Rize Kent Kullanıcıları Açısından Çay Bahçelerinin Turizm Potansiyelinin Değerlendirilmesi: Çay Rotası

Yıl 2025, Cilt: 21 Sayı: 1, 718 - 738, 30.06.2025

Gülcay Ercan Oğuztürk , Filiz Yüksek

https://doi.org/10.58816/duzceod.1624476

Öz

Bu çalışma, Rize kent merkezindeki çay bahçeleri ve çayla ilgili alanların turizm potansiyelini değerlendirmeyi ve bu alanlar arasında bir turizm rotası oluşturmayı amaçlamaktadır. Çay bahçelerinin kentsel kültürel mirasın korunması ve canlandırılmasındaki önemi ile kent kullanıcılarının rekreasyon ve dinlenme ihtiyaçlarını karşılama potansiyeli incelenmiştir. Bu bağlamda, kent kullanıcılarının bu alanlara yönelik algıları, kullanım alışkanlıkları ve beklentileri anket yöntemiyle belirlenmiştir.
Araştırma, çay bahçeleri ve ilgili alanların fiziksel ve işlevsel bağlantılarını güçlendirerek bir rota önerisi geliştirmektedir. Elde edilen bulgular, planlanan bu rotanın etkin bir şekilde kullanılabilmesi için stratejik öneriler sunmaktadır. Çalışma, hem kent planlamacılarına hem de turizm yöneticilerine, çay bahçelerini ve ilgili alanları turizme kazandırmak ve kent yaşam kalitesini artırmak için yol gösterici bilgiler sağlamaktadır. Bu bağlamda, önerilen rota, alanların birbiriyle entegrasyonunu ve turistik cazibesini artırmaya yönelik somut adımları içermektedir. Sonuç olarak, çay bahçelerine dayalı turizm yaklaşımı, Rize’nin kültürel kimliğini güçlendirirken yerel ekonominin sürdürülebilir gelişimine önemli ölçüde katkı sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Rize , Kırsal Turizm , Çay turizmi , Çay rotası

Evaluatıon Of The Tourısm Potentıal Of Tea Gardens In Terms Of Rıze Urban Users: Tea Route

Öz

This study aims to evaluate the tourism potential of tea gardens and tea-related areas in the city center of Rize and to establish a tourism route connecting these areas. The study examines the importance of tea gardens in preserving and revitalizing urban cultural heritage, as well as their potential to meet the recreational and leisure needs of urban users. In this context, the perceptions, usage habits, and expectations of urban users regarding these areas were identified through surveys.
The research develops a route proposal by strengthening the physical and functional connections of tea gardens and related areas. The findings provide strategic recommendations for the effective utilization of the proposed route. The study offers guiding insights for urban planners and tourism managers to integrate tea gardens and related areas into tourism and enhance the quality of urban life. In this regard, the proposed route includes concrete steps to enhance the integration and tourist appeal of these areas. In conclusion, the tourism approach based on tea gardens significantly contributes to the sustainable development of the local economy while strengthening Rize’s cultural identity.

