Alzheimer Hastalığı ve Koruyucu Besin Öğeleri

Yıl 2016, Cilt: 6 Sayı: 2, 139 - 145, 23.08.2016

Eren Canbolat Hülya Yardımcı

Öz

Demans; öğrenme, bellek, oryantasyon, dil fonksiyonları ve kişilik gibi mental fonksiyonların bozulması ile karakterize, sosyal ve iş hayatını etkileyen, santral sinir sisteminin progresif nörodejeneratif bir hastalığıdır. Alzheimer hastalığı en sık görülen demans türü olup tüm demansların 2/3’sinden sorumludur. Alzheimer hastalığının etyolojisi bilinmemektedir. Hastalığın etyolojisinde genetik ve çevresel faktörler etkili olmaktadır. Genel kabul gören kesinleşmiş risk faktörleri yaş, kadın cinsiyet ve aile öyküsüdür. İlerlemiş yaş ve birinci derece akrabada alzheimer hastalığı varlığı, hastalığa yakalanma olasılığını arttırmaktadır. İlerleyen tıp ve sağlık bilimlerine rağmen alzheimer hastalığı tedavisinde başarıya tam olarak ulaşılamamıştır. Bu nedenle alzheimer hastalığı için koruyucu yaklaşımlar ilgi odağı haline gelmiştir. Koruyucu yaklaşımlardan biri olan beslenme alzheimer hastalığı ile yakından ilişkilidir. Bugüne kadar yapılmış çalışmalarda antioksidan özelliğe sahip vitamin ve minerallerin alzheimer hastalığı tedavisinde olumlu etkiye sahip olduğu kanıtlanmıştır. Ayrıca yüksek miktarda sebze-meyve, tam tahıl ürünleri, zeytinyağı, düşük miktarda hayvansal gıdalar ve doymuş yağ ve rafine karbonhidrat içermeyen Akdeniz diyetinin alzheimer hastalığı prevelansını azalttığı belirtilmektedir. Bu derlemede, alzheimer hastalığı ve alzheimer hastalığında olumlu etkilere sahip olan besin öğeleri araştırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Alzheimer hastalığı, besin öğeleri; akdeniz diyeti

