Kesme Gül Islahında F1 Genotiplerinin Yaprak Morfolojik Özellikleri

Yıl 2024, Cilt: 20 Sayı: Özel Sayı, 422 - 442, 23.12.2024

Elçin Gözde Şahin , Soner Kazaz

https://doi.org/10.58816/duzceod.1565525

Öz

Rosa x hybrida L. türüne ait 10 farklı ticari kesme gül çeşidinin ana ebeveyn, aynı türe ait 5 farklı ticari kesme gül çeşidinin baba ebeveyn olarak kullanıldığı çalışmada, 46 farklı melez kombinasyonu oluşturularak toplam 1775 adet melezleme yapılmıştır. Melezlemeler sonucunda elde edilen 574 adet genotipten tekrarlı çiçeklenme gösteren 540 adet melez bireyde, çiçek açmış dallar üzerinde dipten itibaren birinci veya ikinci 5 parçalı yaprağın terminal yaprakçıklarında morfolojik özellikler (yaprak üst rengi, yaprak üst renk yoğunluğu, yaprak üst renk parlaklığı, yaprak ayası şekli, yaprak ayası uç şekli ve yaprak ayası taban şekli) incelenmiştir. F1 genotiplerinde RHS renk skalası ile yapılan renk tanımlanmasında, yaprak üst renk kodlarının 137A ile 147A ila 147B arasında değiştiği belirlenmiştir. Yaprak üst renk yoğunlukları bakımından genotiplerin %2.78’inin açık yeşil renkte, %4.26’sının orta yeşil renkte, %24.81’inin koyu yeşil renkte, %68.15’inin ise çok koyu yeşil renkte olduğu saptanmıştır. Yaprak üst renk parlaklığı bakımından F1 genotiplerinin %23.52’sinin yok/çok zayıf parlak, %17.22’sinin zayıf parlak, %28.33’ünün orta parlak, %28.15’inin güçlü parlak ve %2.78’inin çok güçlü parlak yapraklara sahip olduğu tespit edilmiştir. Elde edilen tüm melez bireylerde yaprak ayası şekillerinin %35.19’unun eliptik, %52.04’ünün ovat, %12.59’unun yuvarlak, %0.18’inin obovat olduğu, yaprak ayası uç şekillerinin %71.30’unun akut, %11.11’inin aküminat, %13.89’unun obtus, %3.70’inin yuvarlak olduğu, yaprak ayası taban şekillerinin ise %4.82’sinin akut, %31.48’inin obtus, %35.0’inin yuvarlak ve %28.70’inin kordat olduğu belirlenmiştir. Çalışmada, elde edilen melez bireylerin yaprak morfolojik özellikler bakımından ebeveynlerine göre geniş bir varyasyon gösterdiği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Melezleme, Kesme gül, Islah, Yaprak, Morfoloji

Destekleyen Kurum

Ankara Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi Koordinatörlüğü

Proje Numarası

17L0447007

Teşekkür

Bu çalışma VIII. Ulusal Süs Bitkileri Kongresi’nde sunulmuştur.

Kaynakça

• Anonymous (2005). The biology and ecology of Rosa × hybrida (Rose). Australian Government Department of Health and Ageing Office of The Gene Technology Regulator. 16, Australia.
• Anonymous (2009). The biology of hybrid tea rose (Rosa × hybrida). Version 2: Australian Government Department of Health and Ageing Office of The Gene Technology Regulator. 53, Australia.
• Anonymous (2010). UPOV, International union for the protection of new varieties of plants, Rose. Guidelines for The Conduct of Tests for Distinctness, Uniformity and Stability. TG/11/8 Rev. Rose. https://www.upov.int/edocs/tgdocs/en/tg011.pdf.
• Bilgiç, Ş. (2009). ‘Türkiye Rosa L. (gül) Taksonları Üzerine Morfolojik ve Sistematik Araştırmalar’. Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta.
• Chaanin, A. (2003). Breeding/Selection Strategies for Cut Roses. In: Encyclopedia of rose science, Elseiver Academic Press, Pp. 33-41, Amerika.
• Chimonidou, D., Bolla, A., Pitta, C., Vassiliou, L., Kyriakou, G. ve Put, H.M.C. (2007). Is it possible to transfer aroma from Rosa damascena to hybrid tea rose cultivars by hybridisation, Acta Horticulturae, 751: 299-304.
• Crespel, L. ve Mouchotte, J. (2003). Methods of cross breeding, In: Encyclopedia of rose science. Roberts, A.V., Debener, T. ve Gudin, S. (eds), Elsevier Academic Press, 1:30-33, Amerika.
• Çalışkan, M. (2005). RAPD Analizi ile Güllerde (Rosa Sp.) Genetik Tanımlama. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Datta, S. K. 2018. Breeding of new ornamental varieties: Rose. Current Science, 114(6): 1194-1206.
• de Vries, D.P. ve Dubois, L.A.M. (1988). Factors affecting fruit and seed set in the hybrid tea-rose 'Sonia'. Acta Horticulturae 226: 223-230.
• Doğan, E. (2022). Melezleme Yoluyla Saksılı Minyatür Gül Islahı. Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Gudin, S. (2000). Rose: genetics and breeding. In: Plant Breeding Reviews Volume 17. Janick, J. (eds), John Wiley & Sons. Inc., Hoboken, 159-189, New Jersey.
• Gudin, S. (2003). Breeding, In: Encyclopedia of Rose Science. Roberts, A.V., Debener, T. ve Gudin, S. (EDS), Elseiver Academic Press, 25-30, Amerika.
• Khabbazi, P.A. ve Yazgan, M.E. (2013). Peyzaj mimarlığında gülün kullanımı. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 17(2): 7-10.
• Kılıç, T. (2020). Melezleme Yoluyla Kokulu Kesme Gül Islahı. Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Nybom, H. (2009). Introduction to Rosa, In: Genetics and Genomics of Rosaceae. Jorgensen, R.A., Folta, K.M. ve Gardiner, S.E. (eds), Springer, 339-351, New York.
• Spethmann, W. ve Feuerhahn, B. (2003). Genetics/species crosses, In: Encyclopedia of Rose Science. Roberts, A.V., Debener, T. ve Gudin, S. (eds), Elseiver Academic Press, 299-312, Amerika.
• Uluğ, B.V. (2002). Güller: Hayatımızdaki Yeri. Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Derim Dergisi, Cilt 19, Sayı 23, 31-37.
• Zlesak, D. C. (2007). Rose: Rosa hybrida. In: Flower Breeding And Genetics. Anderson N.O. (eds), Springer, 695-740.