İstanbul Maltepe-Kartal Kıyı Şeridi Örneğinde Rekreasyonel Kullanıcı Memnuniyetinin Belirlenmesi ve Rekreasyon Olanaklarının Değerlendirilmesi

Yıl 2021, Cilt: 17 Sayı: 2, 330 - 350, 24.12.2021

Can Korkut Pınar Gültekin Sinem Özdede

Öz

Çalışmanın amacı, İstanbul kentinin önemli kıyı rekreasyonu alanlarından biri olan Maltepe-Kartal kıyı bandı kullanıcılarının rekreasyonel memnuniyet düzeylerini saptamak, alanın sahip olduğu rekreasyonel olanaklarını değerlendirmek, olumlu özelliklerin arttırılmasına ilişkin öneriler geliştirmek, peyzaj planlama ve tasarım ölçeklerinde mesleki bakış açısı ile mevcut sorunların çözüm sürecine katkı sağlamaktır. Bu kapsamda sahil bandını ziyaret eden 423 kullanıcıya anket uygulanarak, kullanıcıların rekreasyonel algıları ve memnuniyet düzeyleri ölçülmüş ve alanda uygulanan gözlem formları ile çalışma alanı rekreasyonel olanakları uzman bakış açısı ile değerlendirilmiştir. Arazi gözlemleri ve uygulanan anketler doğrultusunda çalışma alanının yoğun kullanım baskısı, yapılaşma baskısı ile karşı karşıya kaldığı, özellikle hafta sonu yoğun kullanım olduğu, kullanım zamanı olarak ise gündüz ve öğleden sonra zaman dilimin sıklıkla tercih edildiği gözlemlenmiştir. Taşıma kapasitesinin aşıldığı, kalabalığın yoğun olduğu alanlarda piknik amaçlı kullanımın yoğun olması, donatı elemanlarının (çöp kutusu, tuvalet, bank, vb.) ve otopark alanlarının yetersizliği vb. yönetimsel sorunlar da tespit edilen sonuçlar arasındadır. Çalışma sonucunda, peyzaj planlama ve peyzaj tasarım süreçlerinin gerektirdiği ilkeler çerçevesinde kullanıcı beklentileri saptanmış ve farklı kullanıcı profillerine göre öneriler geliştirilmiştir. Değerlendirmeler sonucunda geliştirilen bu önerilerin, çalışma alanı ve benzer nitelikteki alanlar için yerel yönetimlere, plancılara ve tasarımcılara yol gösterebileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kıyı Şeridi, Kullanıcı memnuniyeti, Peyzaj planlama, Rekreasyon, Maltepe-Kartal Kıyı bandı

Kaynakça

• Aksoy, C. O. (2006). ‘Kent Plajları ve Tasarım Kriterlerinin İrdelenmesi’, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, Türkiye.
• Altunışık, R., Coşkun, R. ve Yıldırım, E. (2014). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri – SPSS Uygulamalı. Sakarya: Sakarya Yayıncılık.
• Atik, M. (2012). Environmental protection in coastal recreation sites in Antalya. Coastal Management, 38(2), 598-616.
• Brey, Eric T. Ve Lehto Xinran Y. (2007). The relationship between Daily and Vacation Activities, Annals of tourism Research, 34(1)160-180.
• Çahantimur, A. (2007). ‘Sürdürülebilir Kentsel Gelişmeye Sosyo-Kültürel Bir Yaklaşım: Bursa Örneği’, Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, Türkiye.
• Çakcı, I. (2007). ‘Peyzaj Planlama Çalışmalarında Görsel Peyzaj Değerlendirmesine Yönelik Bir Yöntem Araştırması’, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, Türkiye.
• Çerçi, S. (1997). "Konut yakın çevresinin kullanış bilişsel, duyusal ve davranışsal parametrelere bağlı olarak değerlendirilmesi," Doktora tezi, Mimarlık, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul, Türkiye, 1997.
• Gökaşan, K. M. (2013). ‘Kentsel Rekreasyon Alanlarında Spor ve Aktivite Ağı: Kadıköy Örneği’, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, Türkiye.
• Gültekin, YS., Gültekin, P. (2012). Kabatepe Orman Kampı- Karavan ve Çadırlı Kamp Alanının Rekreasyonel Değerinin Korunması ve Geliştirilmesine İlişkin Öneriler, I. Rekreasyon Araştırmalar Kongresi, 12-15.
• Gültekin, YS., Gültekin, P. (2017).” Dadalı Ekoköyü’nün Farklı İlgi Gruplarının Bakış Açılarından Değerlendirilmesi”, 1. Uluslararası Sürdürülebilir Turizm Kongresi 23-25 Kasım 2017, Kastamonu Türkiye.
• Günaydın, M. (2011). ‘KTÜ Kanuni Yerleşkesindeki (Trabzon) Öğrencilerin Spor ve Rekreasyon İhtiyaçlarının Saptanması ve Gelişimine Yönelik Yaklaşımların İrdelenmesi’, Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon, Türkiye.
• Güreşçioğlu, S. (2019). ‘Düzce Melensu Parkı Kullanıcı Memnuniyet Düzeyinin Belirlenmesi’, Yüksek Lisans Tezi, Düzce Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Düzce, Türkiye.
• Işık, B. Ö. (2014). ‘Kıyı Alanı Rekreasyonel Kullanım Kararlarının Belirlenmesi: Trabzon Kenti Örneği’, Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon, Türkiye.
• İnan, S. (2005). ‘Boğaziçi Kıyı Alanlarının Rekreasyonel Açıdan Değerlendirilmesi’, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, Türkiye.
• Kelkit, A., Sağlık, A. ve Sağlık, E. (2012). Environmental problems in urban coastal areas of settlement pressure: case of Canakkale city. Research Journal of Biological Sciences, 5(2), 145-149.
• Lee, J. H., Scott, D. ve Floyd, M. F. (2001). Structural inequalities in outdoor recreation participation: a multiple hierarchy stractification perspective. Journal of Leisure Research, 33(4), 427-449.
• Öter, A. (2008). ‘Bartın Kent Merkezi ve Yakın Çevresi Rekreasyon Alanlarının Saptanması ve Değerlendirilmesi Üzerine Bir Araştırma’, Yüksek Lisans Tezi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Zonguldak, Türkiye. Öztan, Y. (1976). Kıyılarımız ve korunması. Peyzaj Mimarlığı Özel Sayısı, 7, 62-66.
• Sayan, M. S. (1990). ‘Antalya Kenti Kıyı Bandı Gezi (=Promenad) Alanı Olarak Değerlendirilmesi’, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, Türkiye.
• Şimşek, S. D. (2007). ‘Tekirdağ Merkez İlçe Kıyı Şeridi Rekreasyon potansiyelinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma’, Yüksek Lisans Tezi, Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekirdağ, İstanbul.
• Taneri, E. (1983). Kıyı Kullanımı, Kıyılar Kolokyumu. Içinde 7. Türkiye Dünya Şehircilik Günü Daimi Komitesi.
• TÜİK, 2019 Türkiye İstatistik Kurumu 2019 Yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Verileri, https://www.tuik.gov.tr/
• Tüfekçioğlu, H. (2008). ‘Tarihsel Çevrede Görsel Peyzaj Kalite Değerlendirmesi İstanbul Yedükule Örneği’, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, Türkiye.
• Yücel, G. F. (1998). ‘İstanbul ve Çevresindeki Ormanların Rekreasyonel Potansiyellerinin Saptanması’, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, Türkiye.