ANNELERİN TUTUMLARI İLE 5-6 YAŞ ÇOCUKLARININ SALDIRGANLIK, OLUMLU SOSYAL DAVRANIŞ VE AKRAN ŞİDDETİNE MARUZ KALMA DÜZEYLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİLERİN İNCELENMESİ

Yıl 2011, Cilt: 1 Sayı: 1, 31 - 48, 23.07.2016

Hülya Gülay

Öz

Araştırmanın amacı, anne tutumlarının (otoriter, izin verici, yetkeci) çocuklarının saldırganlık, olumlu sosyal davranış ve akran şiddetine maruz kalma düzeyleri arasındaki ilişkileri incelemektir. Araştırmada ilişkisel tarama yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın örneklem grubunu Denizli İli’nin Merkez İlçesi’nde ilköğretim okullarının anasınıflarına devam eden 143 çocuk ve 143 anne oluşturmuştur. Araştırmada veri toplama araçları olarak Anne-Babalık Stilleri ve Boyutları Ölçeği (Anne formu), Çocuk Davranış Ölçeği’nin Saldırganlık ve Olumlu Sosyal Davranış Alt Ölçekleri ile Akran Şiddetine Maruz Kalma Ölçeği kullanılmıştır. Anne-Babalık Stilleri ve Boyutları Ölçeği, anneler tarafından bireysel olarak doldurulmuştur. Çocuk Davranış Ölçeği’nin Saldırganlık ve Olumlu Sosyal Davranış Alt Ölçekleri ile Akran Şiddetine Maruz Kalma Ölçeği, anasınıfı öğretmenleri tarafından doldurulmuştur. Sonuçlara göre otoriter ve izin verici anne tutumlarının, 5-6 yaş çocuklarındaki saldırganlık ve akran şiddetine maruz kalma ile olumlu yönde, anlamlı düzeyde ilişkili olduğu belirlenmiştir. Yetkeci anne tutumu da çocukların olumlu sosyal davranışlarıyla olumlu yönde, anlamlı düzeyde ilişkili bulunmuştur

Anahtar Kelimeler

Anne tutumları, saldırganlık, olumlu sosyal davranış, akran şiddetine maruz kalma, 5-6 yaş çocukları

INVESTIGATION OF RELATIONS BETWEEN THE MATERNAL STYLES AND AGGRESSION, PROSOCIAL BEHAVIOR AND PEER VICTIMIZATION LEVELS OF THEIR 5-6 YEAR OLD CHILDREN

Öz

Aim of the research is to examine relations regarding maternal styles (authoritarian, permissive, authoritative) and variables in aggression, prosocial behavior and peer victimization levels of their children. A relational survey method was used in this study. 143 children attending the kindergartens of primary schools in the city center of Denizli, and their mothers, established the sample group for the study. The Parenting Styles and Dimensions Scale (Mother Form) and the The Child Behavior Scale and Peer Victimization Scale were used as data collection tools in the study. The Parenting Styles and Dimensions Scale (Mother Form) was individually completed by the mothers participating in the study. The Child Behavior Scale and Peer Victimization Scale were completed by the kindergarten teachers. According to results, a positive significant relation was between permissive and authoritative style of mothers and aggression and peer victimization levels of their children. On the other hand, a positive relation was determined on significant level between authoritative style of mothers and prosocial behavior levels of their children

Anahtar Kelimeler

Maternal styles, aggression, prosocial behavior, peer victimization, 5-6 year olds

