KİŞİLİK ÖZELLİKLERİNİN SÜPERMARKETLERDEKİ PLANSIZ ALIŞVERİŞ DAVRANIŞLARINA ETKİSİ: BOLU ÖRNEĞİ

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 1, 22 - 35, 30.07.2021

Niyazi Gümüş , Ebru Onurlubas

Öz

Tüketicilerin satın alma nedenlerini öğrenmek günümüz işletmeleri için büyük bir zorunluluk haline gelmiştir. İşletmeler tüketicilerin satın alma nedenlerini öğrendikçe onları yönlendirebileceklerinin ve rakiplerine karşı avantaj sağlayabileceklerinin farkındadırlar. Bu nedenle gerek işletmeler tarafından gerekse araştırmacılar tarafından tüketici davranışları alanında çok sayıda araştırma yapılmaktadır. Bu araştırma konularından biri de tüketicilerin süpermarketlerde vb. mağazalarda yaptıkları plansız alışverişlerdir. Tüketiciler süpermarketlerin gerek fiziksel koşulları gerekse tutundurma çalışmaları nedeniyle planladıkları alışverişin dışına çıkabilmektedirler. Bu araştırma ile tüketicilerin süpermarketlerde yaptıkları plansız alışveriş davranışlarında kişilik özelliklerinin etkisinin öğrenilmesi amaçlanmıştır. Araştırma kapsamında 2019 Kasım ve Aralık aylarında Bolu’da faaliyet gösteren büyük ölçekli süpermarket müşterilerinden kolayda örnekleme yöntemine göre belirlenmiş 300 katılımcıya yüz yüze anket yapılmıştır. Araştırma sonucunda kişilik özellikleri boyutlarından; dışa dönüklülüğün, duygusal dengenin tüketicilerin plansız alışveriş davranışları üzerinde pozitif yönlü bir etkiye sahip olduğu tespit edilmiştir. Araştırmada sorumluluk, açıklılık, uyumluluk boyutlarının plansız alışveriş üzerinde anlamlı bir etkisi bulunmamıştır.

