Quality of Life in Chronic Renal Failure and Nursing

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 2, 89 - 96, 24.06.2018

Emire Varol Sibel Karaca Sivrikaya

Öz

High prevalence of Chronic Renal Failure (CRF) in the world and our country increases its morbidity and mortality rates and decreases quality of life. Prevalence of impaired quality of life is high among CRF patients. In terms of cultural structures and value systems in which individuals live; enhancing patients’ quality of life in relation to their own goals, expectations, standards and fears will be important in preventing disease progression and risk factors. In order to enhance quality of life and to obtain a longer survival among CRF patients; in nursing care it is necessary to reduce symptoms, to provide adequate and balanced nutritional intake, to assess effects of pharmacological treatment, to increase exercise tolerance, to prevent complications, to provide patient and family training and to follow-up patient. Patient care should include practices that will maximize patient’s health status in line with nursing process. To inform patients of their condition in a realistic manner and to make them join treatment will produce more successful treatment results. It is necessary not to forget the fact that there are many factors that affect quality of life in CRF. To determine these factors, to heal and to follow up patients; there is a need for nurses who work in this field and possess adequate knowledge and skills. In this review, it has been dealt with situations in which nurses should emphasize and the cases where the patients should be informed in order to ensure that the patients with chronic renal failure can maintain their quality of life at the optimum level.

Anahtar Kelimeler

chronic renal failure, quality of life, nursing

Kronik Böbrek Yetmezliğinde Yaşam Kalitesi ve Hemşirelik

Öz

Kronik Böbrek Yetmezliği (KBY) Dünya’da ve ülkemizde artan sıklığı, morbidite ve mortalite oranlarını arttırmakta, yaşam kalitesini azaltmaktadır. KBY hastalarında yaşam kalitesi bozukluğu görülme sıklığı yüksektir. Bireylerin yaşadığı kültürel yapı ve değerler sistemi bağlamında, kendi hedefleri, beklentileri, standartları ve endişeleri ile ilgili olarak yaşam kalitelerinin arttırılması, hastalığının ilerlemesini ve risk faktörlerini önlemede önemlidir. KBY hastalarında daha uzun, kaliteli yaşam için hasta ve ailelerinin eğitimine, hasta takibine önem verilmeli, yaşam kaliteleri yükseltilmeye çalışılmalıdır. KBY hastalarında yaşam kalitesini arttırmak için hemşirelik bakımında; belirtileri azaltmak, yeterli ve dengeli besin alımını sağlamak, farmakolojik tedavinin etkilerini değerlendirmek, egzersiz toleransını artırmak, komplikasyonları önlemek, hasta ve aile eğitimine önem vermek gerekmektedir. Hasta bakımı, hemşirelik süreci doğrultusunda, hastanın sağlık durumunu optimal düzeye getirebilecek uygulanmaları kapsamalıdır. Hastaları, durumları ile ilgili olarak gerçekçi bir biçimde bilgilendirmek ve tedaviye katılımlarını sağlamak, daha başarılı tedavi sonuçlarına ulaşmayı kolaylaştıracaktır. KBY’de yaşam kalitesini etkileyen birçok faktörün rol oynadığını unutmamak gerekir. Bu faktörleri saptamak, iyileştirmek ve hasta takibini yapabilmek için bu alanda çalışan yeterli bilgi ile donatılmış hemşirelere ihtiyaç vardır. Bu derlemede, kronik böbrek yetmezliği olan hastaların yaşam kalitelerini optimum seviyede sürdürebilmeleri için hemşirelerin üzerinde durması gereken konular ve hastaları bilgilendirmesi gereken durumlar ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kronik Böbrek Yetmezliği, yaşam kalitesi, hemşirelik

