Bazı Ihlamur (Tilia sp.) Türlerinde Farklı Aşılama Yöntemlerinin ve Zamanının Aşı Tutma Başarısına Etkisi

Yıl 2023, , 283 - 294, 29.12.2023

Rabia Parmaksızoğlu Yan , Şemsettin Kulaç

https://doi.org/10.58816/duzceod.1323454

Öz

Ihlamur dünya genelinde coğrafik olarak Kuzey Yarım Küre’nin ılıman ve subtropikal bölgeleri arasında yayılış yapar. Ülkemizde doğal olarak yetişen dört ıhlamur taksonu vardır. Ihlamur gıda, tıbbı (ilaç), kozmetik, el sanatları kullanımı, süs bitkisi olarak kullanımı ve kent merkezlerinde yer alan açık yeşil alanlarda çok sık kullanılmasından dolayı rekreasyon olarak hizmet vermesi gibi çok fazla özelliğe sahiptir. Bu durum ıhlamurun ekolojik, ekonomik ve sosyal açıdan çok fazla değere sahip olmasına yol açmaktadır. Bu çalışma ile ıhlamurun aşılı fidan üretimini kolaylaştırarak ve hızlandırarak ekonomik, ekolojik ve sürdürebilirlik bakımından veriminin arttırılması amaçlanmıştır. Bu çalışmada Tilia tomentosa anacının üzerine Tilia tomentosa, Tilia. Henryana, Tilia cordata, Tilia platyphyllos türlerine ait kalemler üç farklı zamanda (Mart, Nisan ve Mayıs) dört farklı aşı yöntemi (yarma, yandan yanaştırma, yongalı göz ve dilcikli) kullanılarak aşılanmıştır. Tür bazında incelendiğinde tüm aylarda ve aşı yöntemlerinde de en düşük aşı başarısı T. henryana türünde elde edilmiştir. Aşı yöntemleri tür bazında incelendiğinde ise en düşük tutma başarısının yongalı göz aşısında olduğu belirlenmiştir. Genel olarak yongalı göz aşısı dışındaki tüm yöntemlerde yüksek tutma başarısı elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Tilia, Yandan yanaştırma aşı, Dilcikli aşı, Yongalı göz aşı, Yarma aşı

