İKİ FARKLI TESTERE DİŞ PROFİLİ KULLANIMININ KERESTE ÜRETİM VERİMİ ÜZERİNE ETKİLERİ

Yıl 2023, Cilt: 19 Sayı: 2, 163 - 179, 29.12.2023

Hızır Volkan Görgün Emel Öztürk

https://doi.org/10.58816/duzceod.1328674

Öz

Üretim sistemleri, insan, malzeme, enerji ve makinalar kullanılarak gerçekleşen dönüşüm süreçleridir. Bu karmaşık sürece etki eden çok fazla parametreden özellikle arızaların, üretim akışı üzerindeki etkisi çok büyüktür. Üretimde mikro duruşlar sisteme performans kaybı olarak yansır; performans kayıpları görünür değildir ama etkisi fazladır. Özellikle talaşlı üretimin yapıldığı, üretimin geri dönüşsüz olduğu süreçlerde, bu değişkenler çok daha kritik rol oynamaktadır.
Bu çalışmada, tomruktan kereste üretim sürecinde bazı parametrelerin etkilerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda, tomruk biçmede kullanılan şerit testerede, iki farklı diş profili (KV – PU) kullanımı sonucu oluşan etkiler, kullanılabilirlik ve performans parametreleri ile hesaplanmıştır. Elde edilen verilere göre, PU diş profiline sahip testere kullanımı ile KV diş profili kullanımına oranla bir vardiyada 120 dakika daha fazla üretim yapılabileceği, %21,1’lik bir kapasite kullanım oranı artışıyla toplamda 11,32m3 hacminde 40 adet daha fazla tomruk biçilebileceği ve 840 TL, diğer bir deyişle, 1m3 tomruk alış fiyatının %28’i kadar, ilave kazanç sağlanabileceği tespit edilmiştir. Bununla birlikte testere bileme işlemi sıklığında ve testere değişimi sayısında azalma, dolayısıyla da makina hazırlık zamanlarında azalma söz konusu olmaktadır.
Sonuç olarak, kereste endüstrisi gibi düşük teknoloji grubundaki ve/veya küçük ölçekli işletmelerde, süreçlerin sistematik olarak takip edilmesi ve teknik müdahaleler ile üretim sürecinin önemli oranda iyileştirilmesi mümkündür. Bu çalışma ile iki farklı testere diş profilinin kereste üretim verimi üzerine etkisi karşılaştırılmıştır. Yumuşak ağaç türlerinin şerit testerelerle biçilmesinde, stellitli PU diş profiline sahip testerelerin kullanılmasının verimi artırdığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

tomruk biçme, süreç iyileştirme, kullanlabilirlik, performans, verim

Teşekkür

Yazarlar, uygulamanın yapıldığı kereste fabrikasına verdiği destekler ve bilgi paylaşımı için teşekkür etmektedir.

EFFECTS OF USING TWO DIFFERENT SAW TOOTH PROFILES ON LUMBER PRODUCTION EFFICIENCY

Öz

Production systems are transformation processes that take place using people, materials, energy and machines. Among the many parameters that affect this complex process, especially malfunctions, have a great impact on the production flow. In production, micro stops are reflected in the system as a loss of performance; performance losses are not visible, but the effect is large. These variables play a much more critical role, especially in processes where irreversible machining (material removing) is done.
In this study, it is aimed to examine the effects of some parameters in the lumber production process from log. In this context, the effects resulting from the use of two different tooth profiles (KV - PU) on the band saw used in log sawing were calculated with the usability and performance parameters.
According to the data obtained, 120 more minutes of production can be made in one shift, 40 more logs in a total volume of 11.32m3 can be cut with a capacity utilization rate of 21,1% and thus an additional income of 840 TL, in other words, 28% of the purchase price of one cubic meter of logs, can be obtained with using saws with PU tooth profile (compared to KV). In addition, there will be a decrease in the frequency of saw sharpening and the number of saw changes, thus reducing machine
As a result, in low-tech and/or small-scale enterprises such as the lumber industry, it is possible to monitor the processes systematically and to improve the production process significantly with technical interventions. In this study, the effect of two different saw tooth profiles on lumber production efficiency was compared. It was seen that the use of saws with PU tooth profile combining stellite in band saw machines increased efficiency in softwood processing.