Kaynakça

• Alisinanoğlu, F. (2003), Çocukların Denetim Odağı İle Algıladıkları Anne Tutumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(1), ss. 97-107.
• Altay, F.B. (2007), Okulöncesi Kuruma (Devlet Özel) Devam Eden Çocukların Sosyal Yeterlikleri ve Olumlu Sosyal Davranışları ile Ebeveyn Stilleri Arasındaki İlişkiler, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Arı, M., Bayhan, P. ve Artan, İ. (1995), ‘Farklı Ana-Baba Tutumlarının 4-11 Yaş Grubu Çocuklarında Görülen Problem Durumlarına Etkisinin İncelenmesi.’ 10. Ya-Pa Okul Öncesi Eğitimini Yaygınlaştırma Semineri Kitabı ss. 23-38, İstanbul: Ya-Pa Yayıncılık.
• Armer, M. (2003), A Longitudinal Investigation of The Stability and Outcomes of Shyness From Preschool to Early Elementary School. Unpublished Master Thesis, Carleton University, Canada.
• Baumrind, D. (1966). Effects of Authoritative Parental Control on Child Behavior. Child Development, (37), ss. 887-907.
• Baurmrind, D. (1967), Child Care Practices Anteceding Three Patterns of Preschool Behavior. Genetic Psychology Monographs, (75), ss. 43-88.
• Baumrind, D. (1968), Authoritarian Versus Authoritative Parental Control. Adolescence, (3), ss. 255-272.
• Baumrind, D. (1978), Parental Disciplinary Patterns and Social Competence in Children. Youth and Society, (9), ss. 239-276.
• Baumrind, D. (1996), The Discipline Controversy Revisited. Family Relations: Journal of Applied Family and Clinical Studies, (45), ss. 405-414.
• Cunningham, B. (1993), Child Development, USA: Harper Collins Publishers.
• Dinçer, D. (1993), Anaokuluna Devam Eden Beş Yaş Grubu Çocukların Anne-Baba Tutumları İle Yaratıcı Düşünmeleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Durmuş, R. (2006), 3-6 Yaş Arası Çocuğu Olan Ebeveynlerin Kişilik Özellikleri İle Anne-Baba Tutumlarının Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Erwin, P. (1993), Friendship and Peer Relations in Children. New York: John Wiley & Sons Publishers.
• Feldman, P.S. (2005), Development Across the Life Span. (3 th. edition). USA: Peerson Education Ltd. Prentice Hall.
• Fitzgerald, D.D. ve White, K.J. (2003), Linking Children’s Social Worlds: Perspective- Taking İn Parent- Child and Peer Contexts. Social Behavior and Personality, 31, (5), ss. 509-522.
• Georgiou, S.N. (2008), Bullying and Victimization at School: The Role of Mothers. British Journal of Educational Psychology, (78), ss. 109–125.
• Gökdağ, R. (2002), ‘Aile tutumlarının benlik ve kişilik üzerine etkileri’. İçinde D. Gökdağ (Editör), Aile Psikolojisi ve Eğitimi ss. 91-100. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları. Yayın no: 1377.
• Gülay, H. (2008), 5-6 Yaş Çocuklarına Yönelik Akran İlişkileri Ölçeklerinin Geçerlik Güvenirlik Çalışmaları ve Akran İlişkilerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Gülay, H. (2010), Okul Öncesi Dönemde Akran İlişkileri, Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Günalp, A. (2007), Farklı Anne Baba Tutumlarının Okul Öncesi Eğitim Çağındaki Çocukların Özgüven Duygusunun Gelişimine Etkisi (Aksaray İli Örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Hart, C.H., Ladd, G.W. ve Burleson, B.R. (1990). Children’s expectations of the outcomes of social strategies: Corelations with sociometric status and maternal disciplinary styles. Child Development, (61), ss. 127-137.
• Hohmann M. and Weikart, D.P. (2000). Küçük Çocukların Eğitimi. (Çev. Sibel Saltiel Kohen, Der. Ülfet Öğüt). İstanbul: Hisar Eğitim Vakfı Yayınları.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (1996), İnsan Aile Kültür. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Keown, L.J. (2000), Parent-Child Relationships, Peer Functioning, and Preschool Hyperactivity. Unpublished Doctoral Dissertation. The University of Auckland, USA.
• Keown, L.J. ve Woodward, L.J. (2006), Preschool Boys with Pervasive Hyperactivity: Early Peer Functioning and Mother-Child Relationship Influences. Social Development, 15, (1), ss. 23-45.
• Kerr, D.C.R., Lopez, N.L., Olson S.L. ve Sameroff, A.J. (2004), Parental Discipline and Externalizing Behavior Problems in Early Childhood: The Roles of Moral Regulation and Child Gender. Journal of Abnormal Child Psychology, 32, (4), ss. 369–83.
• Koestner, R., Franz C. ve Weinberg, J. (1990), The Family Origins of Empathic Concern: A 26 Year Longitudinal Study. Journal of Personality and Social Psychology, 58, (4), ss. 709-717.