Kaynakça

• Referans1. Kara B, Hemodiyalize Giren Son Dönem Böbrek Yetmezlikli Hastalarda Öncelikli Sorunlardan Biri: Yaşam Kalitesi, TAF Prevmedbull 2012; 11(5): 631-38.
• Referans2. Durmaz AA, Son Dönem Böbrek Yetmezliği (SDBY) Olan Hastada Palyatif Bakım, Cumhuriyet Hemşirelik Dergisi 2013; 2(1):31-41.
• Referans3.Serdengeçti K, Süleymanlar G, Altıparmak M R, Seyahi N. Türkiye’de Nefroloji-Diyaliz ve Transplantasyon. Türk Nefroloji Derneği Yayınları. Metris Matbaacılık, İstanbul; 2011. s.3-7.
• Referans4. Kaçar G, Kronik Böbrek Yetmezliği ve Bakım. Durna Z, editör. Kronik Hastalıklar ve Bakım. Nobel Tıp Kitabevleri, İstanbul; 2012. s.381-396.
• Referans5. Uysal H, Karataş C, Kronik Böbrek Yetersizliğinde Fonksiyonel Sağlık Örüntülerine Göre Hemşirelik Bakımı: Olgu Sunumu, Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi 2017, 4(2), 49-61.
• Referans6. Tanrıverdi MH, Karadağ A, Hatipoğlu EŞ, Kronik Böbrek Yetmezliği, Konuralp Tıp Dergisi 2010;2(2):27-32.
• Referans7. Türkiye’de Nefroloji Diyaliz ve Transplantasyon Registry 2016, T.C Sağlık Bakanlığı ve Türk Nefroloji Derneği Ortak Raporu, Türk Nefroloji Derneği Yayınları, Ankara; 2017. s.131.
• Referans8. Türkiye Sağlık Bakanlığı, Halk Sağlığı Kurumu, Böbrek Hastalıkları Önleme ve Kontrol Programı (2014-2017), Ankara; 2014. s.28.
• Referans9. Uzun Ş, Kara B, İşcan B, Hemodiyalize Giren Kronik Böbrek Yetmezliği Olan Hastalarda Uyku Sorunları, Türk Nefroloji Diyaliz ve Transplantasyon Dergisi/ Official Journal of The Turkish Society of Nephrology 2003;12 (1) 61-6.
• Referans10. who.int [Internet]: Health Statistic and İnformation Systems, WHOQOL:Measuring Quality of Life, İntroducing the WOQOL intruments, World Health Organization (WHO), 2017. [Güncelleme: 2017; Erişim tarihi:18.12.2017]. Erişim adresi: http://www.who.int/healthinfo/survey/whoqol-qualityoflife/en/
• Referans11. Yıldız AU, Kronik Böbrek Yetmezliği Hastalarının Yaşam Tarzı Değişikliği Müdahalesinin Yaşam Kalitesine Etkisi Yüksek Lisans Tezi. Zonguldak. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2010.
• Referans12. Özdemir Ü, Taşcı S, Kronik Hastalıklarda Psikososyal Sorunlar ve Bakım, Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 2013; 1(1) 57-72.
• Referans13. Nadir I, Topçu S, Gültekin F, Yönem Ö, Kronik Böbrek Yetmezliğinde Etyolojik Değerlendirme, C. Ü. Tıp Fakültesi Dergisi. 2002; 24(2): 62-4,
• Referans14. Zouari L, Omri S, Turki S, Maâlej M, Charfi N, Ben Thabet J, Mahfoudh H, Hachicha J, Maâlej M. Qualityof Life İn Chronic Hemodialysis Patients: About 71 Cases. TunisMed. 2016 Jan;94(1):40-5.
• Referans15. Yıldız AU, Kurcer MA, Life Style Education and Counseling Improved Quality of Life and Renal Function in Patients with Chronic Kidney Disease, TAF Prevmedbull 2012; 11(6): 667-72.
• Referans16. Oygar DD, Altıparmak MR, Apaydın S, Pekpak M, Erek E, Serdengeçti K, Hemodiyaliz Hastalarında Yaşam Süresi Ve Yaşam Süresini Etkileyen Faktörler, Türk Nefroloji Diyaliz ve Transplantasyon Dergisi I Official Journal of the Turkish Society of Nephrology 2003;12(1)52-6
• Referans17. Sun X, Guo L, Shang H, Ren M, Wang Y, Huo D, Lei X7, Wang H, Zhai J. TheCost-Effectiveness Analysis of Jinqi Jiangtang Tablets for The treatment on Prediabetes: A Randomized, Double-Blind, Placebo-Controlled, Multicenter Design. Trials. 2015 Nov3;16:496. Doi: 10.1186/S13063-015-0990-9.
• Referans18. Biçer S, Şahin F, Sarıkaya Ö, Hemodiyaliz Hastalarının Yeterli Diyaliz Hakkında Bilgi Düzeylerinin İncelenmesi ve Bu Konuda Eğitilmesi, Bozok Tıp Dergisi 2013;3(3):36-43
• Referans19. Oğuz GE, Erek M, Dede F, Programlı Hemodiyaliz Hastalarında Beslenme ve Malnütrisyon, İç Hastalıkları Dergisi 2013;20:121-27.
• Referans20. Yıldız E, Kronik Böbrek Yetmezliği ve Beslenme Hacettepe Üniversitesi-Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü, Ankara, 2008.
• Referans21. Shigematsu T, Ohya M, Negi S, Masumoto AR, Nakashima YM, Iwatani Y, Moribata MK, Yamanaka S, Tatsuta K, Mima T. Safety and Efficacy Evaluation of Lanthanum Carbonate for Hyperphosphatemia in End-Stage Renal Disease Patients. Chronic Kidney Diseases, Contrib Nephrol. 2015;185:42-55. Doi: 10.1159/000380969. Epub 2015 May 19.