Anahtar Kelimeler

Log sawing, process improvement, utility, performance, efficiency

Kaynakça

• Akkaya, M., Ok, K, Koç, M., Akseki, İ., ve Akkaş, M.E. (2021). Türkiye’de ithal odun hammaddesiyle ilişkili orman endüstri işletmelerinin genel yapısı. Turkish Journal of Forest Science, 5(1), 57-77.
• Aniszewska, M., Zychowicz, W., & Zurawska, K. (2018). Effectiveness of the technological process of timber production. Annals of Warsaw University of Life Sciences-SGGW, 71, 43-50.
• Anonim, (2017). https://www.lean.org.tr/oee-nedir. Erişim Tarihi: 17.02.2023.
• Bozkurt, Y. (1986). Ağaç biçmede şerit testereler. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, B, 36(4), 11-23.
• Burdurlu, E. (1995). Kereste endüstrisi ve kurutma, Hacettepe Üniversitesi, Mesleki Teknoloji Yüksek Okulu, Ağaçişleri Endüstri Mühendisliği Bölümü, Bizim Büro Basımevi, Ankara.
• Burdurlu, E. (2004). Şerit testere makinesi ile eğmeçli parçaların kesilmesinde eğmeç derinliği ve parça kalınlığının besleme oranı üzerine etkisi. Teknoloji, 7(1-2), 89-94.
• Çakmak, A., ve Malkoçoğlu, A. (2019). Importance of saw blade geometry and technic conditions in machining of wood materials in circular saw machines. Nevşehir Bilim ve Teknoloji Dergisi, 8(2), 114-124.
• Çelik, H. (2020). Ekipman etkinliğine farklı bir yaklaşım: genel operasyon etkinliği. Verimlilik Dergisi, 4, 25-40. https://doi.org/10.51551/verimlilik.560600
• Çolakoğlu, G. (2005). Kereste endüstrisi ders notu (yayınlanmamış), Karadeniz Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi, Orman Endüstri Mühendisliği Bölümü, Trabzon.
• Demirci, S. (1998). ‘Daire testerelerin masif ağaç malzemelerde yüzey düzgünlüğüne etkileri’, Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Demirci, S., ve Kılıç, Y. (2005). Daire testerelerde diş sayısı ve besleme hızının ceviz (Juglans regia L.) ve Mahun (Khaya sp.) odunlarının yüzey pürüzlülüğüne etkileri. Forestist, 55(2), 123-136.
• Eurostat (2022). Metadata, Avrupa Topluluğunda Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki Sınıflaması, Rev. 2 (NACE Rev. 2), Avrupa Komisyonu, Brüksel, Belçika. https://ec.europa.eu/eurostat/ramon/nomenclatures/index.cfm?TargetUrl=LST_CLS_DLD_NOHDR&StrNom=NACE_REV2&StrLanguageCode=TR. Erişim Tarihi: 16.02.2023
• Gavcar, E., ve Arslan, S.Ü. (1999). Kereste endüstrisinde işletmecilik. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 23(4), 855-861.
• Gedik, T., Yıldırım, İ., ve Akyüz, İ. (2005). Orman ürünleri sanayinde zaman etüdü üzerine bir araştırma. Kastamonu University Journal of Forestry Faculty, 5(1): 44-54.
• Gürleyen, L., ve Efe, H. (2017). Farklı ahşap ve ahşap esaslı malzemelerin kesilmesi esnasında makine ve kesicilerde meydana gelen zorlanmaların karşılaştırılması. İleri Teknoloji Bilimleri Dergisi, 6(3), 1088-1096.
• Kanawaty, G. (1997). İş etüdü. 4. (Düzeltilmiş) Basım. Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları. ILO 29, Ankara.
• Kantay, R. (2005). Kereste endüstrisi ders notu (yayınlanmamış), İstanbul Üniversitesi, Orman Fakültesi, Orman Endüstri Mühendisliği Bölümü, İstanbul.
• Karabay M. (1986). Takım tezgâhı etkinliğinin saptanmasında bir yaklaşım. Makina Tasarım ve İmalat Dergisi, 1(1): 43-46.
