Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Evaluation of Spatial Design Practices in Tortum Waterfall in the Context of Sustainability of Geological Heritage

Yıl 2024, Cilt: 20 Sayı: 1, 192 - 217, 30.06.2024

Mustafa Özgeriş , Meryem Sena Kadı , Faris Karahan

https://doi.org/10.58816/duzceod.1377096

Öz

Tortum Waterfall is one of the most important waterfalls in Turkey and the world with its geological, geomorphological and physiographic features. These properties not only make Tortum Waterfall important but also make it a part of the geological heritage. However, spatial design practices carried out in and around Tortum Waterfall make the protection and transfer of this heritage to future generations questionable. This study was conducted to evaluate the spatial design practices in Tortum Waterfall in the context of the sustainability of geological heritage. Within this scope, a survey was conducted with a sample group of 250 people including local people, visitors and experts. The results of the study showed that the participants think that the spatial design practices carried out in Tortum Waterfall do not contribute to the sustainability of geoheritage. In addition, the mean score of the visitor group differed significantly from the mean scores of the local people and expert groups. The study made recommendations for the protection and sustainable use of Tortum Waterfall as a geoheritage site.

Anahtar Kelimeler

Geological heritage spatial design sustainability Tortum Waterfall Uzundere.

Kaynakça

  • Anougmar, S., Meesters, A., van Ree, D., & Compernolle, T. (2024). The dilemma of valuing geodiversity: geoconservation versus geotourism. Phil. Trans. R. Soc., A (382), 20230049.
  • Atalay, İ. (1979). Geomorphology of the Lake Tortum and Its Immediate Surroundings (NE Turkey). Review of the Geographical Institute of the University of İstanbul, İnternational Edition, Number: 17, 49-65.
  • Atalay, İ. (1982). Türkiye Jeomorfolojisine Giriş. Ege Üniv. Edebiyat Fakültesi Yay., No: 9.
  • Atar, E. (2020). Tortum Çayı Havzası'nın potansiyel Jeosit Destinasyonları ve Bunların Jeoturizm Değeri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Coğrafya Ana Bilim Dalı, Erzurum.
  • Atar, E., & Kopar, İ. (2021). Tortum Çayı Havzası’nın (Erzurum-Artvin-Kd Türkiye) Potansiyel Jeosit Destinasyonları ve Bunların Jeoturizm Açısından Kaynak Değer Analizi. in S. Birinci, K.Ç. Kaymaz, Y. Kızılkan (Eds.), Coğrafi Perspektifle Dağ ve Dağlık Alanlar (Sürdürülebilirlik-Yönetim-Örnek Alan İncelemeleri (101-131). Kriter Yayınevi.
  • Ateş, H.Ç., & Ateş, Y. (2019). Geotourism and Rural Tourism Synergy for Sustainable Development-Marçik Valley Case-Tunceli, Turkey. Geoheritage, 11, 207–215.
  • Bennett, M.R., Doyle, P., Glasser, N.F., & Larwood, J.G. (1997). An assessment of the “conservation void” as a management technique for geological conservation in disused quarries. J. Environ. Manag., 50, 223–233.
  • Brilha, J., Andrade, C., Azerêdo, A., Barriga, F.J.A.S., Cachão, M., Couto, H., Cunha, P.P., Crispim, J.A., Dantas, P., Duarte L.V., Freitas, M.C., Granja, M.H., Henriques, M.H., Henriques, P., Lopes, L., Madeira, J., Matos, J.M.X., Noronha, F., Pais, J., Piçarra, J., Ramalho, M.M., Relvas, J.M.R.S., Ribeiro, A., Santos, A., Santos, V., & Terrinha, P. (2005). Definition of the Portuguese frameworks with international relevance as an input for the European geological heritage characterisation. Episodes, 28 (3), 177–186.
  • Brilha, J. (2016). Inventory and Quantitative Assessment of Geosites and Geodiversity Sites: A Review. Geoheritage, 8, 119–134.
  • Brocx, M., & Semeniuk, V. (2007). Geoheritage and geoconservation—History, definition, scope and scale. J. R. Soc. West. Aust., 90, 53–87.
  • Carrión-Mero, P., Ayala-Granda, A., Serrano-Ayala, S., Morante-Carballo, F., AguilarAguilar, M., Gurumendi-Noriega, M., Paz-Salas, N., Herrera-Franco, G., & Berrezueta, E. (2020). Assessment of geomorphosites for geotourism in the northern part of the “ruta escondida” (Quito, ecuador). Sustainability, 12, 8468.
  • Carrión-Mero, P., Borja-Bernal, C., Herrera-Franco, G., Morante-Carballo, F., JayaMontalvo, M., Maldonado-Zamora, A., Paz-Salas, N., & Berrezueta, E. (2021).
  • Geosites and geotourism in the local development of communities of the andes mountains. A case study. Sustainability, 13, 4624.
  • Cengiz, C., Şahin, Ş., Cengiz, B., Başkır, M.B., & Keçecioğlu Dağlı, P. (2021). Evaluation of the Visitor Understanding of Coastal Geotourism and Geoheritage Potential Based on Sustainable Regional Development in Western Black Sea Region, Turkey. Sustainability, 13, 11812.
