Use of Newly Developed Drought Tolerant Ornamental Plant Varieties and Variety Candidates and Climate-Friendly Landscape Designs in Erzincan During Climate Change

Yıl 2024, Cilt: 20 Sayı: Özel Sayı, 261 - 280, 23.12.2024

Gökhan Askan , Hakan Kalenderoğlu , Meral Aslay

https://doi.org/10.58816/duzceod.1558339

Öz

This study was conducted to emphasize the xeriscape criterion in landscape planning due to the increasingly evident adverse effects of climate change in Turkey and its status as a water-stressed country. The main material of the study consists of natural species with landscape value, found in newly cultivated drought-tolerant lands specific to Erzincan, as a result of field studies. These species include Fritillaria imperialis (Crown Imperial), Hesperis isatidea (Red Hesperis), Gypsophila sp. (Baby’s Breath), Vinca soneri (Osman Flower), Iris spuria ssp. musulmanica (Steppe Iris), Muscari tenuiflorum (Tassel Hyacinth), Muscari azureum (Azure Grape Hyacinth), Tulipa julia (Wild Tulip), Hyacinthus orientalis (Common Hyacinth), Eremurus spectabilis (Foxtail Lily), Sambucus ebulus L. (Dwarf Elder), Sicilia siberica subsp. armena (Armenian Squill), and Cotinus coggyria (Smoke Tree). The field studies aimed to ensure the sustainability of natural and endemic plant species with xerophytic value. It is intended that these species become the main elements of landscape design in the process of climate change. Discussions with city decision-makers will encourage the use of these species in future landscape planning. Thus, a resource value will be created for climate-friendly landscape planning.

Anahtar Kelimeler

Natural and Endemic Plants, Erzincan, Climate Change, Climate-Friendly Design, Xeriscape Landscape

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ SÜRECİNDE ERZİNCANDA KURAKLIĞA TOLERANSLI YENİ GELİŞTİRİLEN SÜS BİTKİSİ ÇEŞİT VE ÇEŞİT ADAYLARI İLE İKLİM DOSTU PEYZAJ TASARIMLARININ KULLANILMASI

Öz

Bu çalışma, Türkiye'de iklim değişikliğinin olumsuz etkilerinin giderek daha belirgin hissedildiği ve su stresi yaşayan ülkeler arasında bulunduğundan dolayı peyzaj planlamalarında kurakçıl peyzaj kriterini ön plana çıkarmak amacıyla yürütülmüştür. Çalışma ana materyalini arazi çalışmaları neticesinde yeni ıslah edilen kuraklığa toleranslı Erzincan’a özgü kültüre alınmış arazilerde Ağlayan gelin (Fritillaria imperialis), Allı Gelin (Hesperis isatidea), Çöven (Gypsophila sp.) Osman çiçeği (Vinca soneri), Yayla süseni (İris spuria ssp. Musulmanica), Püsküllübaş (Muscari tenuiflorum), Keşişbaşı (Muscari azureum), Yaban lalesi (Tulipa julia), Sümbül (Hyacinthus orientalis), Çiriş (Eremurus spectabilis), Mürver otu (Sambucus ebulus L), Camışkıran (Sicilia siberica subsp. armena), Boyacı sumağı (Cotinus coggyria) peyzaj değeri olan doğal türler bulunmaktadır. Arazi çalışmaları kapsamında, kurakçıl değeri olan doğal ve endemik bitki türlerinin sürdürülebilirliği amaçlanmıştır. Bu türlerin iklim değişikliği sürecinde peyzaj tasarımının ana öğesi haline getirilmesi hedeflenmektedir. Kentin karar vericileriyle yapılacak görüşmelerle, bu türlerin gelecekteki peyzaj planlamalarında kullanılması teşvik edilecektir. Böylece, iklim dostu peyzaj planlamaları için kaynak değeri oluşturulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Doğal ve endemik bitkiler, Erzincan, İklim değişikliği, İklim dostu tasarım, Kurakçıl peyzaj

Teşekkür

Bu çalışma VIII. Ulusal Süs Bitkileri Kongresinde sunulmuştur.