Kaynakça

• Yalçın M, Ertan T. Geriatrik hasta ve sorunları. Beğer T, Erdinçler DS, Altıparmak MR, editörler. İ.Ü Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Tıp Eğitimi Etkinlikleri Sempozyumu; 2011; İstanbul. İstanbul: Doyuran Matbaası; 2011. s. 44-50.
• Bendlin BB, Carlsson CM, Gleason CE, Johson SC, Sodhi A, Gallagher CL, et al. Midlife predictors of alzheimer’s disease. Maturitas. 2010; 65(2): 131-7.
• Cankurtaran M, Arıoğul S. Demans ve alzheimer hastalığı. Misem. 2005; 11(12): 22-57.
• Cankurtaran M, Arıoğul S. Alzheimer hastalığı ve demans tedavisinde yenilikler. Türkiye Tıp Dergisi. 2002; 9(3): 128-36.
• Yazıcı G, Şahin H. Alzheimer hastalığı. Klinik Gelişim Dergisi. 2012; 2(3): 48-53.
• Şahin HA. Alzheimer hastalığını klinik belirtileri ve seyri. Türkiye Klinikleri Nöroloji Özel Dergisi. 2009; 2(1): 31-5.
• Öztürk GB, Karan MA. Alzheimer hastalığı’nın patofizyolojisi. Klinik Gelişim Dergisi. 2010; 3(2): 36- 45.
• Daviglus ML, Plassman BL, Pirzada A, Bell CC, Bowen E, Burke JR, et al. Risk factors and preventive interventions for alzheimer disease. Arch Neurol. 2011; 68(9): 1185-90.
• Plassman BL, Langa KM, Fisher GG, Heeringa SG, Weir DR, Ofstedal MB, et al. Prevalence of dementia in the United States: the aging, demographics, and memory study. Neuroepidemiology. 2007; 29(1-2): 125-32.
• Lindsay J, Anderson L. Dementia / alzheimer's disease. BMC Women's Health. 2004; 4(20): 1-9.
• Barnes DE, Yaffe K. The projected effect of risk factor reduction on alzheimer’s disease prevalence. Lancet Neurol. 2011; 10(9): 819-28.
• Goedert M, Spillantini MG. A century of alzheimer’s disease. Science. 2006; 314(5800): 777-81.
• Cardoso B, Cominetti C, Cozzolino S. Importance and management of micronutrient deficiencies ın patients with alzheimer’s disease. Clin Interv Aging. 2013; 8: 531-542. doi: 10.2147/CIA.S27983
• Poroy C. Alzheimer tipi senil demans hastalarında retina sinir lifi katmanındaki dejenerasyonun saptanmasında optik koherens tomografisinin kullanımı [Uzmanlık Tezi]. Bursa: Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Göz Hastalıkları Anabilim Dalı; 2015.
• Stafstrom CE, Rho JM. The ketogenic diet as a treatment paradigm for diverse neurological disorders. Front Pharmacol. 2012; 3(59): 1-5.
• Swaminath A, Jicha GA. Nutrition and prevention of alzheimer’s dementia. Front Aging Neuroscience. 2014; 6: 1-13.
• Yian G, Luchsinger JA, Stern Y, Scarmeas Y. Mediterranean diet, inflammatory and metabolic biomarkers and risk of alzheimer’s disease. J Alzheimers Dis. 2010; 22(2): 483-92.
• Fata GL, Weber P, Mohajeri MH. Effects of vitamin e on cognitive performance during ageing and in alzheimer’s disease. Nutrients. 2014; 6(12): 5453-72.
• Vural H, Yılmaz N, Demir CV, Eren İ. Alzheimer hastalığında total antioksidan kapasitenin araştırılması. Tıp Araştırmaları Dergisi. 2007; 5(2): 63-6.
• Remington R,Chan A, Paskavitz J, Shea TB. Efficacy of a vitamin/nutraceutical formulation for moderate- stage to later-stage Alzheimer’s disease: a placebo-controlled pilot study. Am J Alzheimers Dis Other Demen. 2009; 24(1): 27-33.
• Aliev G, Ashraf GM, Kaminsky YG, Sheikh IA, Sudakov SK, Yakhno NN, et al. Implication of the nutritional and non-nutritional factors in the context of preservation of cognitive performance in patients with dementia/depression and alzheimer disease. Am J Alzheimers Dis Other Demen. 2013; 28(7): 660-70.
• Baysal A. Beslenme. 12. Baskı. Ankara: Hatipoğlu Yayınları; 2009.
• Yeum KJ, Russell RM. Carotenoid bioavailability and bioconversion. Annu Rev Nutr. 2002; 22: 483-504.
• Min J, Min K. Serum lycopene, lutein and zeaxanthin, and the risk of alzheimer’s disease mortality in older adults. Dement Geriatr Cogn Disord. 2014; 37(3-4): 246-56. doi: 10.1159/000356486.
• Nolan JM, Loskutova E, Howard A, Mulcahy R, Moran R, Stack J, et al. The impact of supplemental macular carotenoids in alzheimer’s disease: a randomized clinical trial. J Alzheimers Dis. 2015; 44(4): 1157-69.
• Annweiler C, Beauchet O. Vitamin D-mentia: randomized clinical trials should be the next step. Neuroepidemiology. 2011; 37(3-4): 249-58.
• Slinin Y, Paudel ML, Taylor BC, Fink HA, Ishani A, Canales MT, et al. 25-Hydroxyvitamin D levels and cognitive performance and decline in elderly men. Neurology. 2010; 74(1): 33-41.
• Annweiler C, Schott AM, Berrut G, Chauviré V, Le Gall D, Inzitari M, et al. Vitamin D and ageing: neurologicalissues. Neuropsychobiology. 2010; 62(3): 139-50.
• Grodstein F, Chen J, Willett WC. High-dose antioxidant supplements and cognitive function in community- dwelling elderly women. Am J ClinNutr. 2003; 77(4): 975-84.
• Ortega RM, Requejo AM, LópezSobaler AM, Andrés P, Navia B, Perea JM, et al. Cognitive function in elderly people is influenced by vitamin E status. J Nutr. 2002; 132(7): 2065-8.
• Douaud G, Refsum H, deJager CA, Jacoby R, Nichols TE, Smith SM, et al. Preventing alzheimer’s disease- related gray matter atrophy by B vitamin treatment. PNAS. 2013; 110(23): 9523-8.
• Günaydın F. Demans hastalarında homosistein, vitamin b12 ve folat ilişkisi [Uzmanlık Tezi]. İstanbul: T.C.S.B. İstanbul Eğitim ve Araştırma Hastanesi Nöroloji Anabilim Dalı; 2008.
• Cardoso BR, Bandeira VS, Filho WJ, Cozzolino SMF. Selenium status in elderly: relation to cognitive decline. J Trace Elem Med Biol. 2014; 28(4): 422-6.
• Vural H, Demirin H, Kara Y, Eren I, Delibaş N. Alterations of plasma magnesium, copper, zinc, iron and selenium concentrations and some related erythrocyte antioxidant enzyme activities in patients with alzheimer’s disease. J Trace Elem Med Biol. 2010; 24(3): 169-73.
• Thomson CD, Chisholm A, McLachlan SK, Campbell JM. Brazil nuts: an effective way to improve selenium status. Am J ClinNutr. 2008; 87(2): 379-84.
• Cominetti C, de Bortoli MC, Purgatto E, Ong TP, Moreno FS, Garrido Jr AB, et al. Associations between glutathione peroxidase-1 Pro198 Leu polymorphism, selenium status, and DNA damage levels in obese women after consumption of Brazil nuts. Nutrition. 2011; 27(9): 891-6.
• Friedland RP. Fish consumption and the risk of alzheimer disease. Arch Neurol. 2003; 60(7): 923-4.
• Hashimoto M, Hossain S, Shimada T, Sugioka K, Yamasaki H, Fujii Y, et al. Docosahexaenoic acid provides protection from ımpairment of learning ability in alzheimer’s disease model rats. J Neurochem. 2002; 81(5): 1084-91.
• Virmani A, Pinto L, Binienda Z, Ali S. Food, and nutrigenomics, neuroprotection by what you eat. MolNeurobiol. 2013; 48(2): 353-62. neurodegeneration—
• Prasanthi JRP, Dasari B, Marwarhe G, Larson T, Chen X, Geiger J, et al. Caffeine protects against oxidative stress and alzheimer’s disease-like pathology ın rabbit hippocampus induced by cholesterol-enriched diet. Free Radic Biol Med. 2010; 49(7): 1212-20.
• Choi J, Carreras I, Dedeoglu A, Jenkins BG. Detection of increased scyllo-inositol in brain with magnetic resonances pectroscopy after dietary supplementation in Neuropharmacology. 2010; 59(4-5): 353-7. mouse models.