KESME GÜL ISLAHINDA ANA EBEVEYNİN MELEZLEME BAŞARISI ÜZERİNE ETKİLERİ

Yıl 2022, Cilt: 18 Sayı: 2, 461 - 471, 31.12.2022

Ezgi Doğan Meral , Tuğba Kılıç , Soner Kazaz

Öz

Çalışma, melezleme ıslahı yöntemiyle kesme güllerde ana ebeveynin melezleme başarısı üzerine etkisini belirlemek amacıyla 2019-2020 yılları arasında yürütülmüştür. Rosa hybrida L. türüne ait 6 farklı kesme gül çeşidi (Samourai, Polar Star, Annakarina, Pink Akito, Lady Rose ve Moonlight) ana ebeveyn ve aynı türe ait Jumilia çeşidinin baba ebeveyn olarak kullanıldığı çalışmada, 6 farklı melez kombinasyonu oluşturulmuş ve 120 adet melezleme yapılmıştır. Bütün gül genotiplerinin ploidi düzeyleri, baba ebeveynlerin ise polen canlılık ve çimlenme oranları belirlenmiştir. Gül genotiplerinin 2n=2x=28 kromozom sayısı ile tetraploid oldukları, baba ebeveyn olarak kullanılan Jumilia çeşidinin canlı polen oranının %40,86, polen çimlenme oranının ise %21,56 olduğu saptanmıştır. Melezlemeler sonucunda, toplam 57 adet meyve ve 700 adet tohum elde edilmiştir. Kombinasyonlar arasında meyve başına ortalama tohum sayısının 10,68 adet, ortalama tohum çimlenme oranının %17,75 olduğu belirlenmiştir. Meyve tutumu, meyve başına ortalama tohum sayısı, tohum çimlenme oranı ve ortalama tohum ağırlığı bakımından en iyi sonuç Pink Akito x Jumilia kombinasyonundan elde edilirken, Samourai x Jumilia kombinasyonundaki tohumlar çimlenmemiştir. Çalışmada, Pink Akito çeşidinin ana ebeveyn olarak kullanıldığı kombinasyonlarda ıslah başarısının daha yüksek olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kesme gül, Melezleme ıslahı, Tozlama, Tohum, Polen, Çimlenme

Teşekkür

Çalışmada kullanılan bitkisel materyalin ploidi seviyelerinin belirlenmesinde katkıda bulunan Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarla Bitkileri Bölümü’nden Prof. Dr. Metin TUNA hocamıza teşekkür ederiz.