Kaynakça

• Abacıoğlu Gitmiş, E., (2020). Kurakçıl peyzaj düzenlemelerine bir tasarım önerisi: Aliya İzzetbegoviç Parkı örneği, Turkish Journal of Forest Science, 5(1), 214-232.
• Anonim, (2013). http://cografyaharita.com/haritalarim/4l-erzincan-ili-haritasi.png, Erişim Tarihi: 9 Ocak 2023.
• Aslay, M., Teken, M., Cukadar, K., Unlu, H. M., Kadiodlu, Z., & Kaya, E. (2013). Morphology and Germination of Tchihatchewia isatidea Boiss.(Brassicaceae). Bot. Res. J, 6, 6-8.
• Atik, M., & Karagüzel, O. (2007). Peyzaj mimarlığı uygulamalarında su tasarrufu olanakları ve süs bitkisi olarak doğal türlerin kullanım önceliği. Tarımın Sesi TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Antalya Şubesi Yayını, 15, 9-12.
• Baykan, N. M., & Birişçi, T. (2013). Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi bahçesi örneğinde sürdürülebilir peyzaj tasarımı yaklaşımıyla Xeriscape, V. Süs Bitkileri Kongresi, 6(09), 523-529, Yalova.
• Bekçi, B., Var, M., Taşkan, G., (2013). Bitkilendirme Tasarım Kriterleri Bağlamında Doğal Türlerin Kentsel Boşluk Alanlarında Değerlendirilmesi: Bartın, Türkiye, Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 14(1), s. 113-125.
• Caf, A. (2019). ‘Bingöl ili doğal vejetasyonundaki bitkiler ile kurakçıl bahçe oluşturulması üzerine bir araştırma’. Doktora tezi. Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Cengiz, C., Cengiz, B., & Yıldız, Ş. (2013). Fidanlıklarda Doğal Bitki Materyalinin Kullanım Düzeyinin Saptanması: Bartın Örneği. V. Süs Bitkileri Kongresi, Bildiriler Kitabı, 1, 477-483, Yalova.
• Çay, E. (2010). ‘Ankara üniversitesi rektörlük kampüsü bitkisel tasarımında dekoratif amaçlı kullanılan ağaç ve çalıların saptanması üzerine bir araştırma’. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Çimen, Ş., & Ulus, A. (2020). Türkiye Milli Botanik Bahçesi’nde bulunan bazı doğal bitki taksonlarının süs bitkisi kullanım potansiyelinin belirlenmesi. Bursa Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 34(Özel Sayı), 269-290.
• Davis, PH. (1970). Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Edinburgh University Press, Edinburgh, p. 250.
• Deniz, B., & Şirin, U. (2005). Samson dağı doğal bitki örtüsünün otsu karakterdeki bazı örneklerinden peyzaj mimarlığı uygulamalarında yararlanma olanaklarının irdelenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 2(2), 5-12.
• Dilaver, Z., & Dilaver, Z. (2014). İç Anadolu doğal bitki örtüsü örneklerinden peyzaj mimarlığında yararlanma. İklim değişikliğine yerel çözümler: Doğal bitki örtüsüyle sürdürülebilir uygulamalar, doğal bitkilerle iklim dostu Çankaya parkları projesi eğitim kitapçığı, Peyzaj Araştırmaları Derneği, Ankara.
• Dilaver, Z., Yılmaz, M., & Öztekin, M. (2020). Soğuksu Milli Parkında Yer Alan Bazı Doğal Taksonların Süs Bitkisi Özelliklerinin Değerlendirilmesi. Bursa Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 34(Özel Sayı), 197-216.
• Erbil, F. B., & Sağlam, C. (2021). The propagation of endemic Astragalus vulnerariae DC. by cutting and possibility of use in landscape in Turkey, TURJAF 9 (1): 35-41.
• Erduran Nemutlu F. (2013). Çanakkale’de Dış Mekân Süs Bitkisi İşletmelerinin Değerlendirilmesi. Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 13 (1), 72-83.
• Eroğlu, E., Kesim, G. A., & Müderrisoğlu, H. (2005). Düzce kenti açık ve yeşil alanlarındaki bitkilerin tespiti ve bazı bitkisel tasarım ilkeleri yönünden değerlendirilmesi. Journal of Agricultural Sciences, 11(03), 270-277.
• Ertop, G., 2009. Küresel ısınma ve kurakçıl peyzaj planlaması. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Güner, A., Aslan, S., Ekim, T., Vural, M., Babaç, M. T. (2012). Türkiye bitkileri listesi:(damarlı bitkiler), Nezahat Gökyiǧit Botanik Bahçesi Yayınları, İstanbul, p: 377-455.
• İDEP, (2011). İklim değişikliği eylem planı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı.
• Kafafy, A.N., Haroon, S. (2017). Xeriscaping: A Greening Approach For Facing Waters Carcity İn Aridcities: The Case of Egypt, Faculty of Urban and Regional Planning, Cairo University.
• Kahveci, H., Acar, C., & Hergül, Ö. C. (2018). Doğu karadeniz kıyı alanlarında yetişen perennial (çok yıllık otsu) bitkilerin peyzaj mimarlığı açısından değerlendirilmesi. International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR), 5(31), 4568-4579.
