Ekosistem Hizmetleri Kavramının Havza Ölçeğinde Değerlendirilerek Planlamaya Entegrasyonu

Yıl 2020, Cilt: 16 Sayı: 2, 196 - 216, 30.12.2020

Betül Uygur Erdoğan

Öz

İnsanların yaşam döngüleri içerisinde ekosistemlerden elde ettiği tüm fayda ve ürünler ekosistem hizmetleri olarak bilinmektedir. Dünyadaki hızlı değişimler ekosistemlerin bozulmasına ve bu ekosistemlerin sunduğu hizmetlerin azalmasına veya tükenmesine neden olmaktadır. Diğer bir ifadeyle başta nüfus artışı, yanlış arazi kullanımı, iklim değişikliği ekosistemler üzerindeki baskıyı her geçen gün arttırmaktadır. Bunu sonucunda arz-talep dengesinin korunamadığı, daha kırılgan ekosistemler karşımıza çıkmaktadır. Nitekim günümüzde yaşanan sel-taşkın, erozyon, su yetersizliği gibi sorunların birçoğu bu durumu açıklar niteliktedir. Sorunların çözümü için insan ve doğa arasında kurulması gereken denge hem insanların taleplerine karşılık verebilecek hem de ekosistemlerin sürdürülebilirliğini sağlayabilecek bir yaklaşımı benimsemelidir. Dolayısıyla ekosistemlerin planlama ve yönetim süreçlerinin ekolojik tabanlı olması ön plana çıkmaktadır. Nitekim bu noktada da planlama ünitesinin belirlenmesi kritik öneme sahiptir. Bu bağlamda doğal döngüsündeki işlevleriyle topluma birçok hizmet sunan ekosistemlerin sahip oldukları fonksiyonların havza ölçeğinde dikkate alınarak değerlendirilmesi önem kazanmaktadır. Bu çalışmada da sürdürülebilirlik ilkesini benimseyen havza planlama süreci bütünleşik havza yönetim planına ekosistem hizmetlerinin entegrasyonu ele alınmıştır. Bu kapsamda ekosistem hizmetleri ve havza kavramları tanımlanarak aralarındaki kavramsal örtüşmenin planlama aşamalarında nasıl değerlendirilmesi gerektiği ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Havza, Ekosistem Hizmetleri, Bütünleşik Havza Yönetimi, Ekosistem Tabanlı Planlama

Kaynakça

• Albayrak, İ. (2012). Ekosistem servislerine dayalı havza yönetim modelinin İstanbul-Ömerli havzası örneğinde uygulanabilirliği, Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Avrupa Komisyonu Teknik Raporu (European Commission Technical Report). (2013). Mapping and Assessment of Ecosystems and their Services- An analytical framework for ecosystem assessments under Action 5 of the EU Biodiversity Strategy to 2020, Discussion Paper-Final. https://ec.europa.eu/environment/nature/knowledge/ecosystem_assessment/pdf/MAESWorkingPaper2013.pdf