Sardunya Türlerinde (Pelargonium spp.) Klasik Melezleme

Yıl 2024, Cilt: 20 Sayı: Özel Sayı, 83 - 94, 23.12.2024

Ercan Sallahoğlu , Hülya İlbi

https://doi.org/10.58816/duzceod.1540442

Öz

Sardunya yaklaşık üç yüz türü bulunan, çok yıllık, çalı ve sukulent formlarıyla geniş yelpazede çeşitliliğe sahip, evlerin yanı sıra park ve bahçelerde de yaygınca tercih edilen bir süs bitkisidir. Çiçek ve yapraklarıyla yüksek estetik görünümlü sardunyalara olan ilgi ve talep, tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de her geçen yıl artmaktadır. Dünyada her yıl on milyonlarca adet sardunya üretimi ve ticareti yapılmaktadır. Her yıl dünya çapında çok sayıda çeşit piyasaya sürülmesine karşın henüz Türkiye adına kayıtlı bir sardunya çeşidi bulunmamaktadır. Yüksek miktarda iç pazar talebini karşılamak için üretim materyali yurt dışından ithal edilmektedir. Bu nedenle bu çalışmada yerli sardunya çeşidi geliştirmek amacıyla klasik melezleme ıslahı programı ile tür içi ve türler arası kombinasyonları içeren melezlemeler yapılmıştır. P. alchemilloides, P. peltatum, P. zonale türlerinin kullanıldığı çalışmada, meyve başına en fazla tohum 3,67 ile P.alchemilloides x P.zonale (A504 x Z6) melez kombinasyonundan elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Melezleme, Sardunya, Yerli çeşit

Destekleyen Kurum

Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Proje Numarası

TAGEM/BBDA/16/A09/P08/01

Teşekkür

Bu çalışma T.C Tarım ve Orman Bakanlığı’na bağlı Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü bünyesindeki Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü’nde yürütülen TAGEM/BBDA/16/A09/P08/01 numaralı “Sardunya (Pelargonium sp.) Çeşitlerinin Geliştirilmesi’’ adlı proje çalışmalarının bir bölümünü içermektedir.. Projeyi destekleyen Bakanlığımıza ve çalışmaya sundukları katkılarından dolayı Dr. M. Uğur KAHRAMAN ve Ayşe Serpil KAYA’ya teşekkürlerimi sunarım. Bu çalışma, VIII. Ulusal Süs Bitkileri Kongresinde sunulmuştur, kongre düzenleme kuruluna da ayrıca teşekkür ederim.

Classical Hybridization in Geranium (Pelargonium spp.) Species

Öz

Pelargonium is an ornamental plant with approximately three hundred species, a wide range of diversity with perennial, shrub and succulent forms, and widely preferred in homes as well as parks and gardens. The interest and demand for pelargoniums by high aesthetic appearance with their flowers and leaves increase each year in Turkey as well as all over the world. Tens of millions of pelargoniums are produced and traded in the world each year. Although many cultivars are introduced to the market worldwide each year, there has no pelargonium cultivar registered in Turkey, yet. In order to meet the high domestic market demand, production material is imported from abroad. Therefore, in this study, hybridizations including intraspecific and interspecific combinations were carried out with the classical hybridization breeding program so as to develop a local pelargonium cultivar. In the study where P. alchemilloides, P. peltatum, P. zonale species were used, the highest number of seeds per fruit was obtained from the hybrid combination of P.alchemilloides x P.zonale (A504 x Z6), by 3,67 seeds.