• Kandemir, A. (2019). Flora ve vejetasyon, Erzincan Valiliği Yayını, Erzincan, s. 35-46.
• Kandemir, A., Türkoğlu, H. İ., & Yıldız, F. (2022). Erzincan (Türkiye) florasına dair bazı gözlemler ve öneriler. Bağbahçe Bilim Dergisi, 9(1), 34-63.
• Kılıçaslan, N., & Dönmez, Ş. (2016). Göller bölgesinde doğal olarak yetişen soğanlı bitkilerin peyzaj mimarlığında kullanımı. Türkiye Ormancılık Dergisi, 17(1), 73-82.
• Koçan, N. (2010). Peyzaj planlama ve tasarim çalişmalarinda kuşburnu (Rosa canina l.) bitkisinin değerlendirilmesi. Journal of the Faculty of Agriculture of Harran University (Turkey), 14(4): 33-37.
• Kostak, S. (1992). ‘Türkiye’nin Doğal Bitki Örtüsünde Bulunan Bazı Karanfil Türlerini Fenolojik ve Morfolojik Karakterleri Üzerinde Araştırmalar’ Doktora Tezi (Basılmamış). E.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Köse, H. (1998). Doğal bitki örtüsünde bulunan bazı odunsu süs bitkilerinin tohum çimlendirme yontemleri üzerinde araştırmalar, I. Arbutus unedo L. ve Arbutus andrachne L., Anadolu J. of AARI, 8(2): 55-65.
• Köse, H. (1998). Doğal bitki örtüsünde bulunan bazı odunsu süs bitkilerinin tohum çimlendirme yöntemleri üzerinde araştırmalar. Anadolu Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Dergisi, 10(2).
• Lai, Y., Zhao, F., Du, Q., Xie, X., Chen, Q., & Qin, Z. (2019). Study on application of native plants in Park Greening in Guilin. E3S Web of Conferences, 118: 4006.
• Li F., Wang R., Paulussen J., Liu X. (2005) Comprehensive concept planning of urban greening principles: a case study in Beijing, China. Landscape and Urban Planning 72,325–336.
• Özhatay, E.C. (2009). ‘Türkiye’nin peyzajda kullanılabilecek bazı doğal bitkileri’. Yüksek Lisans Tezi (Basılmamış). Marmara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• PAD, (2014). Peyzaj Araştırmaları Derneği, İklim Değişikliğine Yerel Çözümler: Doğal Bitki Örtüsüyle Sürdürülebilir Uygulamalar. Doğal Bitkilerle İklim Dostu Çankaya Parkları Projesi Eğitim Kitapçığı, 1 (1), Ankara.
• Sarı, D., & Acar, C. (2016). Hatila Vadisi Milli Parkı Kayalık Habitat Bitkilerinin Peyzaj Tasarımında Kullanım Potansiyelleri. Bati Akdeniz Tarimsal Araştirma Enstitüsü VI. Süs Bitkileri Kongresi Bildiri Kitabı, 74-80.
• Sovocool, K. A. ve Morgan, M. (2005). Xeriscape Conversion Study: Final Report, AReport Submitted to Southern Nevada Water Authority, Las Vegas.
• Surat, H. (2020). Artvin'de doğal olarak yetişen bazı tıbbi-aromatik ve ekonomik değere sahip odunsu bitkilerin peyzaj mimarlığında kullanım alanlarının değerlendirilmesi. Journal of International Social Research, 13(74): 240-248.
• Şahin, E. K., Bekar, M., & Güneroğlu, N. (2020). Türk Fındığı (Corylus colurna L.)’nın peyzaj mimarlığında kullanım olanakları. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 22(1), 91-99.
• Şenkul, Ç. ve Kaya, S. (2017). Türkiye endemik bitkilerinin coğrafi dağılışı. Türk Coğrafya Dergisi (69): 109-120.
• Taner, T. M. (2010). ‘Peyzaj Düzenlemesinde Suyun Etkin Kullanımı: Kurakçıl Peyzaj’. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Tel, H. Ö., & Akan, H. (2021). Şanlıurfa (Harran Ünıversıtesı Osmanbey Kampüsü)’Da Doğal Yayılış Gösteren Bazı Geofitlerın Özellikleri Ve Peyzaj Mimarlığında Kullanımları. Turkish Journal Of Forest Science, 5(2), 366-381.
• Turna, İ. (2015). Kent Ormancılığı (Bitki Materyali) KTÜ Orman Fakültesi, Trabzon
• Tuttu, G., Aytaş, İ. ve Dilaver, Z. (2019). Use opportunities of some natural herbaceous plants of Cankiri province in landscape applications. International Journal of Scientific and Technological Research, 5 (3), 136-147.
• Tzoulas K., James P. (2008). Fınding links between urban biodiversity and human health and wellbeing. The University of Salford, Manchester.
• Wilson, C.; Feucht, J.R. (2007). Xeriscaping: Creative Landscaping, Colorado State University (no:7.228), USA.
• Wu C., Qingfu Xiao E., McPherson G. (2008). A method for locating potential tree-planting sites in urban areas: a case study of Los Angeles, USA. Urban Forestry & Urban Greening. 7:65-76.
• Yazgan, M.E., Korkut A.B, Barış, E, Erkal S., Yılmaz R., Erken K., Gürsan K., Özyavuz M. (2005). Süs bitkileri üretiminde gelişmeler. VI. Ziraat Mühendisleri Odası Teknik Kongresi, Ankara, 3-7