Kaynakça

• Akyüz, B., ve Serdar, Ü. (2017). Tüplü ceviz fidani üretiminde farkli sürgünaşi yöntem ve zamanlarinin aşi başarisina etkisi. Bahçe, 46(Özel Sayı 2), 267-272.
• kyüz, B., Öztürk, A., ve Serdar, Ü. (2016). Cevizde çesit degistirme asilarinda anaçlarda tepe kesimi zamani ve kalinliklarinin asi basarisi üzerine etkisi. Anadolu Tarim Bilimleri Dergisi, 31(2), 179.
• Alan, M., Güngöroğlu, C., ve Coşgun, U. (2022). Gümüşi Ihlamur (Tilia tomentosa). Lyon: Livre de Lyon.
• Baytop, T. (1999). Therapy with medicinal plants in Turkey past and present, ( 2. Baskı). Istanbul: Nobel Tıp Kitabevi.
• Canturk, U., & Kulaç, Ş. (2021). The effects of climate change scenarios on Tilia ssp. in Turkey. Environmental Monitoring and Assessment, 193(12), 771.
• Cantürk, U. (2023). “Kuraklık ve UV-B streslerinin Türkiye'de yayılış gösteren bazı ıhlamur (Tilia sp.) türlerinde fizyolojik ve biyokimyasal değişimler üzerinde etkisi”. Doktora Tezi, Orman Mühendisliği Anabilim Dalı, Düzce Üniversitesi.
• Dudu Aslan, E. (2019). ‘Farklı aşı yöntemlerinin ve ortam sıcaklığının kestane ( Cestanea sativa Mill.) aşılarında tutma başarısına etkisi’, Yüksek Lisans Tezi, Düzce Ünivesitesi, Fen bilimleri Enstitüsü, Düzce
• Ertan, E., Ada, S., ve Alkan, G. (2014). Kestanenin (Castanea sativa Mill.) meşe (Quercus sp.) üzerine aşılanabilirliği ve toplam flavan içeriklerinin mevsimsel değişimi. Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 11(2), 13-20.
• Ferrini, F., & Pisani, P.L. (1994). Propagation, planting, bedding and cultivation techniques of chesnut. Fruit-growing magazine, 56(11), 65-74.
• Isinkaralar, K. (2022). The large-scale period of atmospheric trace metal deposition to urban landscape trees as a biomonitor. Biomass Conversion and Biorefinery, 1-10.
• Isinkaralar, O. (2023). Bioclimatic comfort in urban planning and modeling spatial change during 2020–2100 according to climate change scenarios in Kocaeli, Türkiye. International Journal of Environmental Science and Technology, 20(7), 7775-7786.
• Istanbullu, S. N., Sevik, H., Isinkaralar, K., & Isinkaralar, O. (2023). Spatial distribution of heavy metal contamination in road dust samples from an urban environment in Samsun, Türkiye. Bulletin of Environmental Contamination and Toxicology, 110(4), 78.
• Kenan, O. K., ve Tengiz, Y. Z. (2018). Türkiye’de odun dışı orman ürünlerinin yönetimi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, 21(3), 457-471.
• Kenan, O. K., ve Tengiz, Y. Z. (2018). Türkiye’de odun dışı orman ürünlerinin yönetimi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, 21(3), 457-471.
• Key, K., & Kulaç, Ş. (2022). Proof of concept to characterize historical heavy metal concentrations from annual rings of Corylus colurna: determining the changes of Pb, Cr, and Zn concentrations in atmosphere in 180 years in North Türkiye. Air Quality, Atmosphere & Health, 1-11.
• Key, K., Kulaç, Ş., Koç, İ., & Sevik, H. (2022). Determining the 180-year Change of Cd, Fe and Al concentrations in the air by using annual rings of Corylus Colurna L. Water Air & Soil Pollution, 233(7), 1-13.
• Kizmaz, M., ve Yınları, O. A. E. V. (1996). Bazi yaprakli aǧaç türlerinin vejetatif yolla üretilmesi üzerine araştirmalar. Ankara: Ormancilik Araştirma Enstitüsü Müdürlüǧü Yayınaları.
• Koç, İ. (2021). The effect of global climate change on some climate parameters and climate types in Bolu. Journal of Bartin Faculty of Forestry, 23(2), 706-719.
• Koç, İ. (2022). Determining the biocomfort zones in near future under global climate change scenarios in Antalya. Kastamonu University Journal of Engineering and Sciences 8(1), 6-17.
• Koyuncu, F., & Ersoy, N. (2011). Nursery growing in controlled greenhouse and orchard by using various grafting methods in some apple (Malus domestica L.) varieties. Journal of Food, Agriculture & Environment, 9(1), 243-246.
• Kulaç, Ş., & Nayır, H. N. (2021). Determination of grafting adaptation of some chestnut (Castanea sativa Mill.) genotypes with Marigoule (C. Sativa× C. Crenata) cultivar. Turkish Journal of Agriculture-Food Science and Technology, 9(8), 1555-1559.
• Langenbruch, C., Helfrich, M., & Flessa, H. (2012). Effects of beech (Fagus sylvatica), ash (Fraxinus excelsior) and lime (Tilia spec.) on soil chemical properties in a mixed deciduous forest. Plant and Soil, 352, 389-403.
• OGM, (2020). 2020 Türkiye Orman Varlığı. T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı. OGM Ofset: Türkiye.
• Öztürk, A. ve Yazıcıoğlu, E. (2015). Aşı zamanı ve yöntemlerinin kivide (Actinidia deliciosa, A. Chev) aşı başarısı ve fidan gelişimine etkileri. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 32,1, 23-29.
• Raimov, R., ve Fakir, H. (2018). Orman köylülerinin odun dışı orman ürünlerini kullanım olanakları (Eğirdir Yöresi örneği). Bilge International Journal of Science and Technology Research, 2, 132-144.
• Serdar, Ü. (2000). “The Effect of Different Grafting Times and Methods on Grafted Nursey Tree Production in Chestnut”. Doktora Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun, Türkiye.
• Serin, H., Şahin, Y., ve Oktay, S. (2019). Hatay odun dışı orman ürünlerinin swot analizi ile değerlendirilmesi. Turkish Journal of Forest Science, 3(1), 84-92.
• Turna, A. T., Ayan., S., Parlak, S., Yılmaz, E., Gülseven, O., ve Akın, S. S. (2020). Gümüşi ıhlamur (Tilia tomentosa Moench.)’da aşı başarısı üzerine aşı yöntemi ve zamanının etkileri. Turkish Journal of Forestry, 21(1), 1-5.
• Tuttu, G., Ursavaş S., ve Söyler R. (2017). Ihlamur Çiçeğinin Türkiye’deki hasat miktarları ve entobotanik kullanımı. Anadolu Orman Araştırmaları Dergisi, 60-66.
• Uyanık, E. G., Kulaç, Ş., & Beyazyüz, F. (2022). Effect of grafting method and time on grafting success in Anatolian chestnut (Castanea sativa Mill.). Turkish Journal of Agriculture-Food Science and Technology, 10(10), 1972-1981.
• Ürgenç, S. İ. (2001). Ağaçlandırmalar için tür seçimi, tohum ekimi ve fidan dikiminin pratik esasları. Ankara:TEMA.