FOLKLORIZATION IN ENDANGERED LANGUAGES: DUZCE UNIVERSITY CAUCASUS LANGUAGES AND CULTURES PROGRAM

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: Özel Sayı, 1 - 12, 09.12.2024

Yusuf Sen

https://doi.org/10.55179/dusbed.1582559

Öz

The Department of Caucasian Languages and Cultures at Düzce University Faculty of Arts and Sciences continues to provide undergraduate education with the Departments of Circassian, Georgian, and Abaza Languages and Literatures as of 2024. One of these departments, the Department of Circassian Language and Literature, has a master's and doctoral program, while the Department of Georgian Language and Literature has a master's program, and both departments are in their 11th year as of this year (2013-2024). The Department of Abaza Language and Literature, which started admitting students in 2024, has only an undergraduate program. This article examines the benefits that these departments at Düzce University can provide in revitalizing these three heritage languages, which are endangered languages in the context of Turkey. The fact that these three languages with very limited domains of language use are the subject of institutional and academic efforts is discussed around the concept of language folklorization. The folklorization of language is used to describe the situation where in the process of language endangerment the use of language was limited to a very narrow domain, such as within the family, and therefore the language no longer functions as a means of communication but rather as a marker of identity. In this respect, language folklorization refers to a form of heritage language use where heritage language speakers have largely switched to the dominant language. That being so, in the contexts where a language displays characteristics of folklorization it is clear that language revitalization processes should serve to reverse the folklorization process of the language. However, this should not mean that areas such as the family and neighborhood, which Fishman (1987) refers to as the hearth and home where the sociocultural transmission of the language takes place should be neglected in the language revitalization process.

Anahtar Kelimeler

Caucasian languages, Endangered languages, Language revitalization, Language folklorization

TEHLİKE ALTINDAKİ DİLLERDE FOLKLORLAŞMA: DÜZCE ÜNİVERSİTESİ KAFKAS DİLLERİ VE KÜLTÜRLERİ PROGRAMI

Öz

Düzce Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Kafkas Dilleri ve Kültürleri Bölümü, 2024 yılı itibariyle Çerkez, Gürcü, ve Abaza Dilleri ve Edebiyatları Anabilim Dalları ile lisans düzeyinde eğitim öğretimini sürdürmektedir. Bu bölümlerden Çerkez Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı yüksek lisans ve doktora programına sahip iken Gürcü Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı yüksek lisans programına sahiptir ve her iki Anabilim Dalı bu yıl itibariyle (2013-2024) 11. yıllarını idrak etmektedirler. 2024 yılında öğrenci kabulüne başlayan Abaza Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı ise sadece lisans programına sahiptir. Bu makalede Türkiye coğrafyasında varlığı tehlike altına girmiş diller arasında olan bu üç miras dilin Düzce Üniversitesi’nde anabilim dallarının açılmış olmasının bu dillere tekrar canlılık kazandırılması konusunda sağlayabileceği faydalar incelenmektedir. Çalışmada, günümüzde kullanım alanları oldukça sınırlı hale gelmiş bu üç dilin kurumsal ve eğitimsel bir çabanın konusu olmasının önemi dil folklorlaşması kavramı etrafında tartışılmaktadır. Dilin folklorlaşması genel olarak dillerin kaybolma sürecinde dil varlığının tehlikeye girdiği, dilin kullanımının artık dar bir alanda, örneğin sadece aile içinde gerçekleştiği; bu nedenle de dilin artık bir iletişim aracı olmaktan çok bir kimlik göstergesi olarak işlev görmeye başladığı durumu tanımlamak için kullanılmaktadır. Dil folklorlaşması bu yönüyle miras dil konuşucularının büyük ölçüde baskın dile geçiş yaptığı bir bağlamda miras dilin kullanım biçimini ifade etmektedir. Bu durumdan hareketle dilin folklorlaşma özellikleri sergilediği durumlarda dil canlandırma süreçlerinin dilin folklorlaşma sürecini tersine çevirme işlevi görmesi gerektiği açıktır. Ancak bu durumdan dil canlandırma sürecinde dilin sosyokültürel aktarımının gerçekleştiği, Fishman’ın (1987) ocak ve ev olarak nitelediği aile ve komşuluk gibi alanların ihmal edilebileceği anlamı çıkarılmamalıdır.