Anahtar Kelimeler

Rize , Rural tourism , Tea tourism , Tourism route

Kaynakça

• Ackerman, K., Conard, M., Culligan, P., Plunz, R., Sutto, M. P., & Whittinghill, L. (2014). Sustainable Food Systems For Future Cities: The Potential Of Urban Agriculture. The Economic And Social Review, 45(2), 189-206.
• Alordiah, C. O., & Ossai, J. N. (2023). Enhancing Questionnaire Design: Theoretical Perspectives On Capturing Attitudes And Beliefs İn Social Studies Research. International Journal Of Innovative Science And Research Technology, 8(10), 603-614.
• Aydoğdu, A., ve Duman, S. (2017). Destinasyon Çekicilik Unsuru Olarak Gastronomi Turizmi: Kastamonu Örneği. Turar Turizm Ve Araştırma Dergisi, 6(1), 4-23.
• Baran, Z., ve Batman, O. (2022). Destinasyon Pazarlamasında Mutfak Kültürünün Rolü: Sakarya Örneği. Journal Of Tourism & Gastronomy Studies, 10(1), 456-475.
• Cheng, S., Xu, H., & Li, W. (2012). Tea Culture Tourism: A New Approach For Rural Development İn China. Tourism Planning & Development, 9(1), 25-37.
• Centellegher, S., Nadai, M., Caraviello, M., Leonardi, C., Vescovi, M., Ramadian, Y., Oliver, N., Pianesi, F., Pentland, A., Antonelli, F., & Lepri, B. (2016). The Mobile Territorial Lab: A Multilayered And Dynamic View On Parents’ Daily Lives. Epj Data Science, 5(1),1-19.
• Çapar, G., ve Yenipınar, U. (2016). Somut Olmayan Kültürel Miras Kaynağı Olarak Yöresel Yiyeceklerin Turizm Endüstrisinde Kullanılması. Journal Of Tourism & Gastronomy Studies, 4(Special Issue 1), 100-115.
• Çay Sektörü Raporu. (2019). Türkiye Cumhuriyeti Ticaret Bakanlığı. Https://Www.Ticaret.Gov.Tr/Seyrusefer/Raporlar/Cay-Sektoru-Raporu. Erişim Tarihi: 26.03.2023.
• Çeken, H., Dalgın, T., ve Çakır, N. (2012). Bir Alternatif Turizm Türü Olarak Kırsal Turizmin Gelişimini Etkileyen Faktörler ve Kırsal Turizmin Etkileri. International Journal Of Social And Economic Sciences, 2(2),11-16.
• Çorbacı, Ö. L., Oğuztürk, T., Oğuztürk, G. E., Üçok, M., ve Aydın, F. (2022). Doğal Ve Kültürel Peyzaj Değerinin Turizm Potansiyeline Etkisi: Rize Ziraat/Botanik Çay Bahçesi Örneği. Journal Of Humanities And Tourism Research, 12(1), 56-67.
• Ercan Oğuztürk, G., Sipahi, M., Çorbacı, Ö. L., ve Oğuztürk, (2023). T. Çay Bitkisinin Kentsel Yeşil Alanlarda Kullanımı: Rize İli Ziraat Botanik Parkı Çay Bahçesi Uygulaması. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Fen Ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 4(2), 208-218.
• Deelstra, T., & Girardet, H. (2000). Urban Agriculture and Sustainable Cities. In N. İçinde; Bakker, M. Dubbeling, S. Gundel, U. Sabel-Koshella, ve H. de Zeeuw (Eds.) Growing Cities, Growing Food: Urban Agriculture on the Policy Agenda (ss. 43-66). Feldafing: ZEL.
• Doğan, E., ve Nemutlu, G. S. (2018). Sürdürülebilir Kalkınmada Kent Tarımının Rolü: İstanbul Örneği. Planlama, 28(3), 271-283.
• Eröz, S. S., ve Bozok, D. (2018). Çay Turizmi Ve Rize İli Potansiyeli. Third Sector Social Economic Review, 53(3), 1159.
• Friedman, A. (2020). Fundamentals Of Sustainable Urban Design. Springer Nature.
• Garbini, C. (2012). Tea Tourism İn China. International Journal Of Tourism Research, 14(5), 456-468.
• Gazelci, S. C., ve Aksoy, M. (2024). Türkiye’de Oluşturulan Teorik Gastronomi Rotalarının Bibliyometrik Analizi. Seyahat Ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 21(1), 149-167.
• Gökalp, D. D. (2013). Kırsal Peyzaj Planlamada Agroturizm Ve Agriturizm. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, (1), 25-29.
• Güneroğlu, A., ve Bekar, I. (2016). Tarım Alanlarının Sürdürülebilir Kentlerdeki Rolü. Çevre Ve Şehircilik Bakanlığı Yayınları, 1(1), 12-24.
• Güneroğlu, N., ve Acar, C. (2016). Rize’de Çay Tarımının Kent Kimliğine Etkisi. Coğrafya Dergisi, (34), 59-68. İskender, E. (2020). Doğu Karadeniz Bölgesinde Çay Turizminin Potansiyeli ve Geliştirilmesi Üzerine Bir İnceleme. Turizm Akademik Dergisi, 7(2), 223-237.
• Jolliffe, L., & Aslam, M. S. (2009). Tea And Tourism: Tourists, Traditions, And Transformations. Channel View Publications.
• Karakayacı, Z. (2010). Tarım Arazilerinin Dışı Kullanımının Sürdürülebilir Kalkınma Açısından Değerlendirilmesi. Ziraat Mühendisliği, (355), 48-53.
