Öz
Bu çalışmanın amacı Rıfat Ilgaz’ın Karadeniz Kıyıcığında romanı bağlamında Akçakoca ilçesinin sosyolojik yapısını ortaya çıkarmaktır. Toplumsal gerçekçi tarzda yazılan romanlar toplumsal yapı ve değerleri yansıtırlar. Tarihsel bir belge sayılmaktan uzak olmasına karşın edebiyat eserleri yazıldığı zaman dilimine ve topluma ait kültürel ipuçları da verebilirler. Rıfat Ilgaz; öykü, roman, oyun yazarı ve ozan olarak gerek Kastamonu’nun kültürel değerlerini aktarmasıyla gerekse toplumsal çatışmaları konu alan eserler üretmesiyle tanınan bir yazardır. Eserlerini toplumcu gerçekçi bir anlayışla kaleme alır. Ününü Hababam Sınıfı romanıyla kazanan yazar, Batı Karadeniz kültürün ve insanını tanıtan dört romanında bölgenin ekonomik, sosyal, kültürel sorunlarını yalın bir dille anlatır. Karadeniz Kıyıcığında romanı yazıldığı dönemin özelliklerini aktardığından büyük ölçüde gözlemlerine ve tanıklıklarına dayanır. Mağara resimlerinden gazete reklamlarına, bir heykelden köprü mimarisine kadar her sanat eseri aktardığı duygular kadar çağının tanıklığını da gözler önüne serer. Her eser aynı zamanda çağının tanığıdır.
Düzce’nin Akçakoca ilçesinin en eski okulu olan Orhangazi İlkokulunda öğretmenlik yapan Rıfat Ilgaz, toprak mülkiyetinin saray eşrafı ve ayanlara ait olduğu Osmanlı İmparatorluğu’nun yıkılmasından sonra kurulan Cumhuriyet rejiminde toprağa sahip olma mücadelesini, ormanların fındık bahçelerine dönüşümünü, bu dönüşüm sürecinde yaşanan toplumsal çatışmaları bir aşk öyküsü içinde işler. Bir sahil kasabası olan Akçakoca’da bölge insanının yoksullukla mücadelesi kadar sermaye sahibi kasaba eşrafının bölge halkı ve kamu yönetimi üzerinde kurduğu nüfuzu bütün çıplaklığıyla aktarır. Rüşvet, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e öldürücü bir kültürel miras olarak kalır.
Bu çalışmada, Rıfat Ilgaz’ın Karadeniz Kıyıcığında romanı çerçevesinde yazarın tarihsel tanıklığından yararlanarak Akçakoca kasabasının ekonomik, sosyal ve kültürel özellikleri ile Erken Cumhuriyet Dönemi’ndeki sosyolojisi sunulmuştur.
Anahtar Kelimeler
Batı Karadeniz, Karadenizin Kıyıcığında Akçakoca Rıfat Ilgaz
Kaynakça
- Arslan, H. (2019). Türkiye’de Kır Sosyolojisi Araştırmaları, Siyasal Kitabevi, Ankara.
- Bezirci, A. (1992). Rıfat Ilgaz, İstanbul: Çınar Yayınları.
- Cipof, B. (2018). Osmanlı’da ve Cumhuriyet’te Köle Bir Sektör: Kömür Madencileri ve Zorla Mükellefiyet, http://soyledik.com/tr/makale/7461/osmanlida-ve-cumhuriyette-kole-bir-sektor-komur-madencileri-ve-zorla-mukellefiyet--bojidar-cipof.html
- Emiroğlu, M. (1970). Akçakoca’da Nüfus, Yerleşme ve Ekonomik Faaliyetler, Ankara Üniversitesi, Dil Tarih ve Coğrafya Fakültesi Yayınları, No: 192, Ankara.
- Emiroğlu, V. (1972). Edilli Köyünün (Akçakoca) Kültür Değişmesi Bakımından İncelenmesi, Varol Matbaası, Ankara.
- Ilgaz, R. (2014). Karadenizin Kıyıcığında, İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
- Kara, M. (2011). Ereğli Kömür Havzasında Mükellefiyet (Zorunlu Çalıştırma), 1940-1947), Zonguldak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 7, Sayı 14, 2011.
- Karpat, K. (1971). Çağdaş Türk Edebiyatında Sosyal Konular, Varlık Yayınları, 2. Baskı, İstanbul.
- Kautsky, K. (1990). Seçilmiş Politik Yazılar, Kavram Yayınları, İstanbul.
- Marshall, G. (1999). Sosyoloji Sözlüğü, Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara.
- Narlı, M. (2002). Romanda Zaman ve Mekân Kavramları, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 5, Sayı: 7, Balıkesir.
- Saydur, M. (2006). Rıfat Ilgaz’lı Yıllar, Çınar Yayınları, İstanbul.
- Sezer, S. (1991). Rıfat Ilgaz’ın Şiiri ve Romanı, Varlık Dergisi, Sayı 1011, s. 30- 41.
- Şan, M. ve İ. Haşlak (2012). Asimilasyon ile Çokkültürlülük Arasında Amerikan Anaakımını Yeniden Düşünmek Akademik İncelemeler Dergisi (Journal of Academic Inquiries)Cilt/ Volume:7, Sayı/Number:1.
- Timur, T. (2002). Osmanlı Türk Romanında Tarih Toplum Kültür, İmge Kitabevi, İstanbul.
- Ünlü, B. (2014). Türklük Sözleşmesi’nin İmzalanışı (1915-1925), Mülkiye Dergisi, 38(3), 47-81.
- Yüksekkaya, B. (2013). Para İlişkisinde Kanserli Hücre: Tefecilik, https://yuksekkayalaw office.com/dokumanlar/tefecilik.sucu.pdf.
- Zambak, F. (2017). Gecikmiş İradenin Gölgesindeki Hayatlar: Kuyucaklı Yusuf’ta Mağlup Kadınlık ve Erkeklik, Kesit Akademi Dergisi, Yıl: 3, Sayı 12, s. 360-376.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Sosyoloji |
| Bölüm | Derleme Makaleler |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 15 Aralık 2022 |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Aralık 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 Cilt: 12 Sayı: 2 |
