Bursa Florasında Yer Alan Doğal Odunsu Peyzaj Bitkilerinin Toksik Özellikler Bakımından Değerlendirilmesi

Yıl 2024, Cilt: 20 Sayı: Özel Sayı, 95 - 106, 23.12.2024

Betül Hümeyra Çelik , Murat Zencirkıran

https://doi.org/10.58816/duzceod.1543231

Öz

Yaşadıkları ekosistemlerin ayrılmaz bir parçası, biyolojik çeşitliliğin temel taşı ve yeşil alanların vazgeçilmez unsuru olan bitkiler, sürdürülebilir bir çevre oluşturabilmenin anahtarıdır. Yeşil alanların tasarımında kullanılan doğal ve egzotik odunsu peyzaj bitkileri en fazla tercih edilen grubu oluşturur. Peyzaj bitkileri estetik ve işlevsel özellikleri göz önünde bulundurularak tercih edilir. Bununla birlikte ekolojik tolerans, abiyotik stres faktörlerine dayanım, toksik ve alerjik özellikler gibi hususlar da tercihlerde dikkate alınır. Bu grup içerisinde yer alan doğal bitkiler, bulundukları ekosistemi karakterize eden iklim, ışık ve toprak koşullarına oldukça iyi uyum sağlamış, sürdürülebilir yaşam alanları için en elverişli bitkilerdir. Doğal bitkilerin kullanımı, ekolojik temelli ve sürdürülebilir peyzaj tasarımları oluşturmak ve iklim değişikliği etkilerini hafifletmek için atılacak önemli adımlardan birisidir. Bununla birlikte, doğal bitkilerin özelliklerinin çok yönlü olarak değerlendirilmesi ve bilinmesi de gereklidir. Bu kapsamda gerçekleştirilen bu çalışma ile Bursa florasında yer alan 72 adet doğal odunsu peyzaj bitkileri taksonu, toksik ve alerjik özellikler bakımından değerlendirmeye alınmış, insanlar ve hayvanlar üzerinde meydana getirebileceği etkiler irdelenmiş ve bitkilerin peyzaj tasarımında kullanımı ile ilgili bir altlık geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Doğal bitkiler, Odunsu peyzaj ve süs bitkileri, Toksisite

Teşekkür

Bu çalışma VIII. Ulusal Süs Bitkileri Kongresinde sunulmuştur.

Evaluation of Natural Woody Landscape Plants in Bursa Flora in Terms of Toxic Properties

Öz

Plants, which are an integral part of the ecosystems in which they live, the cornerstone of biodiversity and an indispensable element of green spaces, are the key to creating a sustainable environment. Natural and exotic woody landscape plants used in the design of green areas constitute the most preferred group. Landscape plants are preferred considering their aesthetic and functional features. However, ecological tolerance, resistance to abiotic stress factors, toxic and allergic properties are also taken into consideration in preferences. Natural plants in this group are the most suitable plants for sustainable habitats, which are well adapted to the climate, light and soil conditions that characterise the ecosystem in which they are located. The use of native plants is one of the important steps to be taken to create ecologically based and sustainable landscape designs and to mitigate the effects of climate change. However, it is also necessary to evaluate and know the properties of native plants in a multidimensional way. In this study, 72 natural woody landscape plant taxa in Bursa flora were evaluated in terms of toxic and allergic properties, the effects they may have on humans and animals were examined and a basis for the use of plants in landscape design was developed.