• Jewell, J.D., Krohn, E.J., Scott, V.G., Carlton, M. ve Meinz, E. (2008), The Differential Impact of Mothers’ and Fathers’ Discipline on Preschool Children’s Home and Classroom Behavior. North American Journal of Psychology, 10, (1), ss. 173- 188.
• Locke, L.M. (2002), Parenting Interactions and Prosocial Behavior in Young Children. Unpublished Doctoral Disserttion, University of South Carolina, USA.
• Ladd, G.W. ve Ladd, B.K. (1998), Parenting Behaviors and Parent-Child Relationships: Corelates of Peer Victimization in Kindergarten?. Developmental Psychology, 34, (6), ss. 1450-1458.
• Ladd, G.W. ve Kochenderfer-Ladd, B. (2002), Identifiying Victims of Peer Aggression from Early to Middle Childhood: Analysis of Cross-Prevalance of Victimization and Characteristics of Identified Victims. Psychological Assessment, 14, (1), ss. 74-96.
• Ladd, G.W. ve Profilet, S.M. (1996), The Child Behavior Scale: A Teacher-Report Measure of Young Children’s Aggressive, Withdrawn, and Prosocial Behaviors. Developmental Psychology, 32, (6), ss. 1008-1024.
• Laibe, D., Carlo, G., Torquati, J. ve Ontai, L. (2004), Children’s Perception of Family Relationships as Assessed in a Doll Story Completion Task: Links to Parenting, Social Competence, and Externalizing Behavior. Social Development, 13, (4), ss. 551-569.
• Maccoby, E.E. ve Martin, J.A. (1983), ‘Socialization in the context of the family: Parent-child interaction’. İçinde Mussen, P. H. (Editör) E. Mavis (Cilt Editörü). Handbook of Child Psychology, ss. 250-290, New York: John Wiley & Sons.
• McCusker, M. ve Van Doren, S. (2007), Aggressive Play: Contributing Factors of Parental Roles on 3-6 Years Old Boys. College of Saint Elizabeth Journal of the Behavioral Sciences. (1), ss. 27-30.
• McGillicuddy-De Lisi, A.V. ve De Lisi, R. (2007), Perceptions of Family Relations when Mothers and Fathers are Depicted with Different Parenting Styles. The Journal of Genetic Psychology, 168, (4), ss. 425-442.
• Neal, J. ve Frick-Harbury, D. (2001). The Effects of Parenting Styles and Childhood Attachment Patterns on Intimate Relationships. Journal of Instructional Psychology, 28, (3), ss. 178-183.
• Öğretir, A.D. (1999), Alt ve Üst Sosyo-Ekonomik Düzeydeki 6 Yaş Çocuklarının Sosyal Oyun Davranışlarıyla Anne-Baba Tutumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Önder, A. ve Gülay, H. (2009), Reliability and Validity of Parenting Styles & Dimensions Questionnaire Procedia - Social and Behavioral Sciences, 1, (1), ss. 508- 514.
• Özeri, Z.N. (1994), Okul Öncesi Dönemde Ahlak Gelişimi ve Eğitimi (Annelerin Çocuk Yetiştirme Tutumlarının Beş Yaş Çocuğunun Adalet Gelişimine Etkisinin Araştırılması), Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Özyürek, A. (2004), Kırsal Bölge ve Şehir Merkezinde Yaşayan 5-6 Yaş Grubu Çocuğa Sahip Anne-Babaların Çocuk Yetiştirme Tutumlarının İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Papalia, D.E., Olds, S.W., Feldman, R.D. ve Gross, D. (2003), Human Development. USA: McGraw Hill.
• Paulussen-Hoogeboom, M.C., Stams, G.J.J. M., Hermanns, J.M.A., Peetsma, T.T.D. ve Wittenboer, G.L.H.V. (2008), Parenting Style as a Mediator Between Children’s Negative Emotionality and Problematic Behavior in Early Childhood. The Journal of Genetic Psychology, 169, (3), ss. 209–226.
• Robinson, C.C., Mandelco, B., Olsen, S.F. ve Hart, C.H. (2001), ‘The parenting styles and dimensions questionaire (PSQD)’. İçinde B. F. Perlmutter, J. Touliatos ve G. W. Holden (Editörler), Handbook of Family Measurement Techniques: Vol. 3. Instruments & Index, ss. 319-321. Thousand Oaks: Sage.
• Rose-Krasnor, L. (1997), The Nature of Social Competence: A Theorical Review. Social Development, 6, (1), ss. 111-135.
• Sakallı, N. (2001), Sosyal Etkiler: Kim Kimi Nasıl Etkiler ? Ankara: İmge Kitabevi.
• Santrock, J. W. (2004). Child Development.. New York: McGraw-Hill Publishing.
• Spera, C. (2005), A Review of the Relationship among Parenting Practices, Parenting Styles and Adolescent School Achievement. Educational Psychology Review, 17, (2), ss. 125-146.
• Tezel-Şahin, F. ve Özyürek, A. (2008), 5-6 Yaş Grubu Çocuğa Sahip Ebeveynlerin Demografik Özelliklerinin Çocuk Yetiştirme Tutumlarına Etkisinin İncelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6, (3), ss. 395-414.
• Ünal, F. (2007), Çocuklarda Empatinin Gelişimi: Empatinin Gelişiminde Anne-Baba Tutumlarının Etkisi. Milli Eğitim, (176), ss. 134-148.
• Yavuzer, H. (2002), Doğum Öncesinden Ergenlik Sonuna Çocuk Psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.