THE RELATIONSHIP BETWEEN ETHICAL LEADERSHIP BEHAVIORS OF SCHOOL PRINCIPALSAND SELF EFFICACY OF TEACHERS

Yıl 2017, Cilt: 7 Sayı: 2, 44 - 68, 25.12.2017

Mahmut Sağır , Burak Tutkun

Öz

The aim of this study is to investigate the relationship between ethical leadership behaviours of school principals and teacher self-efficacy. The relational scanning model was adopted in the research. Population of the study was constituted by 6887 teachers in the province of Tokat during the academic year 2016-2017 while the its sampling was comprised of 313 teachers. The Teachers' Sense of Efficacy Scale, which was developed by Tschannen-Moran and Woolfolk-Hoy (2001), and adapted into Turkish by Çapa, Çakıroğlu ve Sarıkaya (2005), was employed as data collection instrument in order to determine the level of teachers' self-efficacy, and the Ethical Leadership Scale, which was developed by De Hoogh and Den Hartog (2008) and adapted into Turkish by Alkan (2015), was used to determine the level of ethical leadership behaviours of school principals.

The study has concluded that ethical leadership behaviours of school principals and self-efficacy level of teachers are significantly and positively correlated at an average level. Accordingly, it might be claimed that self-efficacy level of teachers tend to increase in parallel with the ethical leadership behaviours of school principals. It was also determined that teacher self-efficacy perception is a low-level, meaningful predictor of change in school principals' ethical leadership behaviors.

Anahtar Kelimeler

School Principals, Ethical Leadership, Teacher Self-Efficacy

OKUL MÜDÜRLERİNİN ETİK LİDERLİK DAVRANIŞLARI İLE ÖĞRETMEN ÖZ YETERLİĞİ ARASINDAKİ İLİŞKİ

Öz

Bu araştırmanın amacı, okul müdürlerinin etik liderlik davranışları ile öğretmen öz yeterliği arasındaki ilişkiyi incelemektir. Araştırma ilişkisel tarama modelinde desenlenmiştir. Araştırmanın evrenini, 2016–2017 eğitim öğretim yılında Tokat il genelinde 6887 öğretmen; örneklemini ise 313 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmada öğretmenlerin özyeterlik düzeylerini belirlemek için Tschannen-Moran ve Woolfolk-Hoy (2001) tarafından geliştirilen ve Çapa, Çakıroğlu ve Sarıkaya (2005) tarafından Türkçeye uyarlanan “Öğretmen Özyeterlik Algısı Ölçeği” kullanılmıştır. Okul müdürlerinin etik liderlik davranışı gösterme düzeylerini belirlemek amacıyla ise De Hoogh ve Den Hartog (2008) tarafından geliştirilen ve Alkan (2015) tarafından Türkçeye uyarlanan “Etik Liderlik Ölçeği” kullanılmıştır.

Araştırmada okul müdürlerinin etik liderlik davranışları ile öğretmen öz yeterliği arasında pozitif yönde, orta düzeyde ve anlamlı ilişkinin olduğu da belirlenmiştir. Buna göre okul müdürlerinin etik liderlik davranışlarını sergileme düzeyleri arttıkça öğretmenlerin özyeterlik algıları da artmaktadır. Öğretmen özyeterlik algısının, okul müdürlerinin etik liderlik davranışlarındaki değişim üzerinde düşük düzeyde anlamlı yordayıcı olduğu da belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Okul Müdürleri, Etik Liderlik, Öğretmen Özyeterlik