  • CEPF, (2003). Critical Ecosystem Partnership Fund. Ecosystem Profle, Caucasus Bioiversity Hotspot. https ://www.cepf.net/our-work/biodiversityhotspots/caucasus. (Erişim Tarihi: 01.08.2023).
  • Cochran, W.G. (1977). Sampling techniques. New York: John Wiley & Sons.
  • Çağlayan, E. (2010). Çoruh Vadisi: Suya Gömülecek Miras. https://www.dogadernegi.org/wpcontent/uploads/2015/08/Standart_Subat10_Coruh.p df
  • Çakmak, E. (2010). Uzundere Stratejik Gelişme Planı: Vizyon 2023. Uzundere Bld. Yay., Erzurum.
  • Davardoust S., & Karahan F. (2021). Evaluation of Sustainable Rural Tourism. The Case of Uzundere District. Sustainability, 13 (18), 10218.
  • Doğaderneği, (2023). Tortum Çayı Havzası. https://www.dogadernegi.org/tortum-havzasi/ (Erişim Tarihi: 01.08.2023)
  • Doğanay, S., & Alim, M. (2003). Coğrafi Bir Tanıtım: Yedigöller (Uzundere) Günübirlik Rekreasyon Alanı. Sosyal Bilimler Dergisi, 3 (30), 127-137. 212
  • Dos Reis, R.P., & Henriques, M.H. (2009). Approaching an Integrated Qualification and Evaluation System for Geological Heritage. Geoheritage, 1 (1), 1-10.
  • Dowling, R.K. (2011). Geotourism’s global growth. Geoheritage, 3, 1–13.
  • Dowling, R.K., & Newsome, D. (2017). Geotourism destinations–visitor impacts and site management considerations. Czech Journal of Tourism, 6 (2), 111–129.
  • Dowling, R., & Pforr, C. (2021). Geotourism—A sustainable development option for Namibia. J. Ecotourism, 20, 371–385.
  • EDTMP, (2013). Erzurum Doğa Turizmi Master Planı 2013-2023. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Erzurum.
  • Ertekin, C., Ekinci, Y.L., Büyüksaraç, A., & Ekinci, R. (2021). Geoheritage in mythical and volcanic terrain: An inventory and assessment study for geopark and geotourism, Nemrut Volcano (Bitlis, Eastern Turkey). Geoheritage, 13, 73.
  • Farsani, N.T., Coelho, C., & Costa, C. (2011). Geotourism and geoparks as novel strategies for socio-economic development in rural areas. Int. J. Tour. Res., 13, 68–81.
  • Gelecekturizmde, (2019). Doğu Anadolu Turizmi Geliştirme Projesi. https://www.gelecekturizmde.com/dogu-anadolu-turizm-gelistirme-projesi-datur/ (Erişim Tarihi: 10.01.2024)
  • GGN, (2019). Global Geoparks Network. http://www.globalgeopark.org/UploadFiles/2020_11_3/Vulkaneifel_UGGp_Annual_ Report_2019.pdf (Erişim Tarihi: 01.03.2024).
  • Gizzi, F.T., Bentivenga, M., Lasaponara, P., Danese, M., Potenza, M.R., Sileo, M., & Masini, N. (2019). Natural hazards, human factors, and “Ghost Towns”: A multi-level approach. Geoheritage, 11, 1533–1565.
  • Gonzalez–Tejada, C., Du, Y., Read, M., & Girault, Y. (2017). From nature conservation to geotourism development: examining ambivalent attitudes towards UNESCO directives with the Global Geopark Network. International Journal of Geoheritage, 5 (2), 1–20.
  • Gray, M. (2004). Geodiversity: Valuing and Conserving Abiotic Nature, Wiley: Oxford, UK.
  • Hermon, D., Putra, A., & Oktorie, O. (2018). Suitability Evaluation of Space Utilzation Based on Enviromental Sustainability at The Coastal Area of Bungus Bay in Padang City, Indonesia. International Journal of GEOMATE, 14 (41), 193-202. 213
  • Herrera-Franco, G., Erazo, K., Mora-Frank, C., Carrión-Mero, P., & Berrezueta, E. (2021). Evaluation of a Paleontological Museum as Geosite and Base for Geotourism. A Case Study. Heritage, 4, 1208–1227.
  • Herrera-Franco, G., Carrión-Mero, P., Montalván-Burbano, N., Caicedo-Potosí, J., & Berrezueta, E. (2022). Geoheritage and Geosites: A Bibliometric Analysis and Literature Review. Geosciences, 12, 169.
  • Hieu, N., Huong, H.T.T., Hens, L., Hieu, D.T., Phuong, D.T., & Canh, P.X. (2018). Sustainable livelihoods development by utilization of geomorphological resources in the Bai Tu Long Bay, Quang Ninh Province, Vietnam. Environ. Dev. Sustain., 20 (6), 2463-2485.
  • Hose, T.A. (1995). Selling the Story of Britain’s Stone. Environ. Interpret. 10, 16–17. IUCN, (2008). Guidelines for Applying Protected Area Management Categories. in N. Dudley (Eds.), Gland, Switzerland. https://portals.iucn.org/library/sites/library/files/documents/pag-021.pdf
  • IUCN, (2023). Protected Areas and Land Use. https://www.iucn.org/our-work/protectedareas-and-land-use (Erişim Tarihi: 02.08.2023).
  • JEMİRKO, (2003). Jeolojik Mirası Koruma Derneği. https://www.jemirko.org.tr/jeolojikmiras-terimleri/ (Erişim Tarihi: 10.01.2024).
  • Karahan, F., & Çakır, E. (2010). Uzundere Turizm Master Planı: Vizyon 2023. Erzurum. ISBN: 978-975-980-33-4-6
