Evaluation of Tolerance Status of Woody Landscape Plants Against Stress Factors: The Case of Ankara Altınpark

Yıl 2023, Cilt: 19 Sayı: 1, 116 - 137, 25.06.2023

Ali Cem Sönmez Murat Zencirkıran

https://doi.org/10.58816/duzceod.1283264

Cited By: 2

Öz

The restrictive effects of global climate change, the effects of which we are starting to feel more and more, are putting increasing pressure on living things. This pressure also poses a serious obstacle to the sustainability of urban open green spaces. Ensuring sustainability in urban open green spaces brings with it the selection of landscape (design) plants with high ecological tolerance, as well as the analysis of landscape plant taxa in existing areas. In this context, in this study, in which the tolerance status of the landscape plants used in the design of "Altınpark" in Altındağ district of Ankara province, against the stress factors they are exposed to, is evaluated, it is seen that 192 taxa determined are in 43 families and taxa are 90.66% air pollution, 65.45% wind, it was determined that they tolerate 35.33% salt and 63.83% drought tolerance. In addition, it was observed that 54.69% of the taxa had moderate water consumption.

Odunsu Peyzaj Bitkilerinin Stres Faktörlerine Karşı Tolerans Durumlarının Değerlendirilmesi: Ankara-Altınpark Örneği

Öz

Bu Günümüzde etkisini daha fazla hissetmeye başladığımız küresel iklim değişikliğinin canlılar üzerinde kısıtlayıcı etkileri giderek artan baskı oluşturmaktadır. Bu baskı, aynı zamanda kentsel açık yeşil alanların sürdürülebilirliği üzerinde ciddi bir engel olarak ortaya çıkarmaktadır. Kentsel açık yeşil alanlarda sürdürülebilirliğin sağlanması ekolojik toleransı yüksek peyzaj (tasarım) bitkilerinin seçimini ve aynı zamanda mevcut alanlarda yer alan peyzaj bitkileri taksonlarının da analizini beraberinde getirmektedir. Bu çerçevede Ankara ili Altındağ ilçesinde yer alan “Altınpark” tasarımında kullanılan peyzaj bitkilerinin maruz kaldıkları stres faktörleri karşısında tolerans durumlarının değerlendirildiği bu çalışmada, tespiti yapılan 192 taksonun 43 familya içerisinde yer aldığı ve taksonların hava kirliliğine %90.66, rüzgâra %65.45, tuza %35.33, kuraklığa %63.83 oranında tolerans gösterdikleri tespit edilmiştir. Ayrıca taksonların %54.69’unun orta düzeyde su tüketimine sahip oldukları görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Ekolojik Tolerans, Altınpark, Odunsu Peyzaj Bitkileri

