in the geochemical interpretation of water‐analyses," Eos, Transactions American Geophysical Union, vol. 25, no. 6, pp. 914-928, 1944.
• [22] J. D. Hem, Study and interpretation of the chemical characteristics of natural water. Department of the Interior, US Geological Survey, 1985.
• [23] L. A. Richards, Diagnosis and improvement of saline and alkali soils (no. 60). US Government Printing Office, 1954.
• [24] L. Wilcox, Classification and use of irrigation waters (no. 969). US Department of Agriculture, 1955.