• Referans22. Durna Z(editör), Karaca A, Yeşiltepe G, İç Hastalıkları Hemşireliği, Üriner Sistem Hastalıkları ve Bakımı, İstanbul: Akademi Basın ve Yayıncılık;2013. s.468-81.
• Referans23. Combs SA, Teixeira JP, Germain MJ, Pruritus İn Kidney Disease. Semin Nephrol. 2015 Jul;35(4):383-91. Doi: 10.1016/J.Semnephrol.2015.06.009.
• Referans24. Wang SY, Zang XY, Liu JD, Gao M, Cheng M, Zhao Y. Psychometric Properties of The Functional Assessment of Chronic IllnessTherapy-Fatigue (FACIT-Fatigue) in Chinese Patients Receiving Maintenance Dialysis. AJN, American Journal of Nursing. 115(4):24–32, APR 2015 DOI: 10.1097/ 01.NAJ.0000463023.48226.16, PMID: 25793429
• Referans25. Soyupek F, Aşkın A, Diyaliz Hastalarında Egzersizin Önemi, S.D.Ü. Tıp Fak. Derg. 2010:17(1): 33-7.
• Referans26. Öz Alkan H, İç Hastalıkları Hemşireliği, Enç N editör. Üriner Sistem Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı, İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri; 2014. s.227-36.
• Referans27.Yorulmaz H, Karahaliloğlu N, Kürtünlü Ş, Türkyılmaz Ç, Hacıoğlu N, Kronik Böbrek Yetmezliği Olan Hastalarda Yorgunluğa Etki Eden Faktörlerin Değerlendirilmesi, Nöropsikiyatri Arşivi 2011; 48: 59-65.
• Referans28. Guerra-Martín MD, Amador-Marín B, Martínez-Montilla JM, Health Problems of Family Caregivers of People Over 65 Suffering From Chronic Renal Failure: A Systematic Review, An. Sist. Sanit. Navar. 2015; 38 (3): 425-38.
• Referans29. Özer F G, Beydağ D T, Cengiz Ş, Kiper S, Hemodiyalize Giren Hastaların Umutsuzluk Düzeyleri, Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi.2009;4(10):123-36.
• Referans30. Fındıklı E, Camkurt M A, İzci F, Coşkun Yavuz Y, Fındıklı H A, Altun H, Doğan E, A Case-Control Study On The Affective Temperament Profiles, Anxiety and Depression Levels of Patients With Chronic Renal Failure, Journal of Mood Disorders, 2016;6(3):133.
• Referans31. Uzun Ş, Kara B, İşcan B, Hemodiyalize Giren Kronik Böbrek Yetmezliği Olan Hastalarda Uyku Sorunları, Türk Nefroloji Diyaliz ve Transplantasyon Dergisi / Official Journal of theTurkish Society of Nephrology. 2003;12(1):61-6.
• Referans32. Guvel S, Zumrutdal A, Kronik Renal Yetmezlikli Kadınlarda Seksüel Disfonksiyon: Kadın Seksüel Fonksiyon İndeksi ile Değerlendirilmesi, Sexual Dysfunction in Women With Chronic Renal Failure: Assessment With The Female Sexual Function Index, Clin Anal Med 2014;5(5): 363-5.
• Referans33. Ateş F, Kronik böbrek yetmezliği, diyaliz ve böbrek naklinin cinsel ve üreme işlevleri üzerindeki etkileri, Gülhane Tıp Dergisi 2010; 52: 229-36.
• Referans34. Yılmaz M, Özaltın G, Periton Diyalizi Tedavisi Olan Bireylerin Cinsel Sorunları, Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 2010;14(5):97-112.
• Referans35. Beal-Lloyd D &Groh, C.J. Dialysis and sexuality. Nephrology Nursing Journal.2012; 39(4): 281-83.
• Referans36. Göriş, S, Bilgi, N, Son Dönem Böbrek Yetmezliği Olan Hastalarda Cinsel Fonksiyon Bozukluğu ve Hemşirelik Bakımı. Nefroloji Hemşireliği Dergisi, 2015;1:68-74.
• Referans37. Tolasa AG, Akyol A, Diyaliz Hastalarında Aromaterapi Kullanımı, Türk Nefroloji, Diyaliz ve Transplantasyon Hemşireleri Derneği Nefroloji Hemşireliği Dergisi 2017:2 (12):84-90.
• Referans38. Özdemir A, Kronik Böbrek Hastalarında Tamamlayıcı Tıp Uygulamaları Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Başkent Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Halk Sağlığı Anabilim Dalı:2009.
• Referans39. Çevik K, Bolsoy N, Beler M, Hemşirelerin Tamamlayıcı ve Alternatif Tedaviye İlişkin Bilgi ve Görüşleri, Uluslararası Hakemli Hemşirelik Araştırmaları Dergisi, 2016;6:1-15.
• Referans40. Acar EA, Kronik Hastalıkların, Hastaların Aile İşlevleri ve Yaşam Doyumları Üzerine Etkisi Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Aile Eğitimi ve Danışmanlığı Anabilim Dalı:2011.
• Referans41. Atik D, Atik C, Asaf R, Cinar S, Hemodiyaliz Hastalarında Algılanan Sosyal Desteğin Sosyal Görünüş Kaygısına Etkisi, Medicinescience 2015;4(2):2210-23.