Kaynakça

• Akdeniz, N.S., Ender, E. & Zencirkiran, M. (2017). Evaluatıon of Ecologıcal Tolerance and Requırements of Exotıc Conıfers in the Urban Landscape of Bursa. Fresenius Environmental Bulletin, 26(10), 6064-6070.
• Ankara Valiliği. (2021). Ankara Genel İklim Durumu. http://ankara.gov.tr/iklimi, Erişim Tarihi: 20.12.2023
• Anonim, (1997). ASHS, Plant Heat-Zone Map. American Society for Horticulture Science. Virginia, USA. https://ahsgardening.org/about-us/news-press/cool_timeline/heat-zone-map-developed/, Erişim Tarihi: 15.03.2022
• Anonim, (2022a). Golf Klübünden AltınPark’a http://peyzajmimarligifp.blogspot.com/2008/01/golf-klbnden-altnparka.html, Erişim Tarihi: 30.10.2022
• Anonim, (2022b). BITKIVT Online Bitki Veri Tabanı. https://www.bitkivt.itu.edu.tr/en/, Erişim Tarihi: 22.11.2022
• Anonim, (2023a). Ebben Nurseries: Wide range of trees and shrubs https://www.ebben.nl/en/about-ebben/, Erişim Tarihi: 10.03.2022
• Anonim, (2023b). AUB Landscape Plant Database. https://landscapeplants.aub.edu.lb Erişim tarihi: 15.03.2023
• Anonim, (2023c). Gardenia Creating Gardens. https://www.gardenia.net Erişim Tarihi: 02.04.2023
• Anonim, (2023d). NC State University Extension. https://plants.ces.ncsu.edu, Erişim Tarihi: 25.03.2023
• Anonim, (2023e). Plants for A Future. https://pfaf.org/user/Default.aspx, Erişim Tarihi: 26.03.2023
• Anonim, (2023f). University of Florida, Institute of Food and Agricultural Sciences (IFAS). http://sfyl.ifas.ufl.edu, Erişim Tarihi: 26.03.2023
• Anonim, (2023g). My Perfect Plants. https://myperfectplants.com, Erişim Tarihi: 02.04.2023
• Anonim, (2023h). Tidewater Trees. https://tidewatertrees.com, Erişim Tarihi: 27.03.2023
• Anonim, (2023i). Missouri Botanical Garden. http://www.missouribotanicalgarden.org, Erişim Tarihi: 25.03.2023
• Anonim, (2023j). Backyard Gardener. https://www.backyardgardener.com, Erişim Tarihi: 03.04.2023
• Anonim, (2023k). The Royal Horticulturel Society. https://www.rhs.org.uk, Erişim Tarihi: 05.04.2023
• Barış, M.E. (2014). Kurakçıl Peyzaj “Xeriscape”. İklim Değişikliğine Yerel Çözümler: Doğal Bitki Örtüsüyle Sürdürülebilir Uygulamalar Eğitim Kitapçığı. Peyzaj Araştırmaları Derneği Yayınları, Ankara. s.55-90.
• Bita, C.E. and Gerats, T. (2013). Plant tolerance to high temperature in a changing environment: scientific fundamentals and production of heat stress-tolerant crops. Front. Plant Sci. 4, 273. doi:10.3389/fpls.2013.00273 https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fpls.2013.00273/full
• Çorbacı, Ö. L. ve Ekren, E. (2022). Kentsel açık yeşil alanların kurakçıl peyzaj açısından değerlendirilmes: ankara altınpark örneği. PAUD-Peyzaj Araştırmaları ve Uygulamaları Dergisi, Sayı 1, 2022, 1-11.
• Davis, P.H. (1965-1985). Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press. Volume 1-10. Edinburgh.
• Dirr, M.A. (1992). Manual of woody landscape plants: their identification, ornamental characteristics, culture propagation and uses. Varsity Press. p.1187.
• Ender, E. and Zencirkiran, M. (2017). Researches on Attractive Flowered Natural Woody Plants of Bursa Flora in Terms of Landscape Design. World Academy of Science, Engineering and Technology, International Science Index 127, International Journal of Environmental, Chemical, Ecological, Geological and Geophysical Engineering, 11(7), 653 - 658.