  • Karahan, F., Kopar, İ., Orhan, T., & Çakır, E. (2011). The geopark potential of Tortum Valley (Erzurum-Turkey) and its surroundings. In Natural environment and culture in the Mediterranean Region II (pp. 395–407), Newcastle: Cambridge Scholars Publishing.
  • Karahan, F., Çil, A., & Ercişli, S. (2017). Uzundere Biyolojik Çeşitlilik Stratejisi ve Eylem Planı (2017-2023). Erzurum. ISBN: 978-605-65712-5-1
  • Kaymaz, Ç.K., Çakır, Ç., Birinci, S., & Kızılkan, Y. (2021). GIS-Fuzzy DEMATEL MCDA model in the evaluation of the areas for ecotourism development: A case study of Uzundere. Applied Geography, 136 (2021), 102577.
  • Kazancı, N. (2010). Jeolojik Koruma (Kavram ve Terimler). Jemirko ve TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Yayınları, Ankara.
  • Keskin Çıtıroğlu, H., Işık, S., & Pulat, O. (2017). Utilizing the geological diversity for sustainable regional development, a case study-Zonguldak (NW Turkey). Geoheritage, 9, 211–223. 214
  • Kıranşan, K. (2022). Ergani İlçesinin Jeopark Potansiyeli. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23 (1), 226- 248.
  • Koçan N. (2011). Kızılcahamam-Çamlıdere Bölgesi’nde (Ankara) Jeolojik Mirasın Korunması. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1 (4), 63-68.
  • Koçan, N., & Yücesoy, N. (2016). Kizilcahamam-Camlidere Geopark (Ankara/Turkey) with its Geological Heritage Values and Geotourism Planning. Journal of the Geological Society of India, 87 (January), 112-118.
  • Kopar, İ., & Çakır, Ç. (2012). Tortum Gölü (Uzundere-Erzurum) Kıyı Kuşağındaki Badlands Topografyası ve Peribacaları. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü I. Ulusal Coğrafya Sempozyumu, Erzurum.
  • Kopar, İ., & Çakır, Ç. (2013). Determination of geo-diversity of lake tortum-tortum gorge valley and surrounding places (Uzundere-Erzurum and Yusufeli-Artvin) through Serrano and Ruiz-Flaño Method. İ.Ü. Coğrafya Dergisi, 27, 46–66.
  • Kopar, İ., & Sevindi, C. (2013). Tortum Gölü’nün (Uzundere-Erzurum) Güneybatısında Aktüel Sedimantasyon ve Siltasyona Bağlı Alan-Kıyı Çizgisi Değişimleri. Türk Coğ. Derg., 60, 49–66.
  • Köroğlu, F., & Kandemir, R. (2019). Vulnerable geosites of Çayırbağı-Çalköy (DüzköyTrabzon) in the Eastern Black Sea Region of NE Turkey and their geotourism potential. Geoheritage, 11, 1101–1111.
  • Martins, B., & Pereira, A. (2018). Residents’ Perception and Assessment of Geomorphosites of the Alvão-Chaves Region. Geosciences, 8, 381.
  • Migoń, P., & Migoń-Pijet, E. (2019). Natural disasters, Geotourism, and geointerpretation. Geoheritage, 11, 629–640.
  • Lahn, E. (1944). Tortum Gölü ve Tortum Şelalesi. Türk Coğrafya Dergisi, 0, 137-142. Likert, R., Roslow, S., & Murphy, G. (1934). A Simple and Reliable Method of Scoring The Thurstone Attitude Scales. The Journal of Social Psychology.
  • Macfadyen, W.A. (1949). Indication of Geological Sites. Geol. Mag. 86, 196.
  • Mata-Perelló, J., Carrión, P., Molina, J., & Villas-Boas, R. (2018). Geomining Heritage as a Tool to Promote the Social Development of Rural Communities. In Geoheritage; Elsevier: Amsterdam, The Netherlands, 167–177.
  • McKercher, B. (2003). Sustainable Tourism Development-Guiding Principles for Planning and Management; The Hong Kong Polytechnic University: Hong Kong, China. Ólafsdóttir, R., & Tverijonaite, E., (2018). Geotourism: a systematic literature review. Geoscience, 8, (7), 1–16. 215
  • Orhan, T. (2019). Tortum Çayı Vadisinin (Uzundere-Su Kavuşumu Arası) Jeopark Potansiyelinin Belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, Erzurum.
  • Orhan, T., & Karahan, F. (2010). Uzundere İlçesi ve Yakın Çevresinin Ekoturizm Potansiyelinin Değerlendirilmesi. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 11 (1),.27-42.
  • Özcan, K., & Tarakcıo, H. (2021). Türkiye’de Jeolojik Mirasın Korunması Üzerine Analitik Çerçeve. TÜBA-KED, 24, 145-158.
  • Özgeriş, M. (2020). Sakinşehir Uzundere’nin Planlama ve Tasarım Çalışmaları Yönünden Sürdürülebilirliğinin Değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı ABD., Erzurum.
  • Özgeriş M., & Karahan, F. (2021a). Use of geopark resource values for a sustainable tourism: a case study from Turkey (Cittaslow Uzundere). Environment, Development and Sustainability, 23, 4270–4284. https://doi.org/10.1007/s10668-020-00773-3
  • Özgeriş M., & Karahan, F. (2021b). Kalkınma Odaklı Mekânsal Tasarım ve Uygulama Girişimlerinin Sürdürülebilirliğinin Değerlendirilmesi: Sakin Şehir Uzundere Örneğinde Bir Çalışma. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 23 (1), 45-58.
  • Özgeriş, M., & Karahan, F. (2021c). Turizm Alanlarındaki Rekreasyonel Su Kaynaklarının Sürdürülebilirliği ve Sakin Şehir Politikaları: Uzundere (Erzurum) Örneğinde Bir Değerlendirme. Journal of Humanities and Tourism Research, 11 (1), 103-117.