• Korkut, S. (1999). ‘Kereste üretiminde yüzey kalitesinin iyileştirilmesi üzerine araştırmalar’. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Licow, R., Chuchala, D., Deja, M., Orlowski, K. A., & Taube, P. (2020). Effect of pine impregnation and feed speed on sound level and cutting power in wood sawing. Journal of Cleaner Production, 272, 122833.
• Lundstrum, S.J. (1985). Balanced saw performance, Forest Products Labortory Technical Report No. 12, USDA Forest Services, 19 pp.
• Malkoçoğlu, A., Çakmak, A., ve Üçüncü, K. (2013). Mobilya üretiminde ahşap levha kesim planlarına ait bir zaman etüdü araştırması. Politeknik Dergisi, 16(2) , 57-68. Retrieved from: https://dergipark.org.tr/tr/pub/politeknik/issue/33066/367977.
• Nasir, V., Cool, J. (2020). A review on wood machining: characterization, optimization, and monitoring of the sawing process. Wood Material Science & Engineering, 15(1), 1-16.
• Naylor, A., & Hackney, P. (2013). A review of wood machining literature with a special focus on sawing. BioResources, 8(5), 3122-3135.
• Nor-Marzuina, F.K.N., & Mohd-Jamil, A.W. (2019). The effective tooth width of a bandsaw blade for sawing malaysian timbers, Frim Timber Technology Bulletin, Forest Research Institute Malaysia, 98, ISSN: 139-258.
• Owen, G. M., & Hunter, A.G.M. (1993). A review of log splitter safety. Safety science, 17(1), 57-72.
• Örs, Y., ve Alkan, S. (1986). Arabalı tomruk şerit testerelerde tomruk çapı ve verim ilişkisi. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi Dergisi, 1-2, Trabzon.
• Örs, Y., Kalaycıoğlu, H., ve Çolakoğlu, G. (1991). Testerelerde diş geometrisinin kereste yüzey kalitesine etkisi. Türk Tarım ve Ormancılık Dergisi, 15, 777-784.
• Sandvik, AB. (1999). The handbook of production use and maintainace of wood bandsaw blades. Sandvik Steel.
• Sönmez, A., ve Söğütlü, C. (2009). Biçme işleminde kesiş yönü ve daire testere diş sayısının ağaç malzeme yüzey pürüzlülüğüne etkisi. Politeknik Dergisi, 12(1), 55-60.
• Şeker, U. (2000). Talaşlı imalatta takım tasarımı, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Ders Notları, Ankara.
• Şenyiğit, E., Karakaş, S., Uçar, S., ve Akbal, S. (2021). Bir mobilya işletmesinde kurumsal kaynak planlaması için iş etüdü verimlilik uygulamasının analizi: örnek olay. European Journal of Science and Technology, (28), 476-480.
• TOBB (2023a). Sanayi Veri Tabanı, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB), https://sanayi.tobb.org.tr/yeni_kod_liste61.php?kod=16. Erişim Tarihi: 16.02.2023
• TOBB (2023b). Kereste Üretimi, Kapasite Hesaplama Yöntemi, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB), http://www.tobb.org.tr/SanayiMudurlugu/Documents/KapasiteKriterleri/KERESTE%20%C4%B0MALATI.pdf. Erişim Tarihi: 16.02.2023
• Trejo, J., Tolosa, R., Ruiz, N., Ninin, P., Fuenmayor, C., Zambrano, M., Palma, O., & Nuñez, Y. (2021). Comparative study of the main properties associated with thin layers of coatings with the cobalt-chromium-tungsten alloy (stellite) and hard chromium plating used as reinforcements for wood sawing. Mechanics of Materials, 152, 103637.
• Ünsal, Ö. (1987). ‘Türkiye ağaç ambalaj endüstrisi ve ambalaj sandığı üretim teknolojileri üzerine incelemeler’. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Orman Fakültesi, Orman Endüstri Mühendisliği Bölümü, İstanbul.
• Yücel H. E., ve Dilik, T. (2021). Zaman etüdü ve ahşap kent mobilyasında bir uygulama örneği, Mobilya ve Ahşap Malzeme Araştırmaları Dergisi, 4(1), 61-68. DOI: 10.33725/mamad.940285.