• Gilman, E.F. and Watson D.G. (1993-1994). 680 Tree Fact Sheets. Environmental Horticulture University of Florida. https://hort.ifas.ufl.edu/database/trees/trees_scientific.shtml
• Google Earth. (2022). Altınpark Uydu Görüntüsü. https://earth.google.com/web/search/ANKARA/@39.90337655,32.76276475,860.03225254a,57066.9434784d,35y,0h,0t,0r/data=CnAaRhJACiQweDE0ZDM0N2Q1MjA3MzJkYjE6MHhiZGM1N2IwYzA4NDJiOGQZ2uOFdHj3Q0AhHcDHBQxuQEAqBkFOS0FSQRgCIAEiJgokCd93ctYXLUhAET_YgFVjKTtAGSY5I7MUo0DAIXZZvaNaX1vA, Erişim Tarihi: 15.01.2022
• Gökşen, F., Güner, C. ve Koçhan, A. (2017). Sürdürülebilir Kalkınma İçin Ekolojik Yapı Tasarım Kriterleri. Akademia Disiplinlerarası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 3(1), 92-107, ISSN: 2548-0987.
• Güvenç, İ. ve Demiroğlu, D. (2016). Kilis 7 Aralık Üniversitesi Merkez Yerleşkesi Yeşil Alanlarının “Xeriscape” (Kurakçıl Peyzaj Düzenlemesi) Açısından Değerlendirilmesi. ISEM2016, 3rd International Symposium on Environment and Morality, Alanya/Turkey, 389-400.
• Hopkins, E. and Al-Yahyai, R. (2015). Landscaping with Native Plants in Oman. VIII International Symposium on New Ornamental Crops and XII International Protea Research Symposium, Acta Hortic, Vol:1, 181- 192.
• IBM Corp. Released. (2014). IBM SPSS Statistics for Windows, Version 23.0. Armonk, NY: USA
• Krussman, G. (1984-1986). Manual Of Cultivated Broad-Leaved Trees and Shrubs. Timber Press, Portland, Oregon.
• Meteoroloji Genel Müdürlüğü. (2023). Resmi İstatistikler. https://www.mgm.gov.tr/veridegerlendirme/il-ve-ilceler-istatistik.aspx?k=parametrelerinTurkiyeAnalizi, Erişim Tarihi: 03.03.2023
• Niinements, U. & Valladares, F. (2006). Tolerance to Shade, Drought, and Waterlogging of Temperate Northern Hemisphere Trees and Shrubs. Ecological Monographs, 76(4), 521–547.
• Onur, B.E. ve Demiroğlu, D. (2016). Kentsel sürdürülebilir mekânlar: Ekolojik parklar. Journal of the Faculty of Forestry Istanbul University, 66 (1), 340-355. DOI: 10.17099/jffiu.47580
• Öztürk, K. (2002). Küresel İklim Değişikliği ve Türkiye’ye Olası Etkileri. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22 (1).
• Özkan, E. (2021). ‘Gebze - Orhangazi-İzmir Otoyolu Peyzaj Bitkilerinin Değerlendirilmesi’. Yüksek Lisans Tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
• Özkan, P. (2020). ‘İstanbul Kenti Bazı Alışveriş Caddelerinin Peyzaj Tasarımı Açısından Değerlendirilmesi’. Yüksek Lisans Tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
• PH. (2012). USDA Plant Hardiness Zone Map. https://planthardiness.ars.usda.gov, Erişim Tarihi
• Pinheiro, C., David, T.S., Baptista, P. & Guerra-Guimaraes, L. (2022). Mediterranean woody agroecosystems in a warming and drier climate: the importance of sustainable knowledge-based management. Flora 291, 152070.
• Pirselimoglu, Z. & Demirel, O. (2012). A study of an ecologically based recreation and tourism planning approach: a case study on Trabzon calkoy high plateau in Turkey, International Journal of Sustainable Development&World Ecology, 19(4), 349-360.
• Pirselimoglu Batman, Z. & Demirel, O. (2015). Ecology-Based Tourism Potential With Regard to Alternative Tourism Activities in Altındere Valley (Trabzon- Macka). International Journal of Sustainable Development&World Ecology, 22 (1), 39-49.
• Polunin, O. (1969). Flowers of Europe. Oxford Univ. Press. London.