  • Panizza, M. (2018). Outstanding Intrinsic and Extrinsic Values of the Geological Heritage of the Dolomites (Italy). Geoheritage, 10, 607–612.
  • Panizza, M., & Piacente, S. (1993). Geomorphological assets evaluation. Z. Geomorphol. Suppl., 87, 13–18.
  • Planagumà, L., & Martí, J. (2018). Geotourism at the natural park of la garrotxa volcanic zone (Catalonia, Spain): Impact, viability, and sustainability. Geosciences 2018, 8, 295.
  • PROGEO, (2017). Geodiversity, Geoheritage & Geoconservation: The Progeo Simple Guide. http://www.progeo.ngo/publications.html (Erişim Tarihi: 01.08.2023).
  • Quesada-Román, A., & Pérez-Umaña, D. (2020). State of the art of geodiversity, geoconservation, and geotourism in Costa Rica. Geosciences, 10, 211.
  • Reynard, E., & Brilha, J. (2018). Geoheritage: A multidisciplinary and applied research topic. In Geoheritage: Assessment, Protection, and Management; Elsevier: Amsterdam, The Netherlands, 3–9. 216
  • Santos, D.S., Mansur, K.L., Seoane, J.C.S., Mucivuna, V.C., & Reynard, E. (2020). Methodological proposal for the inventory and assessment of geomorphosites: An integrated approach focused on terriorial management geoconservation. Environ. Manag., 66, 476–497.
  • Štrba, Ľ., Kolačkovská, J., Kudelas, D., Kršák, B., & Sidor, C. (2020). Geoheritage and Geotourism Contribution to Tourism Development in Protected Areas of Slovakia— Theoretical Considerations. Sustainability, 12 (7), 2979.
  • Sumanapala, D., & Wolf, I.D. (2022). Introducing Geotourism to Diversify the Visitor Experience in Protected Areas and Reduce Impacts on Overused Attractions. Land, 11, 2118.
  • Suyanto, A., Haryono, E., & Baiquni, M. (2020). Visitors satisfaction Monitoring Using Important Perform Analysis in Pindul Geoheritage-Indonesia. IOP Conf. Ser. Earth Environ. Sci., 451, 012043.
  • Suzuki, D.A., & Takagi, H. (2018). Evaluation of geosite for sustainable planning and management in geotourism. Geoheritage, 10, 123– 135.
  • Tarakcıo, H. (2020). Türkiye‘de jeolojik mirasın korunması üzerine analitik bir çerçeve. Pamukkale Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Denizli.
  • Tavares, A.O., Henriques, M.H., Domingos, A., & Bala, A. (2015). Community Involvement in Geoconservation: A Conceptual Approach Based on the Geoheritage of South Angola. Sustainability, 7, 4893–4918.
  • TOB, (2021). T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı 13. Bölge Müdürlüğü. Tortum Şelalesi Peyzaj Uygulama Projesi Yapım İşleri. https://bolge13.tarimorman.gov.tr/Haber/907/Tortum-Selalesi-Peyzaj-UygulamaProjesi-Yapim-Isleri-Devam-Ediyor (Erişim Tarihi: 10.01.2024)
  • Tabachnick, B.G., & Fidell, L.S. (2013). Using Multivariate Statistics (sixth ed.) Pearson, 1061 p, Boston.
  • Terkenli, T.S. (2014). Landscapes of Tourism. The Wiley Blackwell Companion to Tourism, in Eds. Alan A., Lew, C., Michael H., Allan M. W., John Wiley & Sons.
  • TÜİK, (2024). Türkiye İstatistik Kurumu Merkezi Dağıtım Sistemi. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?locale=tr (Erişim Tarihi: 01.03.2024)
  • UNESCO, (1972). Convention Concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage. https://uis.unesco.org/en/glossary-term/natural-heritage (Erişim Tarihi: 01.08.2023) 217
  • UNESCO, (2023a). World Heritage List. https://whc.unesco.org/en/list/ (Erişim Tarihi: 01.08.2023)
  • UNESCO, (2023b). Tentative Lists. https://whc.unesco.org/en/tentativelists/ (Erişim Tarihi: 01.08.2023)
  • UNESCO, (2023c). The Criteria for Selection. https://whc.unesco.org/en/criteria/ (Erişim Tarihi: 01.08.2023).
  • Xu, K., & Wu, W. (2022). Geoparks and Geotourism in China: A Sustainable Approach to Geoheritage Conservation and Local Development-A Review. Land, 11, 1493.
  • Yeşil, P., Yeşil, M., & Yılmaz, H. (2008). Jeolojik miras alanlarının alternatif turizm kapsamında değerlendirilmesi: Ballıca Mağarası örneği. Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Derg, 39, 241–248.
  • Yeşilova, Ç. (2021). Potential geoheritage assessment; Dereiçi travertines, Başkale, Van (east anatolian Turkey). MANAS Journal of Engineering, 9 (1), 66-71.
  • Yılmaz, A. (2002). Jeoparklar. Bilim ve Teknik Dergisi, 417, 64-68.
  • Zhao, X., & Wang, M. (2002). National geoparks initiated in China: Putting geoscience in the service of society. Episodes 25, 33–37.
  • Zouros, N. (2005). Assessment, protection, and promotion of geomorphological and geological sites in the Aegean area, Greece. Geomorphol. Relief Process. Environ. 11, 227–234.