• Karaşah, B. (2019). Kırsal Turizm Kapsamında Çay Turizminin Değerlendirilmesi “Artvin Örneği” Assessment Of Tea Tourısm Wıthın The Context Of Rural Tourısm “Case Of Artvın”. The Journal, 12(68).
• Kızılırmak, İ., Albayrak, A., ve Küçükali, S. (2014). Yöresel Mutfağın Kırsal Turizm İşletmelerinde Uygulanması: Uzungöl Örneği. International Journal Of Social And Economic Sciences, 4(1), 75-83.
• Li, A. (2021). The Value Of Multi-Functional Urban Agriculture İn Creating Sustainable Cities (Doctoral Dissertation). Newcastle University.
• Mougeot, L. J. A. (1999). Urban Agriculture: Definition, Presence, Potentials And Risks. In Growing Cities, Growing Food: Urban Agriculture On The Policy Agenda, (ss. 1-42). Feldafing: Deutsche Stiftung Für İnternationale Entwicklung.
• Mougeot, L. J. (2006). Growing Better Cities: Urban Agriculture For Sustainable Development. Idrc.
• Nebioğlu, O. (2016). Yerel Gastronomik Ürünlerin Turizmde Kullanılmasını Etkileyen Faktörler. Doktora Tezi. Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• Nergiz, H. G., ve Karaca, E. (2021). Turizmde Çekicilik Unsuru Olarak Dağıstan Mutfağı: Güneyköy Örneği. Troyacademy, 6(2), 712-732.
• Newman, P., & Jennings, I. (2012). Sürdürülebilir Ekosistemler Olarak Şehirler: İlkeler Ve Uygulamalar. Island Press.
• Ongun, U., Gövdere, B., ve Kaygısız, A. D. (2015). Isparta İli Kırsal Alanlarında Yapılabilecek Kırsal Turizm Türlerinin Kırsal Kalkınmaya Etkisi. International Journal Of Social And Economic Sciences, 5(1), 122-131.
• Okp (Ortaklık ve Kalkınma Platformu). (2014). Dünya Tarım Arazileri Raporu. Https://Www.Okp.Org/Dunya-Tarim-Arazileri-Raporu. Erişim Tarihi: 25.03.2023.
• Orsini, F., Kahane, R., Nono-Womdim, R. & Gianquinto, G. (2013). Urban Agriculture İn The Developing World: A Review. Agronomy For Sustainable Development, 33(4), 695-720.
• Pezikoğlu, F. (2012). Sürdürülebilir Tarım ve Kırsal Kalkınma Kavramı İçinde Tarım-Turizm-Kırsal Alan İlişkisi Ve Sonuçları. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, (1), 83-92.
• Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü.(2024). Türkiye Nüfus Verisi. https://www.nufusu.com/ılce/merkez_rize-nufusu. Erişim Tarihi:26.11.2024.
• Rahgozar, M. (2019). İranlı Turistlerin Destinasyon Seçimini Etkileyen Faktörler: Van İlinde Bir Araştırma.Yüksek Lisans Tezi. Arel Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Sodiq, A., Baloch, A. A., Khan, S. A., Sezer, N., Mahmoud, S., Jama, M. & Abdelaal, A. (2019). Towards Modern Sustainable Cities: Review Of Sustainability Principles And Trends. Journal Of Cleaner Production, (227), 972-1001.
• Specht, K., Siebert, R., Hartmann, I., Freisinger, U. B., Sawicka, M., Werner, A., ... & Dierich, A. (2014). Urban Agriculture Of The Future: An Overview Of Sustainability Aspects Of Food Production İn And On Buildings. Agriculture And Human Values, (31), 33-51.
• Subaşılar, B. (2007). Turizm Tanıtımında Kültür Turizminin Yeri İstanbul Üzerine Bir Uygulama. Doktora Tezi. Marmara Universitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Şengül, S., ve Türkay, O. (2016). Yöresel Mutfak Unsurlarinin Turizm Destinasyonu Seçimindeki Rolü Mudurnu Örneği. Uluslararası Yönetim Iktisat Ve Işletme Dergisi, 12(29), 63-87.
• Üzümcü, T. P., Çelik, A., Otar, S., ve Hacıalioğlu, A. (2015). Kırsal Alanların Sürdürülebilir Kırsal Turizm Amaçlı Kullanılması Kocaeli-Kandıra Örneği. International Journal Of Social And Economic Sciences, 5(2), 92-102. Var, T. (1992). Turizm Ekonomisi. Eskişehir: T.C. Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Wilson, G. A. (2009). The Spatial Ity Of Multifunctional Agriculture: A Human Geography Perspective. Geoforum, 40(2), 269-280.
• Yaman, Z. Ö., ve Seçkin, G. E.(2022). Destinasyon Tercihinde Gastronomi Turizminin Rolü Üzerine Kavramsal Bir Inceleme. Gastronomi Alanında Tematik Araştırmalar II, 82.
• Yenigül, S. B. (2016). Büyükşehirlerde Tarımsal Alanların Korunmasında Kentsel Tarım Ve Yerel Yönetimlerin Rolü. Megaron, 11(2), 291-299.
• Yu, H., & Song, M. (2017). Urban Agriculture For Sustainable Cities: Using Wastes And Idle Land And Water Bodies As Resources. Environment And Urbanization, 29(2), 365-380.