Tedavi Sürecinde Hekimin Hastayı Aydınlatma Yükümlülüğüne İlişkin Kavramsal Bir Çalışma

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 1, 25 - 32, 08.06.2018

Ahmet Hakan Dinç Recep Yücel

Öz

Günümüzde, hastaya uygulanacak tıbbi müdahale ve tedavilerde; kişisel değerlerin ön planda tutulduğu, etkin katılımını destekleyen, karşılıklı güven ve sorumlulukların farkındalığında, sağlıklı yaşam ve vücut bütünlüğünü dair haklarına saygılı, yapıcı bir temelde ‘hasta ve hekim ilişkisi’ benimsenmiştir. Bu görüş doğrultusunda hekimin; hastanın tedavisi için gereken riskleri yönetirken ve onun haklarını kullanabilmesine imkân sağlama, özen ve yükümlülüğüne uygun davranması ile sağlığı hakkında geleceğini belirleme hakkına binaen ‘aydınlatma onamını’ alması gerekli ve zorunludur. Bu onam; teşhis sonrası tedavinin her aşamasında sözel olarak, planlanan bir tıbbi müdahale öncesinde de mutlaka yazılı olarak, uygulamayı yapacak sağlık personeli tarafından ve hastanın anlayacağı dil ve usuller belirlenerek alınmalıdır. Bu çalışmanın amacı; zorunlu haller dışında, hasta veya yasal temsilcisinden onam alınmadan yapılacak her türlü tıbbi girişimin, hukuka aykırılığı ile taraflar açısından maddi ve manevi sonuçlarının göz önüne alınarak çözüm önerileri ile birlikte değerlendirilmesidir. Söz konusu onamın unutulması, eksik veya yetkisiz kişiler tarafından alınmasının oluşturacağı cezai sonuçlar; hekimlerin üzerinde iş huzuru, barışı ve çalışma verimliği bakımından, moral ve motivasyon düşüklüğüne neden olması ise çalışmanın önemine işaret etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Bilgilendirme Yükümlülüğü, Tıbbi Müdahale, Aydınlatma Onamı, Hasta Hakları, Bilgilendirme Usulü

Kaynakça

• 1. Adıgüzel, Sibel; Hekimin Aydınlatma Yükümlülüğü, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi 2014;5:(19):55
• 2. Türk Tabipler Birliği, Hasta Hakları Kılavuzu, 19 Kasım 2013. https://www.ttb.org.tr/mevzuat/index.php?option=com_content&view=article&id=984:hasta&catid=26:etik&Itemid=65, Erişim Tarihi: 12.12.2018.
• 3. Çavdar, Pelin; “Hekimin Aydınlatma Yükümlülüğü”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fak. Hukuk Araştırmaları Dergisi Ocak 2016, Cilt 22, Sayı 3, 735-764.
• 4. Celbiş, Osman; İşcan Mehmet Yaşar; Adli Olguya Yaklaşım ve Malpraktis; Adli Bilimler Kitabı 2016, s.49, Ankara
• 5. Hakeri, Hakan; Hasta Hakları Yönetmeliği’ndeki Değişiklikler. (16.06.2014). Medimagazin, https://www.medimagazin.com.tr/authors/hakan-hakeri/tr-hasta-haklari-yonetmeligindeki-degisiklikler-72-64-3641.html
• 6. Çalım, Özge: (14.12.2018) https://www.kdhukuk.com/tibbi-mudahalede-hekimin-aydinlatma-yukumlulugu/
• 7. Oral, Tuğçe; Hekimin Aydınlatma ve Hastanın Rızasını Alma Yükümü, Ankara Barosu Dergisi 2011/2, s.186-205, Ankara.
• 8. Kaya, Mine; Hekimin Hastayı Aydınlatma Yükümlülüğünden Kaynaklanan Tazminat Sorumluluğu, TBB Dergisi 2012 (100), s.46-70, Ankara.
• 9. Yılmaz, Abdulkadir; Hekimin Hastayı Aydınlatma Yükümlülüğü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Haziran-2015, Ankara.
• 10. Şimşek, Uğur; Sağlık Hukukunda Aydınlatılmış Rıza, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 16, Özel Sayı: 2014, s. 3535-3556, (Basım yılı 2015), İzmir.
• 11. Bulut Beste; Özkaya Karakuş Selin; Sağlık Hukuku Kapsamında Aydınlatılmış Onam 2017, İstanbul.
• 12. Kahraman, Zafer; Medeni Hukuk Bakımından Tıbbi Müdahaleye Hastanın Rızası, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt:7, Sayı:1, 2016, Malatya.
• 13. Özdemir, Hayrunnisa; Teşhis ve Tedavi Sözleşmesinde Hekimin Hastayı Aydınlatma Yükümlülüğü, Ege Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2008, c. xıı, s. 3–4
• 14. Polat, Oğuz; Pakiş, Işıl; Tıbbi Uygulama Hatalarında Hekim Sorumluluğu, Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi Cilt: 2, Sayı: 3, Temmuz, 2011, İstanbul,
• 15. Erdem, Aydın; Editörler:(Hüseyin Gökçekuş & Tansu Arasıl) Hastane Ortamında Hasta Hakları, Uluslararası Sağlık ve Hastane Yönetimi Kongresi, Yakın Doğu Üniversitesi, 01-03 Temmuz, 2007, Lefkoşa.
• 16. Lokesh P. Nijhawan, Manthan D. Janodia, B. S. Muddukrishna, K. M. Bhat, K. L. Bairy, N. Udupa, and Prashant B. Musmade, Informed consent: Issues and challenges J. Adv. Pharm. Technol. Res 2013 Jul-Sep; 4(3): 134-140
• 17. Wiles R, Heath S, Crow G, Charles C. Informed Consent in Social Research:A Literature Review, 15th March 2005, ( undisclosed location)