Tortum Şelalesi’ndeki Mekânsal Tasarım Uygulamalarının Jeolojik Mirasın Sürdürülebilirliği Bağlamında Değerlendirilmesi

Yıl 2024, Cilt: 20 Sayı: 1, 192 - 217, 30.06.2024

Mustafa Özgeriş , Meryem Sena Kadı , Faris Karahan

https://doi.org/10.58816/duzceod.1377096

Öz

Tortum Şelalesi sahip olduğu jeolojik, jeomorfolojik ve fizyografik özellikleriyle Türkiye’deki ve dünyadaki önemli şelalelerden biridir. Bu özellikleri, Tortum Şelalesi’ni önemli kılmasının yanında jeolojik mirasın bir parçası yapmaktadır. Ancak Tortum Şelalesi ve çevresinde yürütülen mekânsal tasarım uygulamaları bu mirasın korunmasını ve gelecek nesillere aktarılmasını tartışılır hale getirmektedir. Bu çalışma, jeolojik mirasın sürdürülebilirliği bağlamında Tortum Şelalesi’ndeki mekânsal tasarım uygulamalarını değerlendirmek amacıyla yürütülmüştür. Bu kapsamda yerel halk, ziyaretçiler ve uzmanların yer aldığı 250 kişiden oluşan örneklem grubuyla bir anket gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın sonuçları katılımcıların, Tortum Şelalesi’nde yürütülen mekânsal tasarım uygulamalarının jeomirasın sürdürülebilirliğine katkı sağlamadığını düşündüklerini göstermiştir. Ayrıca katılımcı gruplardan ziyaretçi grubunun ortalama puanı, yerel halk ve uzman gruplarının ortalama puanlarından anlamlı bir şekilde farklılaşmıştır. Çalışma ile Tortum Şelalesi’nin bir jeomiras alanı olarak korunması ve sürdürülebilir kullanımı için önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Jeolojik miras mekânsal tasarım sürdürülebilirlik Tortum Şelalesi Uzundere.

Etik Beyan

Bu çalışma Atatürk Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Etik Kurulu Başkanlığı’nın 02.03.2023 tarihli ve 2300077353 sayılı etik kurul kararıyla onaylanmıştır.

