Mermer ve Taş İşçiliğiyle Uygulanmış Mimari Motiflerin Ahşapta Uygulanabilirliği

Yıl 2024, Cilt: 20 Sayı: 1, 18 - 44, 30.06.2024

Evren Osman Çakıroğlu Ümit Büyüksarı

https://doi.org/10.58816/duzceod.1417532

Öz

Artvin ilinde bulunan modern mimaride yapılan Şehitlik Köyü Camisine, tamamı mermer olan Amasya Mehmet Paşa minberi ve Trabzon Ortahisar Fatih Cami mihrabının mimari motifleri örnek alınarak ahşap işlemelerin uygulanması amaçlanmıştır. Ahşap süsleme tekniklerinin detaylı bir şekilde uygulandığı bu eserdeki işlemlerin çoğu bilgisayar destekli üretim ile yapılarak yapıdaki tüm ahşap işlemelerde masif paneller ve kereste kullanılmıştır. Kabartmalar, grift hatlar ve bitkisel motiflerin yoğun kullanıldığı bu yapıda, tarihi ve kültürel mimari motifler, analizler ve çizimler ayrıntılı biçimde incelenmiştir. Genel olarak Türk-islam kültüründen etkilenen cami anlayışı dönem dönem farklılıklar göstermiştir. Anadolu Selçuklu, erken-klasik-geç Osmanlı dönemi ve çağdaş dönem ile farklı çizgiler bulunmaktadır. O dönemdeki motifleri yaşatmak adına bilgisayar destekli üretimin önemli parçası olan CNC makinası ile çalışmalar yapılmıştır. Modern mimaride yapılan bu esere, tarihi kültürel değere sahip erken dönem Osmanlı motiflerini barındıran işlemeler uygulanmıştır. Ağaç türü olarak sapelli ve dişbudak ağacı kullanılarak taş ve mermerde uygulanan süsleme tekniklerine uygun işlemeler yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ahşap süsleme teknikleri, CNC, Minber, Mihrap, Dişbudak, Sapelli

Kaynakça

• Angı, O. S. (2010), İstanbul tarihi yarımadadaki antik yapılarda kullanılan doğal taşlar ve korunmuşluk durumları. II. Uluslararası Mermer ve Doğal Taşlar Kongresi Bildirileri, 264-282, TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası, İzmir.
• Arslan, M. (2017). ‘Anadolu’da Selçuklu çağı cami ve mescit mimarisi’. Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Arseven, C. E. (1983). Rumi, Sanat Ansiklopedisi, Türkiye Turing Otomobil Kurumu Yayınları. Aydın, D., Büyükşahin Sıramkaya, S. (2017). Son dönem Konya camilerinde biçimsel arayışın analizi, Türk İslâm Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, 12(24), 67-84.
• Barboutis, I., Kamperidou, V., & Economidis, G. (2023). Handcrafted reproduction of a 17th century bema door supported by 3D digitization and CNC machining. Applied Sciences, 13(21), 11690-11703.
• Bozkurt A. Y., Erdin, N. (1989). Ticarette önemli yabancı ağaçlar, İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yayınları.
• Cıda, İ. (2005). ‘İstanbul Bayezid Camii taş süslemeleri’, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul.
• Çakıroğlu, E. O., Taşdemir, T., & Çakıroğlu, B. (2023). Geleneksel Türk mimarisi motiflerinin 3D CNC teknolojisi ile ahşap kapılarda tasarımı ve uygulanması: Bafra Kongre Merkezi örneği. Düzce Üniversitesi Orman Fakültesi Ormancılık Dergisi, 19(2), 143-162.
• Çelik, M. (2013). ‘Ahşap malzemenin iç mekan ve mobilya tasarımında kullanımı’, Yüksek Lisans tezi, Haliç Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Dallal, Y., Yaman B. (2019). Erken Osmanlı mimarisinde kullanılan mukarnas biçimleri (İznik, Bursa, Edirne), Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 42, 75-91.
• Hamekasi, N., Samavati, F. F., & Nasri, A. H. (2011). Interactive modeling of muqarnas, International Symposium on Computational Aesthetics in Graphics, Visualization and Imaging, 129-136, Vancouver, Canada.
• URL 1- http://bursadazamandergisi.com/makaleler/kundekari-sanati-3633.html, Erişim Tarihi: 16.06.2022. Jayachandraiah, B., Krishna, O. V., Khan P.A., & Reddy, R.A. (2014). Fabrication of Low Cost 3-Axis CNC Router, International Journal of Engineering Science Invention, 3(6), 1-10.
• Karakaya, E. (2021). Mehmed Paşa Külliyesi, TDV İslâm Ansiklopedisi, Erişim Adresi: https://islamansiklopedisi.org.tr/mehmed-pasa-kulliyesi, Erişim Tarihi: 14.02.2021.
• Koç, K. H., Erdinler, E. S., Hazır, E., & Öztürk, E. (2017). Effect on CNC application parameters on wooden surface quality, Measurements, 107, 12-18.
• Lemaignen, G. (1986). Atlas Des Bois Tropicaux Tome I- Afrique, Association İnternationale Technique des Bois Tropicaux.
• Ohuchı, T., Murase, Y. (2005). Milling of wood and wood-based materials with a computerized numerically controlled router IV: development of automatic measurement system for cutting edge profile of throw-away type straight bit, Journal of Wood Science, 51, 278–281.
• Öngör, S. (2007). Ortahisar Camii, İslâm Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Saraçoğlu, A. (2015). ‘Divriği Ulu Camii ve Şifahane taç kapı süslemelerindeki motiflerin kuyumculukta kullanılan (CAD-CAM) bilgisayar teknolojileriyle takıya aktarılması’, Yüksek Lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Sarıışık, G. (2021). Investigation on cutting parameter models and processability index in 3D marble products with milled tools. Arabian Journal of Geosciences, 14(18), 1854.
• Sofuoglu, S. D. (2017). Determination of optimal machining parameters of massive wooden edge glued panels which is made of Scots pine (Pinus sylvestris L.) using Taguchi design method, European Journal of Wood and Wood Products, 75(1), 33-42.
• Söğütlü, C. (2004). ‘Bazı yerli ağaç türlerinin kündekari yapımında kullanım imkânları’, Doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Sütçü, A. (2013). Investigation of parameters affecting surface roughness in CNC routing operation on wooden EGP, BioResources, 8, 795–805.
• Şahin, H., Güler, C. (2015). Hızlı gelişen dar yapraklı dişbudak (Fraxinus angustifolia vahl) odununun orman ürünleri endüstrisinde değerlendirilmesi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi Part: C, Tasarım ve Teknoloji, 3(1), 357-365.
• Taşdemir, A. S., & Erarslan, A. (2018). Çağdaş camii tasarımında yenilikçi bir yaklaşım. Marmara İlahiyat Cami; plan ve iç mekân özellikleri. Anadolu BİL Meslek Yüksekokulu Dergisi, 13, 55-70.
• Tuncer, O. C. (2001). Anadolu Selçuklu taç kapılarında mukarnas. I. Uluslararası Selçuklu Kültür Ve Medeniyeti Kongresi, 361-387, Konya Selçuk Üniversitesi Basımevi, Konya.
• Tunç, F. (2013). ‘Amasya Osmanlı camilerinde bulunan taş bezemeler’, Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Vardar, K. F. (2017). Rüstem Paşa Camii taş süslemelerinin değerlendirilmesi, Türkiyat Mecmuasi, 27(1), 367-393.