Kaynakça

• Abdolmohammadi, M., Kermani, M.J., Zakizadeh, H., & Hamidoghli, Y. (2014). In vitro embryo germination and interploidy hybridization of rose (Rosa sp). Euphytica, 198(2), 255–264.
• Anonymous (2019). Modern Roses. https://www.rose.org/modernroses. Erişim tarihi: 23.08.2019.
• Anderson, N., & Byrne, D. H. (2007). Methods For Rosa Germination. Acta Hortic. 751:503– 507.
• Atram, V. R., Panchabhai, D. M., Patıl, S., & Badge, S. (2015). Crossing Effıciency Studies in Hybrıd Tea Rose Varıetıes. The Bioscan. 10(4):2019-2025
• Bo, J., Huiru, D., & Xiahon, Y. (1993). Shortening the hybridization breeding cycle of a rose- a study on mechanisms controlling achene dormancy. International Symposium on Cultivar Improvement of Horticultural Crops Part 3: Flowers, Acta Horticulturae 104:40-47.
• De Vries, D. P., & Dubois, L. A. M. (1996). Rose breeding: past, present, prospects. Acta Horticalture, 424:241–248.
• Dogan, E., Kazaz, S., Kılıç, T., Dursun, H., Ünsal, H.T., & Uran, M. (2020). A research on Determination of the Performance Rosa damascena Mill. as Pollen Source in Rosa Breeding by Hybridization. Journal of the Faculty of Agriculture. Special Issue :194-201.
• Doğan, E. (2022). ‘Melezleme yoluyla saksılı minyatür gül ıslahı’. Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 264 s. Türkiye.
• Eti, S. (1991). Bazı meyve tür ve çeşitlerinde değişik in vitro testler yardımıyla çiçek tozu canlılık ve çimlenme yeteneklerinin belirlenmesi. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 6(1), 69-80.
• Falque, M., Vincent, A., Vaissiere, B.E., & Eskes, A.B. (1995). Effect of pollination intensity on fruit and seed set in cacao (Theobroma cacao L.). Sexual Plant Reproduction, 8(6), 354-360.
• Giovannini, A., Macovei, A., Caser, M., Mansuino, A., Ghione, G.G., Savona, M., Carbonera, D., Scariot, V., & Balestrazzi, A. (2017). Pollen grain preservation and fertility in valuable commercial rose cultivars. Plants, 6(17), 1-8.
• Grossi, C., & Jay, M. (2002). Chromosomes Studies of Rose Cultivars: Application into Selection Process. Acta Botanica Gallica, 149(4), 405-413.
• Gudin, S., Arene, L., & Bulard, C. (1991). Influence of season on rose pollen quality. Sex Plant Reprod, 4:113-117
• Love, J., Graham, S.W., Irwin, J.A., Asthon, P.A., Bretagnolle, F., & Abbott, R.J. (2016). Self-pollination, style length development and seed set in self-compatible Asteraceae: evidence from Senecio vulgaris L.. Plant Ecology & Diversity, 9(4), 371-379.
• Martins, E. S., Davide, L.M.C., Miranda, G.J., Barizon, J.O., Souza Junior, F., Carvalho, R.P., & Gonçalves, M.C. (2017). In Vitro Pollen Viability of Maize Cultivars at Different Times of Collection. Ciência Rural, 47(2): 8p.
• Nadeem, M., Akond, M., Riaz, A., Qasim, M., Younis, A., & Farooq, A. (2013). Pollen morphology and viability relates to seed production in hybrid roses. Plant Breeding and Seed Science, 68(1):25-38.
• Nadeem, M., Younis, A., Riaz, A., & Lim, K.B. (2015). Crossability among modern roses and heterosis of quantitative and qualitative traits in hybrids. Horticulture, Environment and Biotechnology, 56(4), 487-497.
• Pipino, L., Van Labeke, M.C., Mansuino, A., Scariot, V., Giovannini, A., & Leus, L. (2011). Pollen morphology as fertility predictor in hybrid tea roses. Euphytica, 178:203-214.
• Rodrigues, A.B.R., Nietsche, S., Mercadante-Sim es, M.O., Toledo Pereira, M.C., & Ribeiro, L.M. (2018). Climatic seasonality influences the development pollen grains and fruiting in Annona squamosa. Environmental and Experimental Botany, 150, 240-248.
• Schulz, H. (2003). Fragrance and Pigments/Odoriferous Substances and Pigments, Encyclopedia of rose science. Amerika: Elseiver Academic Press.
• Spethmann, W., & Feuerhahn, B. (2003). Genetics/species crosses: Encyclopedia of rose science. Academic Pres
• Tuna, M., ve Cabi, E. (2014). Bazı buğdaygil yem bitkisi türlerine ait populasyonların çekirdek DNA içeriklerinin flow sitometri yöntemiyle belirlenmesi ve ploidy analizi ile tür teşhisinde kullanımı”. http://acikerisim.nku.edu.tr, Son Erişim Tarihi: 19.07.2021.
• Ueckert, J.A. (2014). ‘Understanding and Manipulating Polyploidy in Garden Roses’. Yüksek Lisans Tezi, Texas A&M Üniversitesi, Bitki Islahı, 92, Amerika
• Younis, A., Hwang, Y., & Lim, K. (2014). Exploitation of induced 2n-gametes for plant breeding. Plant Cell Rep 33:215–233.
• Zlesak, D.C. (2006). Rose. Rosa × hybrida., Flower Breeding and Genetics: Issues, Challenges and Opportunities for the 21st Century, Amerika: Springer