Kaynakça

  • Anougmar, S., Meesters, A., van Ree, D., & Compernolle, T. (2024). The dilemma of valuing geodiversity: geoconservation versus geotourism. Phil. Trans. R. Soc., A (382), 20230049.
  • Atalay, İ. (1979). Geomorphology of the Lake Tortum and Its Immediate Surroundings (NE Turkey). Review of the Geographical Institute of the University of İstanbul, İnternational Edition, Number: 17, 49-65.
  • Atalay, İ. (1982). Türkiye Jeomorfolojisine Giriş. Ege Üniv. Edebiyat Fakültesi Yay., No: 9.
  • Atar, E. (2020). Tortum Çayı Havzası'nın potansiyel Jeosit Destinasyonları ve Bunların Jeoturizm Değeri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Coğrafya Ana Bilim Dalı, Erzurum.
  • Atar, E., & Kopar, İ. (2021). Tortum Çayı Havzası’nın (Erzurum-Artvin-Kd Türkiye) Potansiyel Jeosit Destinasyonları ve Bunların Jeoturizm Açısından Kaynak Değer Analizi. in S. Birinci, K.Ç. Kaymaz, Y. Kızılkan (Eds.), Coğrafi Perspektifle Dağ ve Dağlık Alanlar (Sürdürülebilirlik-Yönetim-Örnek Alan İncelemeleri (101-131). Kriter Yayınevi.
  • Ateş, H.Ç., & Ateş, Y. (2019). Geotourism and Rural Tourism Synergy for Sustainable Development-Marçik Valley Case-Tunceli, Turkey. Geoheritage, 11, 207–215.
  • Bennett, M.R., Doyle, P., Glasser, N.F., & Larwood, J.G. (1997). An assessment of the “conservation void” as a management technique for geological conservation in disused quarries. J. Environ. Manag., 50, 223–233.
  • Brilha, J., Andrade, C., Azerêdo, A., Barriga, F.J.A.S., Cachão, M., Couto, H., Cunha, P.P., Crispim, J.A., Dantas, P., Duarte L.V., Freitas, M.C., Granja, M.H., Henriques, M.H., Henriques, P., Lopes, L., Madeira, J., Matos, J.M.X., Noronha, F., Pais, J., Piçarra, J., Ramalho, M.M., Relvas, J.M.R.S., Ribeiro, A., Santos, A., Santos, V., & Terrinha, P. (2005). Definition of the Portuguese frameworks with international relevance as an input for the European geological heritage characterisation. Episodes, 28 (3), 177–186.
  • Brilha, J. (2016). Inventory and Quantitative Assessment of Geosites and Geodiversity Sites: A Review. Geoheritage, 8, 119–134.
  • Brocx, M., & Semeniuk, V. (2007). Geoheritage and geoconservation—History, definition, scope and scale. J. R. Soc. West. Aust., 90, 53–87.
  • Carrión-Mero, P., Ayala-Granda, A., Serrano-Ayala, S., Morante-Carballo, F., AguilarAguilar, M., Gurumendi-Noriega, M., Paz-Salas, N., Herrera-Franco, G., & Berrezueta, E. (2020). Assessment of geomorphosites for geotourism in the northern part of the “ruta escondida” (Quito, ecuador). Sustainability, 12, 8468.
  • Carrión-Mero, P., Borja-Bernal, C., Herrera-Franco, G., Morante-Carballo, F., JayaMontalvo, M., Maldonado-Zamora, A., Paz-Salas, N., & Berrezueta, E. (2021).
  • Geosites and geotourism in the local development of communities of the andes mountains. A case study. Sustainability, 13, 4624.
  • Cengiz, C., Şahin, Ş., Cengiz, B., Başkır, M.B., & Keçecioğlu Dağlı, P. (2021). Evaluation of the Visitor Understanding of Coastal Geotourism and Geoheritage Potential Based on Sustainable Regional Development in Western Black Sea Region, Turkey. Sustainability, 13, 11812.
  • CEPF, (2003). Critical Ecosystem Partnership Fund. Ecosystem Profle, Caucasus Bioiversity Hotspot. https ://www.cepf.net/our-work/biodiversityhotspots/caucasus. (Erişim Tarihi: 01.08.2023).
  • Cochran, W.G. (1977). Sampling techniques. New York: John Wiley & Sons.
  • Çağlayan, E. (2010). Çoruh Vadisi: Suya Gömülecek Miras. https://www.dogadernegi.org/wpcontent/uploads/2015/08/Standart_Subat10_Coruh.p df
  • Çakmak, E. (2010). Uzundere Stratejik Gelişme Planı: Vizyon 2023. Uzundere Bld. Yay., Erzurum.
  • Davardoust S., & Karahan F. (2021). Evaluation of Sustainable Rural Tourism. The Case of Uzundere District. Sustainability, 13 (18), 10218.
  • Doğaderneği, (2023). Tortum Çayı Havzası. https://www.dogadernegi.org/tortum-havzasi/ (Erişim Tarihi: 01.08.2023)
  • Doğanay, S., & Alim, M. (2003). Coğrafi Bir Tanıtım: Yedigöller (Uzundere) Günübirlik Rekreasyon Alanı. Sosyal Bilimler Dergisi, 3 (30), 127-137. 212
  • Dos Reis, R.P., & Henriques, M.H. (2009). Approaching an Integrated Qualification and Evaluation System for Geological Heritage. Geoheritage, 1 (1), 1-10.
  • Dowling, R.K. (2011). Geotourism’s global growth. Geoheritage, 3, 1–13.
  • Dowling, R.K., & Newsome, D. (2017). Geotourism destinations–visitor impacts and site management considerations. Czech Journal of Tourism, 6 (2), 111–129.
  • Dowling, R., & Pforr, C. (2021). Geotourism—A sustainable development option for Namibia. J. Ecotourism, 20, 371–385.
  • EDTMP, (2013). Erzurum Doğa Turizmi Master Planı 2013-2023. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Erzurum.
  • Ertekin, C., Ekinci, Y.L., Büyüksaraç, A., & Ekinci, R. (2021). Geoheritage in mythical and volcanic terrain: An inventory and assessment study for geopark and geotourism, Nemrut Volcano (Bitlis, Eastern Turkey). Geoheritage, 13, 73.
  • Farsani, N.T., Coelho, C., & Costa, C. (2011). Geotourism and geoparks as novel strategies for socio-economic development in rural areas. Int. J. Tour. Res., 13, 68–81.
  • Gelecekturizmde, (2019). Doğu Anadolu Turizmi Geliştirme Projesi. https://www.gelecekturizmde.com/dogu-anadolu-turizm-gelistirme-projesi-datur/ (Erişim Tarihi: 10.01.2024)
  • GGN, (2019). Global Geoparks Network. http://www.globalgeopark.org/UploadFiles/2020_11_3/Vulkaneifel_UGGp_Annual_ Report_2019.pdf (Erişim Tarihi: 01.03.2024).
  • Gizzi, F.T., Bentivenga, M., Lasaponara, P., Danese, M., Potenza, M.R., Sileo, M., & Masini, N. (2019). Natural hazards, human factors, and “Ghost Towns”: A multi-level approach. Geoheritage, 11, 1533–1565.
  • Gonzalez–Tejada, C., Du, Y., Read, M., & Girault, Y. (2017). From nature conservation to geotourism development: examining ambivalent attitudes towards UNESCO directives with the Global Geopark Network. International Journal of Geoheritage, 5 (2), 1–20.