Kaynakça

• Acar, G. (2011). Okul Yöneticilerinin Etik Liderlik Davranışlarının Beden Eğitimi Öğretmenlerinin Örgütsel Adalet ve Motivasyon Düzeyleriyle İlişkisi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Aliefendioğlu, Y. (1991). Temel Hak ve Özgürlükler Açısından Anayasa Yargısı, Amme İdaresi Dergisi,( 3), ss. 27-46.
• Alkan, D. P. (2015). Etik Liderlik Ölçeğinin Türkçe Formunun Güvenilirlik ve Geçerlilik Çalışması, Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (38), ss.109-121.
• Babür, S. (2015). Eudemos’a Etik, Ankara: Bilgesu Yayıncılık.
• Ata, E. (2015). Okul Yöneticilerinin Özyeterlik İnançları ile Etkili Okul Liderliği Arasındaki İlişki, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Aydın, İ. (2015). Kamuda Etik, https://www.tbmm.gov.tr/etik_komisyonu/belgeler/makale_ KamudaEtik-InayetAydin.pdf (18.09.2016).
• Aydın, İ. (2016). Yönetsel, Mesleki ve Örgütsel Etik, Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Bertot, J. C., Jaeger, P. T., Grimes, J. M. (2010). Using ICTs to Create a Culture of Transparency: E-government and Social Media as Openness and Anti-Corruption Tools for Societies, Government İnformation Quarterly, (27), ss. 264-271.
• Bohman, J. (1998). Survey Article: The Coming of Age of Deliberative Democracy.
• Büyükkaragöz, S., Kesici, Ş. (1996). Öğretmenlerin Hoşgörü ve Demokratik Tutumları, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, (3), ss. 353-365.
• Cereci, C. (2016). Okul Yöneticilerinin Yönetsel Sorumluluklarını Yerine Getirirken Yaşadıkları Sorunlara ve Sorumluluklarının Hukuksal Sonuçlarına İlişkin Görüşleri, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Çapa, Y., Çakıroğlu, J., Sarıkaya, H. (2005). The Development and Validation of a Turkish Version of Teachers’ Sense of Efficacy Scale, Eğitim ve Bilim (Education and Science), 30(137), ss. 74-81.
• Çatıkkaş, D. (2014). Öğretmen Adaylarının Sanat Eğitimi Özyeterliklerinin Araştırılması, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
• Çelik, N. (2013). Ortaöğretim Kurumları Yöneticilerinin Etik Liderlik Anlayışları ile Örgüt Çalışanlarının Örgütsel Bağlılıkları Arasındaki İlişki (Bursa örneği), Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Okan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Çengelci, E. (2014). Okul Yöneticilerinin Etik Liderlik Davranışları, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
• Demir, B. (2013). Kuramsal Sosyal Sorumluluk ve Muhasebe, Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2(3), ss. 213-221.
• Erdoğan, O. (2013). İlköğretim Öğretmenlerinin Özyeterlik ve Başarı Algılarında Yordayıcı Olarak Akademik İyimserlik, Umut ve Mesleki Haz, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Ertürk, H. (2012). Okul Müdürlerinin Etik Liderlik Davranış Düzeylerinin İncelenmesi (Uşak ili örneği), Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
• Göksu, H. S. (2007). Kanun Devletinden Hukukun Üstünlüğüne, Sayıştay Dergisi, (64) , ss. 59-68.
• Işık, M. (2009). Okul Yöneticilerinin Etik Liderlik Özellikleri ile Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişki, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Karagöz, A. (2008). İlk ve Ortaöğretim Okulu Yöneticilerinin Öğretmenler Tarafından Algılanan Etik Liderlik Rolleri ile Öğretmenlerin Örgütsel Adanmışlıkları Arasındaki İlişki (Bursa ili örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Karakoç, B. (2016). Öğretmenlerin Okulda Karşılaştıkları Yıldırma Davranışları ile Örgütsel Bağlılıklarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü, Sivas.
• Karasar, N. (2016). Bilimsel Araştırma Yöntemi, Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kasap, D. (2012). Sınıf Öğretmenlerinin Özyeterlik İnançları ile Mesleklerine Yönelik Bilgisayar ve İnternet Kullanımları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• Kılınç, A. Ç. (2013). Eğitim Yönetiminde Kuram ve Uygulama İçinde, Mesleki Bir Öğrenme Toplumu Olarak Okul Kavramı, S. Özdemir (Editör), Pegem Yayıncılık, ss. 334-353, Ankara.
