Geleneksel Urfa Evlerinin Yapım Teknikleri: Temeller ve Duvarlar

Yıl 2024, Cilt: 15 Sayı: 4, 1003 - 1020

Şeyda İnce Gayberi , Neslihan Dalkılıç

https://doi.org/10.24012/dumf.1586669

Öz

Geleneksel Urfa evleri, yöresel malzeme olan kireç taşları kullanılarak yığma yapım tekniğiyle inşa edilmiştir. Bu yapılar, bölgenin iklim ve topografyasına uygun olarak tasarlanmıştır. Ancak, günümüzde geleneksel yapım tekniklerine hâkim taş ustalarının azalması ve nesiller arası bilgi aktarımındaki kesintiler, bu bilgilerin unutulmasına neden olmakta, geleneksel yöntemlerle inşa edilmiş Urfa evlerinin restorasyonunda çeşitli sorunlara yol açmaktadır. Bu bağlamda, geleneksel Urfa evlerinin inşa tekniklerinin detaylı incelenmesi hem restorasyon sorunlarının çözümüne hem de bu yapıların kültürel değerinin sürdürülebilirliğine katkı sağlayacaktır. Bu makale, geleneksel Urfa evlerinin temel ve duvar yapım tekniklerini detaylı bir şekilde incelemektedir. Geleneksel Urfa evlerinde temeller genellikle sağlam kaya zemin üzerine inşa edilmiş, yapımında çoğunlukla yöresel kireç taşı kullanılmıştır. Temel yapım yöntemleri çok katmanlı kültürel yapının korunmasına da katkı sağlamıştır. Geleneksel Urfa evlerinde duvar yapım teknikleri ise taş duvarın örülme biçimine, taşların yontulma biçimlerine ve duvarların konumlarına göre irdelenerek değerlendirilmiştir. Bu kapsamda, geleneksel Urfa evlerinde bulunan ve zengin birer tasarım örneği olan duvar elemanlarının da detaylarına yer verilmiştir. Çalışma sonunda, geleneksel malzeme ve yapım tekniği kullanımının önemine vurgu yapılırken geleneksel evlerin özgün niteliklerinin korunarak yaşatılması için öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

geleneksel yapım teknikleri, malzeme, urfa, restorasyon

Kaynakça

• [1] Akkoyunlu, Zahide. Geleneksel Urfa Evlerinin Mimari Özellikleri, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Mimarlık Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Ankara 1988.
• [2] Ören, Sevil Işıl. Traditional Urfa Dwellings: An Investigation of Part of the Old Town Center, Ortadoğu Teknik Üniversitesi Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 1996.
• [3] Gayberi, Şeyda. Geleneksel Urfa Evlerinin Yapım Teknikleri, Dicle Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Mimarlık Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Diyarbakır 2019.
• [4] İnce Gayberi, Şeyda ve Dalkılıç, Neslihan. “Geleneksel Urfa Evlerinin Ahşap Tavan Yapım Teknikleri ve Süslemeleri”, DÜFED, 10(2), 2021, ss. 133–146.
• [5] Akman, M. Süheyl. “Yapı Malzemelerinin Tarihsel Gelişimi.” Türkiye Mühendislik Haberleri Dergisi (THM), 4, Ankara 2003, s. 30-36.
• [6] İnşaat Teknolojisi, Taş Duvarlar. 2014.T.C. Millî Eğitim Bakanlığı yayını, Ankara.
• [7] İnşaat Teknolojisi, Doğal Taşları Sınıflandırma ve Tespit Etme. 2013. T.C. Millî Eğitim Bakanlığı yayını, Ankara.
• [8] Erçetin, Sedat “Geleneksel Urfa Evlerinde Çıkma” Akdeniz Sanat Dergisi, 14 (26), 2020, s. 151-168.
• [9] Özçakı, Meltem “Türk Kültüründe Güvercinlik ve Kuş Evleri ve Günümüze Yansımalar” Sanat ve Tasarım Dergisi, 10(2), 2020, ss. 238-261
• [10] Melikoğlu, Yahya. Geleneksel Yaşam Alanlarından Öğrenilen Sürdürülebilir Dersler: Şanlıurfa’nın Geleneksel Rüzgâr Yakalayıcıları, Dicle Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Mimarlık Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Diyarbakır 2018.
• [11] Bekleyen, Ayhan ve Melikoğlu, Yahya. “Antik Rüzgâr Yakalayıcıların Anadolu’daki Örnekleri: Şanlıurfa’nın Badgelleri.” Art-Sanat Dergisi, 12, 2019, ss. 109-128
• [12] Bekleyen, Ayhan ve Melikoğlu, Yahya “An Investigation on the Thermal Effects of Windcatchers.” Journal of Building Engineering, 2021, s. 34