  • Gray, M. (2004). Geodiversity: Valuing and Conserving Abiotic Nature, Wiley: Oxford, UK.
  • Hermon, D., Putra, A., & Oktorie, O. (2018). Suitability Evaluation of Space Utilzation Based on Enviromental Sustainability at The Coastal Area of Bungus Bay in Padang City, Indonesia. International Journal of GEOMATE, 14 (41), 193-202. 213
  • Herrera-Franco, G., Erazo, K., Mora-Frank, C., Carrión-Mero, P., & Berrezueta, E. (2021). Evaluation of a Paleontological Museum as Geosite and Base for Geotourism. A Case Study. Heritage, 4, 1208–1227.
  • Herrera-Franco, G., Carrión-Mero, P., Montalván-Burbano, N., Caicedo-Potosí, J., & Berrezueta, E. (2022). Geoheritage and Geosites: A Bibliometric Analysis and Literature Review. Geosciences, 12, 169.
  • Hieu, N., Huong, H.T.T., Hens, L., Hieu, D.T., Phuong, D.T., & Canh, P.X. (2018). Sustainable livelihoods development by utilization of geomorphological resources in the Bai Tu Long Bay, Quang Ninh Province, Vietnam. Environ. Dev. Sustain., 20 (6), 2463-2485.
  • Hose, T.A. (1995). Selling the Story of Britain’s Stone. Environ. Interpret. 10, 16–17. IUCN, (2008). Guidelines for Applying Protected Area Management Categories. in N. Dudley (Eds.), Gland, Switzerland. https://portals.iucn.org/library/sites/library/files/documents/pag-021.pdf
  • IUCN, (2023). Protected Areas and Land Use. https://www.iucn.org/our-work/protectedareas-and-land-use (Erişim Tarihi: 02.08.2023).
  • JEMİRKO, (2003). Jeolojik Mirası Koruma Derneği. https://www.jemirko.org.tr/jeolojikmiras-terimleri/ (Erişim Tarihi: 10.01.2024).
  • Karahan, F., & Çakır, E. (2010). Uzundere Turizm Master Planı: Vizyon 2023. Erzurum. ISBN: 978-975-980-33-4-6
  • Karahan, F., Kopar, İ., Orhan, T., & Çakır, E. (2011). The geopark potential of Tortum Valley (Erzurum-Turkey) and its surroundings. In Natural environment and culture in the Mediterranean Region II (pp. 395–407), Newcastle: Cambridge Scholars Publishing.
  • Karahan, F., Çil, A., & Ercişli, S. (2017). Uzundere Biyolojik Çeşitlilik Stratejisi ve Eylem Planı (2017-2023). Erzurum. ISBN: 978-605-65712-5-1
  • Kaymaz, Ç.K., Çakır, Ç., Birinci, S., & Kızılkan, Y. (2021). GIS-Fuzzy DEMATEL MCDA model in the evaluation of the areas for ecotourism development: A case study of Uzundere. Applied Geography, 136 (2021), 102577.
  • Kazancı, N. (2010). Jeolojik Koruma (Kavram ve Terimler). Jemirko ve TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Yayınları, Ankara.
  • Keskin Çıtıroğlu, H., Işık, S., & Pulat, O. (2017). Utilizing the geological diversity for sustainable regional development, a case study-Zonguldak (NW Turkey). Geoheritage, 9, 211–223. 214
  • Kıranşan, K. (2022). Ergani İlçesinin Jeopark Potansiyeli. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23 (1), 226- 248.
  • Koçan N. (2011). Kızılcahamam-Çamlıdere Bölgesi’nde (Ankara) Jeolojik Mirasın Korunması. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1 (4), 63-68.
  • Koçan, N., & Yücesoy, N. (2016). Kizilcahamam-Camlidere Geopark (Ankara/Turkey) with its Geological Heritage Values and Geotourism Planning. Journal of the Geological Society of India, 87 (January), 112-118.
  • Kopar, İ., & Çakır, Ç. (2012). Tortum Gölü (Uzundere-Erzurum) Kıyı Kuşağındaki Badlands Topografyası ve Peribacaları. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü I. Ulusal Coğrafya Sempozyumu, Erzurum.
  • Kopar, İ., & Çakır, Ç. (2013). Determination of geo-diversity of lake tortum-tortum gorge valley and surrounding places (Uzundere-Erzurum and Yusufeli-Artvin) through Serrano and Ruiz-Flaño Method. İ.Ü. Coğrafya Dergisi, 27, 46–66.
  • Kopar, İ., & Sevindi, C. (2013). Tortum Gölü’nün (Uzundere-Erzurum) Güneybatısında Aktüel Sedimantasyon ve Siltasyona Bağlı Alan-Kıyı Çizgisi Değişimleri. Türk Coğ. Derg., 60, 49–66.
  • Köroğlu, F., & Kandemir, R. (2019). Vulnerable geosites of Çayırbağı-Çalköy (DüzköyTrabzon) in the Eastern Black Sea Region of NE Turkey and their geotourism potential. Geoheritage, 11, 1101–1111.
  • Martins, B., & Pereira, A. (2018). Residents’ Perception and Assessment of Geomorphosites of the Alvão-Chaves Region. Geosciences, 8, 381.
  • Migoń, P., & Migoń-Pijet, E. (2019). Natural disasters, Geotourism, and geointerpretation. Geoheritage, 11, 629–640.
  • Lahn, E. (1944). Tortum Gölü ve Tortum Şelalesi. Türk Coğrafya Dergisi, 0, 137-142. Likert, R., Roslow, S., & Murphy, G. (1934). A Simple and Reliable Method of Scoring The Thurstone Attitude Scales. The Journal of Social Psychology.
  • Macfadyen, W.A. (1949). Indication of Geological Sites. Geol. Mag. 86, 196.
  • Mata-Perelló, J., Carrión, P., Molina, J., & Villas-Boas, R. (2018). Geomining Heritage as a Tool to Promote the Social Development of Rural Communities. In Geoheritage; Elsevier: Amsterdam, The Netherlands, 167–177.
  • McKercher, B. (2003). Sustainable Tourism Development-Guiding Principles for Planning and Management; The Hong Kong Polytechnic University: Hong Kong, China. Ólafsdóttir, R., & Tverijonaite, E., (2018). Geotourism: a systematic literature review. Geoscience, 8, (7), 1–16. 215
  • Orhan, T. (2019). Tortum Çayı Vadisinin (Uzundere-Su Kavuşumu Arası) Jeopark Potansiyelinin Belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, Erzurum.
  • Orhan, T., & Karahan, F. (2010). Uzundere İlçesi ve Yakın Çevresinin Ekoturizm Potansiyelinin Değerlendirilmesi. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 11 (1),.27-42.
  • Özcan, K., & Tarakcıo, H. (2021). Türkiye’de Jeolojik Mirasın Korunması Üzerine Analitik Çerçeve. TÜBA-KED, 24, 145-158.
  • Özgeriş, M. (2020). Sakinşehir Uzundere’nin Planlama ve Tasarım Çalışmaları Yönünden Sürdürülebilirliğinin Değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı ABD., Erzurum.
  • Özgeriş M., & Karahan, F. (2021a). Use of geopark resource values for a sustainable tourism: a case study from Turkey (Cittaslow Uzundere). Environment, Development and Sustainability, 23, 4270–4284. https://doi.org/10.1007/s10668-020-00773-3