• Korkut, K. (2009). Sınıf Öğretmenlerinin Özyeterlik İnançları ile Sınıf Yönetimi Beceri Algıları Arasındaki İlişki, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Burdur.
• Mahmood, S. (2006). Secularism, Hermeneutics, and Empire: The Politics of Islamic Reformation, Public Culture, (2), ss. 323-347.
• Mammadova, C. (2015). Çalışanların Etik-Dışı Davranışlarını Azaltmada Etik Liderliğin Rolü: Ampirik Bir Çalışma, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Özata, H. (2007). Öğretmenlerin Öz-Yeterlik Algılarının ve Örgütsel Yenileşmeye İlişkin Görüşlerinin Araştırılması, Yüksek Lisans Tezi(yayımlanmamış), Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Özdemir, G., Bozkurt, A. T., Aydın, T. (2015). Okul Yöneticilerinin İnsancıl Yeterlilikleri, İlköğretim Online, 14(1), ss. 151-163.
• Sağır, M., Bilen, K., Ercan, O. (2014). Öğretmenlik Uygulaması Dersinin Öğretmen Adaylarının Özyeterlik ve Ders Anlatımlarına İlişkin Algılarına Etkisi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (2), ss. 97-114.
• Saylı, H., Kızıldağ, N. (2007). Yönetsel Etik ve Yönetsel Etiğin Oluşmasında İnsan Kaynakları Yönetiminin Rolünü Belirlemeye Yönelik Bir Analiz, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (1), ss. 231-251.
• Şenel, E. (2014). Okul Öncesi Öğretmenlerinde Özyeterlik Algısının Tükenmişlik Düzeyini Yordama Gücü (Denizli ili örneği), Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Terkeş, N. (2015). Öğretmenlerin Örgütsel Adalet Algısı ve Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişki, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Topcubaşı, T. (2015). Farklılıklara Saygı Eğitim Programının Öğrencilerin Farklılıklara Saygı Düzeyine Etkisi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Tschannen-Moran, M. ve Hoy, A. W. (2002). The İnfluence of Resources and Support on Teachers’ Efficacy Beliefs. Annual Meeting of The American Educational Research Association, New Orleans, LA.
• Turhan, M. (2007). Genel ve Mesleki Lise Yöneticilerinin Etik Liderlik Davranışlarının Okullardaki Sosyal Adalet Üzerindeki Etkisi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elâzığ.
• Türk Dil Kurumu. (2006). Güncel Türkçe Sözlük. http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.57d1636b8147f3.98472210 (08.09.2016).
• Uğurlu, C. T. (2009). İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Örgütsel Bağlılık Düzeylerine Yöneticilerinin Etik Liderlik ve Örgütsel Adalet Davranışlarının Etkisi (Hatay ili örneği), Doktora Tezi(yayımlanmamış), İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
• Ünlü, T. (2009). Eşitlik İlkesi ve Pozitif Ayrımcılık, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Üste, R. B. (2007). İnsan Hakları Eğitimi ve İlköğretimdeki Önemi, Ege Akademik Bakış, (7), ss. 295-310.
• Üstüner, M., Demirtaş, H., Cömert, M., Özer, N. (2009). Ortaöğretim Öğretmenlerinin Özyeterlik Algıları, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (17), ss. 1-16.
• Yaman, A. (2013). Türk Kamu Yönetiminde Etik Uygulamaları ve Kamu Çalışanlarının Etik Değerlere Bağlılığının Değerlendirilmesi: İçişleri Bakanlığı Örneklemi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
• Yazıcıoğlu, Y. ve Erdoğan, S. (2004). Spss Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Detay Yayıncılık.
• Yeniaras, V. (2015). İslami Dindarlık, Tutumluluk ve Materyalizm: Bir Yapısal Eşitlik Modeli, Ekonomi, İşletme, Siyaset ve Uluslararası İlişkiler Dergisi, (1), ss. 49-62.
• Yıldırım, A. (2011). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Mesleki Özyeterlik Algıları ile Mesleki Kaygı Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Yorgancı, A. E. (2016). Sınıf Öğretmenlerinin Kişilerarası Özyeterlik Algıları ile Örgütsel Güven Algılarının İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
• Zararsız, N. (2012). İlköğretim Okullarında Görev Yapan Öğretmenlerin Özyeterlik Algılarının İncelenmesi (İstanbul-Sultanbeyli ilçesi örneği), Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.