Anahtar Kelimeler

Native plants, Woody landscape and ornamental plants, Toxicity

Kaynakça

• Anonim, (2019). Bursa’nın iklim özellikleri http://www.bursadakultur.org/bursanin_cografyasi2.htm -(Erişim Tarihi: 29.11.2019).
• Dinçer (2024a). https://www.vdberk.co.uk/. Erişim Tarihi: 15.08.2024.
• Anonim (2024b). https://www.ces.ncsu.edu/. Erişim Tarihi: 15.08.2024.
• Anonim (2024c). https://pfaf.org/User/Default.aspx#google_vignette. Erişim Tarihi: 15.08.2024.
• Anonim (2024d). https://www.rhs.org.uk/. Erişim Tarihi: 15.08.2024.
• Atasoy, N. (2012). ‘Bina içi mekânlarda kullanılan zehirli süs bitkileri üzerinde araştırmalar.’ Doktora Tezi. MÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü Biyoloji Anabilim Dalı, İstanbul.
• Baytop, T. (1984). Türkiye’de bitkiler ile tedavi. İstanbul Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Yayınları No: 3255, İstanbul.
• Benzeid, H., Gouaz, F., Touré, A.H., Bouatia, M., Idrissi, M.O.B., Draoui, M. (2018). Inventory of toxic plants in Morocco: An Overview of the botanical, biogeography, and phytochemistry studies. J Toxicol. doi: 10.1155/2018/4563735.
• Carinanos P., Marinangeli F. 2021. An updated proposal of the Potential Allergenicity of 150 ornamental Trees and shrubs in Mediterranean Cities, Urban Forestry & Urban Greening 63 (2021) 127218.
• Çelik, B.H. (2020). ‘Bursa kent parkları tasarım bitkilerinin toksikolojik özellikleri üzerine bir araştırma’, Yüksek Lisans Tezi, UÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Bursa.
• Çelik, B.H., Zencirkıran, M. (2021). A research on toxicological properties of Bursa city parks’s design plants, Journal of Bartin Faculty of Forestry, 23(2): 446-464.
• Dinçer D., Bekçi B., Bekiryazıcı F. (2016). Türkiye’deki Doğal Bitki Türlerinin Üretiminde Doku Kültürü Tekniklerinin Kullanımı, Nevşehir Bilim ve Teknoloji Dergisi TARGİD Özel Sayı 295-302.
• DiTomaso, J. M. (2019). List of plants reported to be poisonous to animals in the United States. Davis - Weed Research and Information Center, United States, Ithaca.
• Filmer, A. K. (2012). Safe and poisonous garden plants. University of California, Davis. USA. 31p.
• Giannetti A, Gessaroli M, Cipriani F, Gallucci M, Bertelli L, Ricci G. (2020). How to select appropriate plants for allergic children. Biomed J Sci & Tech Res 26(2). BJSTR. MS.ID.004315.
• King, I. A. (1997). Know your plants. safe or poisonous? California Poison Control System, California.
• Knight, A.P. (2007). A Guide to poisonous house and garden plants, Teton Newmedia, Jackson, Wyoming, USA, 421p.
• Kušen, M., Stura, L., Purgar, D.D., Poje, M. & Židovec, V. (2022). Toxic and allergenic plant species in primary school yards of Zagreb’s lower town district. Acta Hort Regiotec, 25 (1): 99–106.
• Nelson, L.S., Shih, R.D., Balick, M.L. (2007). Handbook of poisonous and injurious plants. Second Edition. Springer. 340 p.
• Nithaniyal, S., Majumder, S., Umapathy, S., Parani, M. (2021). Forensic application of dna barcoding in the identification of commonly occurring poisonous plants, Journal of Forensic and Legal Medicine, https://doi. org/10.1016/j.jflm.2021.102126.
• Poppenga, R.H. (2010). Poisonous plants, molecular, clinical and environmental toxicology. volume 2: clinical toxicology Edited by A. Luch, Birkhäuser Verlag/ Switzerland.
• Serrano, R. (2018). Toxic Plants: Knowledge, medicinal uses and potential human health risks, Environment and Ecology Research 6(5): 487-492, doi: 10.13189/eer.2018.060509.
• Steinman, H. (2008). Tree pollens allergy – Which allergens?, Phaida AB, Sweden. 182p.
• Tırnakçı A., Aklıbaşında M. 2023. Doğal bitki türlerinin kentsel alanlardaki bitkisel tasarımlarda kullanımı”, AÇÜOFD, 24(1):167–177. doi: 10.17474/artvinofd.1150603.
• Wagstaff, D.J. (2008). International poisonous plants checklist an evidence-based reference. CRC Press is an imprint of the Taylor & Francis Group, United States, 462p.
• Yılmaz, H., Akpınar, E., Yılmaz, H. (2006). Peyzaj Mimarlığı Çalışmalarında Kullanılan Bazı Süs Bitkilerinin Toksikolojik Özellikleri. SDÜ Orman Fakültesi Dergisi, A (1) : 82-95.
• Zencirkıran, M. (2009). Determination of native woody landscape plants ın Bursa and Uludag. African Journal of Biotechnology, 8(21): 5737-5746.
• Zencirkıran, M., Çelik, B.H., Müdük, B., Görür, A., Çetiner, S., Eraslan, E., Tanrıverdi, D. (2018). İç mekân tasarım bitkilerinin kullanıcılar için toksik özellikler bakımından değerlendirilmesi. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 20(1): 26-31.
• Zencirkıran, M, Altay Ender, E., Altun, G.2019. A research on attractive flowered exotic woody landscape plant species used in urban green spaces in Bursa. Chapter 1: 9-26. Researches in Landscape and Ornamental Plants (Edt.Prof.Dr. Murat Zencirkıran). GeceKitaplığı/Gece Publishing, ISBN:978-625-7958-27-1, Ankara.