Anahtar Kelimeler

Hybridization, Pelargonium, Local cultivar

Proje Numarası

TAGEM/BBDA/16/A09/P08/01

Kaynakça

• Albers, F., & van der Walt, J. J. (1984). Untersuchungen zur Karyologie und Mikrosporogenese von Pelargonium sect. Pelargonium (Geraniaceae)/Studies in Karyology and Microsporogenesis of Pelargonium sect. Pelargonium (Geraniaceae). Plant systematics and evolution, 177-188.
• Blerot, B., Baudino, S., Prunier, C., Demarne, F., Toulemonde, B., & Caissard, J. C. (2016). Botany, agronomy and biotechnology of Pelargonium used for essential oil production. Phytochemistry Reviews, 15, 935-960.
• Breman, F. C., Snijder, R. C., Korver, J. W., Pelzer, S., Sancho-Such, M., Schranz, M. E., & Bakker, F. T. (2020). Interspecific hybrids between Pelargonium× hortorum and species from P. section Ciconium reveal biparental plastid inheritance and multi-locus cyto-nuclear incompatibility. Frontiers in Plant Science, 11, 614871.
• Budahn, H., Olbricht, K., Hofmann, C., Plaschil, S., & Schrader, O. (2012, September). Enhancement of the genetic diversity in Pelargonium (section Pelargonium) by species introgression. In XXIV International Eucarpia Symposium Section Ornamentals: Ornamental Breeding Worldwide 953 (pp. 155-160).
• Coffin, J. L., & Harney, P. M. (1978). Intersubgeneric crosses within the genus Pelargonium. Euphytica, 27, 567-576.
• Esenalieva, A., Drewes-Alvarez, R., Arnold, R., Pohlheim, F., Wiedemann, M., Meinl, K., ... & Olbricht, K. (2012, September). Interspecific hybridisation between Pelargonium zonale hybrids and Pelargonium tongaense Vorster on the tetraploid ploidy level. In XXIV International Eucarpia Symposium Section Ornamentals: Ornamental Breeding Worldwide 953 (pp. 149-153).
• Gibby, M., & Westfold, J. (1986). A cytological study of Pelargonium sect. Eumorpha (Geraniaceae). Plant systematics and evolution, 153, 205-222.
• Gibby, M., Albers, F., & Prinsloo, B. (1990). Karyological studies in Pelargonium sectt. Ciconium, Dibrachya, and Jenkinsonia (Geraniaceae). Plant systematics and evolution, 151-159.
• Hanes, M. E. (2011). U.S. Patent No. 8,084,674. Washington, DC: U.S. Patent and Trademark Office.
• Horn, W. (1994). Interspecific crossability and inheritance in Pelargonium. Plant Breeding, 113(1), 3-17.
• Kakihara, F., Hondo, K., & Kato, M. (2010, August). Production of interspecific hybrids between Pelargonium crispum and P. rapaceum through ovule culture and their characteristics. In XXVIII International Horticultural Congress on Science and Horticulture for People (IHC2010): International Symposium on 937 (pp. 697-702).
• Kamlah, R., Pinker, I., Plaschil, S., & Olbricht, K. (2019). Hybridization between Pelargonium acetosum L’Hér. and Pelargonium× peltatum. Journal of Applied Botany & Food Quality, 92.
• Karagüzel, Ö., Kahraman, M. U., & Alp, Ş. (2024). Enhancing genetic diversity in Pelargonium: insights from crossbreeding in the gene pool. PeerJ, 12, e17993.
• Kato, M., & Tokumasu, S. (1982). Characteristics of F1 hybrids produced by ovule-culture in ornamental pelargonium. In Vitro Culture, XXI IHC 131, 247-252.
• Molenaar, H., Glawe, M., Boehm, R., & Piepho, H. P. (2017). Selection for production-related traits in Pelargonium zonale: improved design and analysis make all the difference. Horticulture research, 4.
• Okla, M. K., Rubnawaz, S., Dawoud, T. M., Al-Amri, S., El-Tayeb, M. A., Abdel-Maksoud, M. A., ... & AbdElgawad, H. (2022). Laser light treatment improves the mineral composition, essential oil production and antimicrobial activity of mycorrhizal treated Pelargonium graveolens. Molecules, 27(6), 1752.
• Plaschil, S., Budahn, H., Schrader, O., Olbricht, K., Wiedemann, M., & Hofmann, C. (2015, June). Tetraploid male fertile Pelargonium crispum hybrids and their use in interspecific hybridization. In XXV International EUCARPIA Symposium Section Ornamentals: Crossing Borders 1087 (pp. 345-350).
• Plaschil, S., Budahn, H., Wiedemann, M., & Olbricht, K. (2017). Genetic characterization of Pelargonium L’Hér. germplasm. Genetic resources and crop evolution, 64, 1051-1059.
• Parađiković, N., Tkalec, M., Mustapić-Karlić, J., Križan, I., & Vinković, T. (2012). Growing Pelargonium peltatum and Pelargonium x hortum from Cuttings. AGRO-KNOWLEDGE JOURNAL, 13(4), 573-581.
• Roeschenbleck, J., Albers, F., Mueller, K., Weinl, S., & Kudla, J. (2014). Phylogenetics, character evolution and a subgeneric revision of the genus Pelargonium (Geraniaceae). Phytotaxa, 159(2), 31-76.
• Sarı, N. (2016). Bitki Islahının Temelleri, Süs Bitkileri Islahı Kurs Notları, ÇÜ. Biyoteknoloji Araştırma ve Uygulama Merkezi, 22-24 Aralık 2016.
• Swarup, S., Cargill, E. J., Crosby, K., Flagel, L., Kniskern, J., & Glenn, K. C. (2021). Genetic diversity is indispensable for plant breeding to improve crops. Crop Science, 61(2), 839-852.
• Yu, S. N., & Horn, W. A. H. (1988). Additional chromosome numbers in Pelargonium (Geraniaceae). Plant systematics and evolution, 159, 165-171.