  • Özgeriş M., & Karahan, F. (2021b). Kalkınma Odaklı Mekânsal Tasarım ve Uygulama Girişimlerinin Sürdürülebilirliğinin Değerlendirilmesi: Sakin Şehir Uzundere Örneğinde Bir Çalışma. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 23 (1), 45-58.
  • Özgeriş, M., & Karahan, F. (2021c). Turizm Alanlarındaki Rekreasyonel Su Kaynaklarının Sürdürülebilirliği ve Sakin Şehir Politikaları: Uzundere (Erzurum) Örneğinde Bir Değerlendirme. Journal of Humanities and Tourism Research, 11 (1), 103-117.
  • Panizza, M. (2018). Outstanding Intrinsic and Extrinsic Values of the Geological Heritage of the Dolomites (Italy). Geoheritage, 10, 607–612.
  • Panizza, M., & Piacente, S. (1993). Geomorphological assets evaluation. Z. Geomorphol. Suppl., 87, 13–18.
  • Planagumà, L., & Martí, J. (2018). Geotourism at the natural park of la garrotxa volcanic zone (Catalonia, Spain): Impact, viability, and sustainability. Geosciences 2018, 8, 295.
  • PROGEO, (2017). Geodiversity, Geoheritage & Geoconservation: The Progeo Simple Guide. http://www.progeo.ngo/publications.html (Erişim Tarihi: 01.08.2023).
  • Quesada-Román, A., & Pérez-Umaña, D. (2020). State of the art of geodiversity, geoconservation, and geotourism in Costa Rica. Geosciences, 10, 211.
  • Reynard, E., & Brilha, J. (2018). Geoheritage: A multidisciplinary and applied research topic. In Geoheritage: Assessment, Protection, and Management; Elsevier: Amsterdam, The Netherlands, 3–9. 216
  • Santos, D.S., Mansur, K.L., Seoane, J.C.S., Mucivuna, V.C., & Reynard, E. (2020). Methodological proposal for the inventory and assessment of geomorphosites: An integrated approach focused on terriorial management geoconservation. Environ. Manag., 66, 476–497.
  • Štrba, Ľ., Kolačkovská, J., Kudelas, D., Kršák, B., & Sidor, C. (2020). Geoheritage and Geotourism Contribution to Tourism Development in Protected Areas of Slovakia— Theoretical Considerations. Sustainability, 12 (7), 2979.
  • Sumanapala, D., & Wolf, I.D. (2022). Introducing Geotourism to Diversify the Visitor Experience in Protected Areas and Reduce Impacts on Overused Attractions. Land, 11, 2118.
  • Suyanto, A., Haryono, E., & Baiquni, M. (2020). Visitors satisfaction Monitoring Using Important Perform Analysis in Pindul Geoheritage-Indonesia. IOP Conf. Ser. Earth Environ. Sci., 451, 012043.
  • Suzuki, D.A., & Takagi, H. (2018). Evaluation of geosite for sustainable planning and management in geotourism. Geoheritage, 10, 123– 135.
  • Tarakcıo, H. (2020). Türkiye‘de jeolojik mirasın korunması üzerine analitik bir çerçeve. Pamukkale Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Denizli.
  • Tavares, A.O., Henriques, M.H., Domingos, A., & Bala, A. (2015). Community Involvement in Geoconservation: A Conceptual Approach Based on the Geoheritage of South Angola. Sustainability, 7, 4893–4918.
  • TOB, (2021). T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı 13. Bölge Müdürlüğü. Tortum Şelalesi Peyzaj Uygulama Projesi Yapım İşleri. https://bolge13.tarimorman.gov.tr/Haber/907/Tortum-Selalesi-Peyzaj-UygulamaProjesi-Yapim-Isleri-Devam-Ediyor (Erişim Tarihi: 10.01.2024)
  • Tabachnick, B.G., & Fidell, L.S. (2013). Using Multivariate Statistics (sixth ed.) Pearson, 1061 p, Boston.
  • Terkenli, T.S. (2014). Landscapes of Tourism. The Wiley Blackwell Companion to Tourism, in Eds. Alan A., Lew, C., Michael H., Allan M. W., John Wiley & Sons.
  • TÜİK, (2024). Türkiye İstatistik Kurumu Merkezi Dağıtım Sistemi. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?locale=tr (Erişim Tarihi: 01.03.2024)
  • UNESCO, (1972). Convention Concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage. https://uis.unesco.org/en/glossary-term/natural-heritage (Erişim Tarihi: 01.08.2023) 217
  • UNESCO, (2023a). World Heritage List. https://whc.unesco.org/en/list/ (Erişim Tarihi: 01.08.2023)
  • UNESCO, (2023b). Tentative Lists. https://whc.unesco.org/en/tentativelists/ (Erişim Tarihi: 01.08.2023)
  • UNESCO, (2023c). The Criteria for Selection. https://whc.unesco.org/en/criteria/ (Erişim Tarihi: 01.08.2023).
  • Xu, K., & Wu, W. (2022). Geoparks and Geotourism in China: A Sustainable Approach to Geoheritage Conservation and Local Development-A Review. Land, 11, 1493.
  • Yeşil, P., Yeşil, M., & Yılmaz, H. (2008). Jeolojik miras alanlarının alternatif turizm kapsamında değerlendirilmesi: Ballıca Mağarası örneği. Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Derg, 39, 241–248.
  • Yeşilova, Ç. (2021). Potential geoheritage assessment; Dereiçi travertines, Başkale, Van (east anatolian Turkey). MANAS Journal of Engineering, 9 (1), 66-71.
  • Yılmaz, A. (2002). Jeoparklar. Bilim ve Teknik Dergisi, 417, 64-68.
  • Zhao, X., & Wang, M. (2002). National geoparks initiated in China: Putting geoscience in the service of society. Episodes 25, 33–37.
  • Zouros, N. (2005). Assessment, protection, and promotion of geomorphological and geological sites in the Aegean area, Greece. Geomorphol. Relief Process. Environ. 11, 227–234.
Toplam 93 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Peyzaj Planlama, Peyzaj Tasarımı, Peyzaj Yönetimi
Bölüm Düzce Üniversitesi Orman Fakültesi Ormancılık Dergisi 20(1)
Yazarlar

Mustafa Özgeriş 0000-0003-1006-9303

Meryem Sena Kadı 0000-0002-8823-8245

Faris Karahan 0000-0001-6426-8426

Yayımlanma Tarihi 30 Haziran 2024
Gönderilme Tarihi 16 Ekim 2023
Kabul Tarihi 15 Mayıs 2024
Yayımlandığı Sayı Yıl 2024 Cilt: 20 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA Özgeriş, M., Kadı, M. S., & Karahan, F. (2024). Tortum Şelalesi’ndeki Mekânsal Tasarım Uygulamalarının Jeolojik Mirasın Sürdürülebilirliği Bağlamında Değerlendirilmesi. Düzce Üniversitesi Orman Fakültesi Ormancılık Dergisi, 20(1), 192-217. https://doi.org/10.58816/duzceod.1377096
 Kapak Resmi İndir

........