Anahtar Kelimeler

Kafkas dilleri, Tehlike altındaki diller, Dillerin canlandırılması, Dillerin folklorlaşması

Kaynakça

• Adigexase 2024. Düzce Adige Xase (4 Ağustos 2024) Adıgey Cumhuriyeti Haçemziy köyünden misafirlerimiz [Fotoğraflar] Instagram. https://www.instagram.com/duzceadigexase/
• Adigexase 2024. Düzce Adige Xase (13 Ekim 2024) Adıgey Cumhuriyeti Haçemziy köyünden misafirlerimiz [Fotoğraflar] Instagram. https://www.instagram.com/duzceadigexase/
• Crystal, D. (2000). Language death. Cambridge: Cambridge University Press.
• Chondrogianni, V. Ve Daskalaki E. (2023) Heritage language use in the country of residence matters for language maintenance, but short visits to the homeland can boost heritage language outcomes. Frontiers in Language Sciences, (2) 1-19.
• Dorian, N. C. (1977) The Problem of the Semi-Speaker in Language Death. International Journal of the Sociology of Language. (12), 23-32
• Ertek, M. S. (2014) Türkiye’deki Gürcüler ve Konuşurlarını Kaybetmekte Olan Dilleri. Tehlikedeki Diller Dergisi (3)142-146.
• Ertuğrul, A. (2024). Onuncu Yılında Düzce Üniversitesi Gürcü Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı. İçinde Türk-Gürcü Kültürel İlişkileri: Tarih-Kültür-Edebiyat-Dil. Ed. Ali Ertuğrul, Maka Salia Beşiroğlu, Shorena Lomaia, Yusuf Şafak, Düzce: Düzce Üniversitesi Yayınları, 27-55.
• Fishman, J. A. (1987) Language Spread and Language Policy for Endangered languages. İçinde Peter H. Lowenberg (Ed.), Language Spread and Language Policy: Issues, Implications and Case Studies. Georgetown University Round Table on Languages and Linguistics (pp.1-15). Georgetown University Press.
• Fishman, J. A. (1991). Reversing Language Shift. Multilingual Matters.
• Hornberger, N H., Korne, H.D. (2018) Is revitalization through Education Possible? İçinde Hinton, L., Huss, L. Roche, G. (Eds.) The Routledge Handbook of Language Revitalization (ss 94-104) Routledge: New York.
• Landweer, M. Lynn (1998). Indicators of ethnolinguistic vitality: case study of two languages – Labu and Vanimo. İçinde Ostler (Ed.), Proceedings of the Second FEL Conference, University of Edinburgh, (ss. 64-72) Bath: Foundation for Endangered Languages.
• McCarty, T. L. (2012) Literacy and Language Revitalization. İçinde C. Chapelle (Ed.), Encyclopedia of Applied Linguistics. (1-7) Malden, MA: Wiley-Blackwell.
• Olko, J. (2021). Economic Benefits: Marketing and Commercializing Language Revitalization. İçinde J.Olko, J. Sallabank (Eds) Revitalizing Endangered Languages: A Practical Guide (ss.140-156) University of Warsaw
• Oral, Y. (2023) Abhazca Abazaca. İçinde M. Bağrıaçık, Ö. Demirok; B. Öztürk (Eds.) Türkiyenin Tehlike Altındaki Dilleri. (ss. 15-32) https://tehlikealtindakidiller.org/turkiyenin-tehlikealtindaki-dilleri/ (E.T.: 10.11.2024)
• Rothman, J. (2009) Understanding the nature and outcomes of early bilingualism: Romance languages as heritage languages. International Journal of Bilingualism 13 (2)155– 163.
• Sallabank, J. ( 2012). Diversity and language policy for endangered languages. İçinde B. Spolsky (Ed.) The Cambridge Handbook of Language Policy (100-123) Cambridge University Press
• Topçu, M. (2023) Çerkesçe. İçinde M. Bağrıaçık, Ö. Demirok; B. Öztürk (Eds.) Türkiyenin Tehlike Altındaki Dilleri. (ss. 33-48) https://tehlikealtindakidiller.org/turkiyenin-tehlike-altindakidilleri/ (E.T.: 10.11.2024)
• Tosco, M. (2011). Between endangerment and Ausbau. İçinde E. Miola & P. Ramat (Eds.) Language Contact and Language Decay: Socio-political and Limguistic Perspectives. (pp.228-285) IUSS Press.
• Watahomigie, L. J. & McCarty, T. L. (1996). Literacy for what? Hualapai literacy and language maintenance. İçinde N. H. Hornberger (Ed.), Indigenous literacies in the Americas: Language planning from the bottom up (pp. 115–36). Berlin, Germany: De Gruyter.
• Valdes, G. (2005) Bilingualism, Heritage Language Learners, and SLA Research: Opportunities Lost or Seized? Modern Language Journal, (89), 410–426.
• Yamamoto, A. (1998) Retrospect and prospect on new emerging language communities. Içinde Ostler (Ed.) İçinde Ostler (Ed.), Proceedings of the Second FEL Conference,University of Edinburgh, (ss. 114-124) Bath: Foundation for Endangered Languages.
• Y. Yamamato, M. Brenzinger, M. E. Villalo. (2008). A Place for All Languages: On Language Vitality and Revitalization. Museum International 60 (3). 60-70. Yıldız, M. (2021) Türkiye’deki Çerkesler ve Kaybolmakta Olan Dilleri: Ertuğrul Mahallesi Örneği. Tehlike Altındaki Diller (18) 25-43.