• Polunin, O and Huxley, A. (1981). Flowers of the Mediterranean. Chatto and Windus. London.
• Puglielli, G., Laanisto, L., Gori, A. & Cardosa, A.A. (2023). Woody plant adaptations to multiple abiotic stressors: Where are we?. Flora 299,152221.
• Rayno, V. (2014). The water efficient landscape. Swedish University of Agricultural Sciences. https://stud.epsilon.slu.se/8791/11/rayno_v_160205.pdf
• Sönmez, A.C. ve Zencirkıran, M. (2021). Covid-19 Pandemisinde Çim Alanların Sağlık Açısından Önemi , IV. International Conferance on Covid-19 Studies, 63-70.
• Şahin, Ş. (2018). Peyzaj Ekolojisi Ders Notları [Ders Notları]. https://acikders.ankara.edu.tr/course/index.php?categoryid=31
• Tanfer, M. (2019). ‘İstanbul Üniversitesi- Cerrahpaşa Orman Fakültesi Kampüsü Bitki Örtüsünün İncelenmesi’. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi – Cerrahpaşa, İstanbul.
• TBSDH. (2020). Türkiye Bitki Soğuğa Dayanıklılık Haritası (Plant Cold and Heat Resistance) https://www.mgm.gov.tr/tarim/bitki-soguga-ve-sicaga-dayaniklilik.aspx?g=h
• The Hillier Manual of Trees and Shrubs. (1998) Pocket Edition. A. David and Charles Book, p.928. Tosun, E.K. (2017). Ecological City Sense in The Context of Sustainability. AİBU Sosyal Bilimler Enstitusu Dergisi, 17(4), 169- 189.
• Uzun, Ö.F., Gül, A., Türker, H.B., ve Keleş E. (2016). Soğuk iklim koşullarında kent peyzajında kullanılabilecek bitki türleri ve bitkisel tasarım yaklaşımları. Erzurum 2016 International Winter Cities Symposium, 228-242.
• Wade L.G. & Midcap T.J. (2007). Xeriscape a Guide to Developing a Water - Wise Landscape. University of Georgia Environmental Landscape Department, p.40.
• Yaltırık, F. (1993). Dendrology Textbook II. Angiospermae (Angiosperms) Vol. I. Istanbul.
• Yener D., Seyidoğlu Akdeniz, N. & Zencirkiran M. (2020). Ecological tolerance and landscape woody plants. Trends in landscape, agriculture forestry and natural science, Newcastle: Cambridge Scholars Publishing, p.1-21.
• Yenioğlu, F. (2010). ‘Kent Aydınlatma Elemanlarının Kullanımının Peyzaj Mimarlığı Açısından İrdelenmesi: Ankara- Altındağ Örneği’. [Yüksek Lisans Tezi. Bartın Üniversitesi]. YÖK Tez veri sistemi tabanı.
• Yılmaz, S. (2019). Bursa İlı̇ndekı̇ Kentı̇çı̇ Karayollarının Bı̇tkı̇sel Tasarım İlkelerı̇ Yönünden Değerlendı̇rı̇lmesı̇. [Yüksek Lisans Tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi]. YÖK Tez veri sistemi tabanı.
• Zencirkıran, M. (2004). Bursa Kent Peyzajında Kullanılan Bitki Türleri ve Bu Amaç İçin Kullanılabilecek Yerli ve Yabancı Orijinli Bitkilerin Saptanması. Uludağ Üniversitesi Bilimsal Araştırma Projesi: 2002/24. s.307.
• Zencirkıran, M. (2009). Determination of native woody landscape plants in Bursa and Uludağ. African J of Biotecn. 8: 5737-5746.
• Zencirkıran, M. (2013). Peyzaj Bitkileri I. (Açık tohumlu bitkiler – Gymnospermae). Nobel Yayınevi. s.475.
• Zencirkıran, M. ve Seyidoğlu Akdeniz N. (2017). Bursa Kent Parkları Odunsu Bitki Taksonlarının Ekolojik Tolerans Kriterleri Açısından Değerlendirilmesi. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 19(2), 11-19.
• Zeybek, O. (2015). Ekoköy Akımı: Tarihi Gelişimi Ve Kent Ölçeğinde Uygulanabilirliği Üzerine Bir Araştırma. [Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi]. Ankara Üniversitesi Akademik Arşiv Sistemi.