Anahtar Kelimeler

Süpermarket,, plansız alışveriş, kişilik özellikleri, tüketici davranışları

Kaynakça

• Agarwal, V. (2015). A Study of Demographıc Factors Influence On Consumers’ Impulse Purchase Behavıor. Internatıonal Journal Of Research In Commerce & Management. 6 (11)
• Akyuz, A. (2018). Determinant Factors Influencing Impulse Buying Behavior of Turkish Customers in Supermarket Setting. International Journal of Research in Business and Social Science 7(1), 1-10 Aytekin, P. ve Ay, C. (2015). Hedonik Tüketim ve Anlık Satın Alma İlişkisi. Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi 8(1) 141-156.
• Beatty, S. E., ve Ferrell, M. E. (1998). Impulse Buying: Modeling Its Precursors. Journal of Retailing, 74(2), 169-191. http://dx.doi.org/10.1016/S0022-4359(99)80092-X
• Beytulova, E. ve Yaşin, B. (2017). Tüketicilerin Plansız Satın Alma Kararları Üzerinde Tüketici Özelliklerinin Ve Mağaza Atmosferinin Rolü. Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7 (3), 75-90
• Chaturvedi, R. K. (2016). Availability of Shopping Time and Impulse Purchase Behavior. IUP Journal of Marketing Management 14, 2
• Çakmak, A. Ç. ve Tekinyıldız, G. (2013). Çeşitli Mesleklerden Kadın Tüketicilerin Plansız Satın Alma Davranış Düzeyinin Ölçülmesi: Karabük Şehir Merkezinde Bir Araştırma. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 3 (1), 147-162.
• Çakmak, A. Ç., ve Yurtsever, S. (2012). Kredi Kartının Plansız Satın Alma Davranışına Etkisi: Karabük Üniversitesi Akademik Personeline Yönelik Bir Uygulama. Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi. 1 (4), 45-72
• Deniz, A., ve Erciş, A. (2008). Kişilik Özellikleri İle Algılanan Risk Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi Üzerine Bir Araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22(2), 301-330.
• Divanoğlu. S. ve Uslu, T. (2019). Kişilik Özelliklerinin İçgüdüsel Satın Alma Davranışlarına Yansıması. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9 (17) , 215-234
• Ergin, E. A. ve Akbay, Ö., H. (2011). Giyim Ve Gıda Ürünleri Kategorilerinde Tüketicilerin Plansız Satın Alma Davranışları Üzerine Bir Araştırma. Afyon Kocatepe Üniversitesi, İİBF Dergisi 13(2), 275-292
• Erkmen, T., ve Yüksel, A. C. (2008). Tüketicilerin Alışveriş Davranış Biçimleri İle Demografik Ve Sosyokültürel Özelliklerinin İncelenmesine Yönelik Bir Araştırma. Ege Akademik Bakış. 8(2), 683-727
• Faber, R. J. & O’Guinn, T. (1989). Compulsive buying: A phenomenological exploration, Journal of Consumer Research. 16 (2), 147–157
• George, D., ve Mallery, P. (2003). SPSS for Windows Step by Step: A Simple Guide and Reference 11.0 Update, Pearson Education, Inc, United States of America.
• Goldberg, L. R. (1990). An Alternative Description Of Personality”, The Big Five Factor Structure, Journal of Personality And Social Psychology, 59 (6), 1216-1229
• Goldberg, L. R. (1992). The development of markers for the Big-Five factor structure. Psychological Assessment, 4(1), 26–42
• Gutierrez, P. B. (2004). Determinants of Planned and Impulse Buying: The Case of the Philippines. Asia Pacific Management Review 9 (6), 1061-1078
• Gümüş, N. ve Karaca, Ş. (2020). Tüketicilerinin karar verme tarzlarının incelenmesi: Türk dünyası örneği. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(2), 946-957. Jhawar, N. ve Kushwaha, V. S. (2018) In-Store Shopping Environment and Impulsive Buying with Special Reference to Indore City. The IUP Journal of Marketing Management, 17(1), 25-37
• Kalaycı, Ş. (2010). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Mount, M., Ilies, R., ve Johnson, E. (2006). Relationship of personality traits and counterproductive work behaviors: The mediating effects of job satisfaction. Personnel Psychology, 59(3), 591–622
• Muruganantham, G. ve Ravi S. B. (2013). A Review of Impulse Buying Behavior. International Journal of Marketing Studies, 5(3), 149-160 Odabaşı, Y. ve Barış, G. (2012). Tüketici Davranışları. MediCat Yayınları, İstanbul
• Okutan, S., Bora, B, ve Altunışık, R. (2013). Keşifsel Satın Alma Eğilimleri ve Bu Eğilimlerin Plansız, Kompülsif ve Hedonik Satın Alma Tarzlarıyla Olan İlişkisinin İncelenmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 8(3), 117- 136
• Onurlubaş, E. ve Öztürk, D. (2018). Market Markalarında Tüketicilerin Gıda Güvenliği Algısı: Antalya İli Örneği, Rıza Karagöz, Timuçin Kodaman & Marijan Premovıć (Ed.), Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimlerde Akademik Çalışmaları içinde (s.307-330), Ivpe Yayınları, Basım sayısı:1, ISBN:9789940-540-41-8
• Öztürk, D. ve Tekin, M. (2020). Tedarik Zinciri Yönetiminin İşletme Performansı Üzerindeki Etkisi: Gıda Sektöründe Bir Uygulama, Research Journal of Business and Management, 7(2), 56-66
• Rook, D. (1987). The Buying Impulse. Journal of Consumer Research, 14(2), 189. http://dx.doi.org/10.1086/209105
• Sangalang, R. S., Anne, J. ve Plaza, M. (2017). Factors Influencing Consumers’ Impulse Buying Behavior in the Fifth District of Cavite. DLSU Research Congress 2017 De La Salle University, Manila, Philippines
• Schiffman, L. G. ve Kanuk, L. (2007). Consumer Behavior. Ninth Edition. Pearson Prentice Hall. Semiz, Bora, B. (2017). A ve B Tipi Kişilik Özelliklerine Göre Tüketicilerin Plansız, Kompülsif ve Hedonik Satın Alma Davranışlarının Araştırılması. Pazarlama İçgörüsü Üzerine Çalışmalar 1(1-2) 13-22
• Tayfun, N. Ö. (2015). Market Alışverişlerinde Plansız Satın Alma Davranışında Demografik Farklılığı Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma. Selçuk Ün. Sos. Bil. Ens. Der. (34), 87-94
• Thompson, E.R. ve Prendergast, G.P. (2015). The influence of trait affect and the five factor personality model on impulse buying. Personality and Individual Differences, (76) 216-221
• Türk, Z. (2018). Hedonik ve Faydacı Tüketim Eğiliminin Plansız Satın Alma Davranışı Üzerindeki Etkisi: Bir Araştırma. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi. 9(16), 853-878
• Weun, S., Jones, M.A., ve Beatty, S.E., (1998). Development and Validation of The Impulse Buying Tendency Scale, Psychological Reports, 82(3), 1123-1133
• Widyastuti, P. (2018). Does visual merchandising, store atmosphere and private label product influence impulse buying? Evidence in Jakarta. Journal of Business and Retail Management Research (JBRMR), 12(3)
• Yalman, Ş. ve Aytekin, P. (2014). Promosyonların Anlık Satın Alma Davranışına Etkisini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma. Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi, 6(1), 83-119
• Yaprak, İ., ve Dursun, Y. (2018). Tüketicilerin Kişilik Özelliklerinin Marka Sadakati İle İlişkisi: Kayseri’de Yaşayan Üniversite Öğrencileri Üzerinde Bir Uygulama. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(2), 618-632
• Yılmazoğlu, D, Topal, B. (2019). Tüketicilerin Kişilik Özellikleri İle Demografik Özellikleri Ve Plansız Satın Alma Davranışı Arasındaki İlişkilerin Araştırılması: Bir Kozmetik Mağazası Örneği. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6 (3), 199-218
• Zhou, L. ve Wong, A. (2003). Consumer Impulse Buying and In-Store Stimuli in Chinese Supermarkets. Journal of International Consumer Marketing, 16(2), 37-53