Тиӏофшӏэн зыфэгъэхьыгъэр ономастикэм (цӏэхэр зэраусрэ шӏыкӏэм) иӏахьэхэм ащыщэу лъэкъуaцӏэхэу (антропонимиехэу), лъэпкъыцӏэхэу (этнонимхэу), чӏыпӏацӏэхэу (топонимхэу), псыхъуацӏэхэу (гидронимхэу) Люлье иӏофшӏагъэхэу «Урыс-адыгэ гущыӏалъэм», тарихъ-этнографие тхыгъэхэм къахэдгъэщыгъэхэр ары. Мы ӏофшӏагъэхэм къадэхьэгъэ материалхэр Люлье хы Шӏуцӏэ ӏушъо шапсыгъэ зыщэӏэ лъэхъаным чӏыпӏэрыс адыгэ лъэпкъхэм ящыӏакӏэ-псэукӏэ нэшанэхэм акӏырыплъызэ, яупчӏзэ къыугъоигъэх. Шапсыгъэ лӏакъохэу, лъэкъуацӏэхэу нахь бэрэ узэрихьылӏэн плъэкӏыщтхэр Люлье къыхегъэщых. Лӏакъо пэпчъи лъэкъоцӏэ пчъагъэ гъэнэфагъэу къыхеубытэх. «Урыс-адыгэ гущыӏалъэм» ыкӏи тарихъ-этнографие тхыгъэхэм адыгэ лъэпкъыцӏэхэр къыщепчъых. Тарихъымкӏэ мэхьанэ ин зиӏэр зыцӏэ нахь къэмынэу адыгэ лъэпкъым хэкӏодыкӏыгъэхэ лъэпкъхэр ары. Ижърэ Адыгэ Хэкум ишъолъыр ит псыхъохэу шъэм ехъу Люлье хегъэунэфыкӏы. Этнографие тхыгъэхэм чӏыпӏацӏэхэми тащыӏокӏэ. Тхьабэ диным илъэужхэу къэнагъэхэу Тхьацӏэхэм, тхьалъэӏухэм ягугъу къыщешӏы.
этнографие лъэкъуaцӏэхэр лъэпкъыцӏэхэр псыхъуацӏэхэр чӏыпӏацӏэхэр тхьацӏэхэр тхьабэ дин
In this article, the study was based on such onomastic categories as anthroponyms, ethnonyms, toponyms hydronyms and theonyms, identified in the works of L.Ya. Lulye, in the “Russian-Circassian or Adyg Dictionary” and in historical and ethnographic articles. Onomastic material by L.Ya. Lulye collected during his stay in the Black Sea Shapsugia by directly interviewing the local Circassian (Adyghe) population and observing the ethnographic features of the subethnic groups of this region. In Shapsug anthroponym L.Ya. Lulye identifies the most common names. Each surname includes the ancestral roots of the branch. In his “Russian-Circassian or Adyg Dictionary” and in ethnographic articles he lists Adyghe ethnonyms. For history, the names of those subethnic groups that subsequently ceased to exist are of great interest. L.Ya. Lulye records more than a hundred hydronyms found on the territory of historical Circassia. Toponyms appear in ethnographic articles. Describing the beliefs and religious rituals of the Circassians, a number of polytheistic names are reported, among which traces of paganism are noted.
ethnography anthroponyms ethnonyms hydronyms toponyms theonyms polytheism
Birincil Dil | Türkçe |
---|---|
Konular | Kültürel çalışmalar (Diğer) |
Bölüm | Araştırma Makaleleri |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 9 Aralık 2024 |
Gönderilme Tarihi | 5 Haziran 2024 |
Kabul Tarihi | 22 Ekim 2024 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024 Cilt: 14 Sayı: Özel Sayı |