Ruhsal Hastalıklarda Damgalama ile Mücadele: Anahtar Rol Üstlenen Meslekler

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 3, 142 - 146, 13.10.2018

Ferhan Açıkgöz , Dilek Akkuş

Öz

Ruhsal hastalığı olan bireyler genellikle normal dışı kabul edilmekte ve toplum tarafından tehlikeli, etrafa zarar veren, nerede ne yapacağı belli olmayan kişiler olarak düşünülmektedir. Toplum tarafından kabul görmeyen bu davranışlar nedeniyle ruhsal hastalığı olan bireylere bir tür damgalama (etiketlendirme) yapılmaktadır. Damgalama; kişinin içinde yaşadığı toplumun normal saydığı ölçülerin dışında sayılması nedeniyle, diğer insanlardan aşağı görülmesi, kusurlu ve gözden düşürülmüş olarak olumsuz değerlendirilmesidir. Damgalama nedeniyle hasta ve hasta yakınları barınma, sağlık hizmetlerine ulaşma, işe başvuru, sosyal ilişkilerin kısıtlanması gibi durumlarla karşı karşıya gelmekte, yaşam kalitesi düşmektedir. Toplumun tutum ve inançları ruhsal hastalığı olan bireylerin yaşam kalitesini bu denli olumsuz etkilerken damgalama ile mücadele kaçınılmazdır. Toplum lideri meslek grupların ruhsal hastalıklar hakkındaki inanç ve tutumlarının bilinmesi hastalıklarının tedavisi ve rehabilitasyonu için önemlidir. Toplumdaki olumsuz tutumlarının daha hızlı ve etkili değişimi açısından topluma liderlik yapan meslek grupları önemli yere sahiptir. Bu derlemenin amacı toplum liderleri mesleklerden öğretmen, sağlık çalışanları, polis, dini lider, muhtar ve medya çalışanlarının damgalama ile mücadelede neden önemli olduğunu literatür doğrultusunda açıklamaktadır.

Anahtar Kelimeler

damgalama, ruhsal hastalık, meslekler

Fighting Stigmatization in Mental Illnesses: Professional Who Have a Key Role

Öz

Individuals suffering from mental illness are often regarded as outside of the norm and society is unsure of what to do with such people as they are considered to be dangerous and destructive to those around them. Because these behaviors are unacceptable by society, a form of stigmatization (labeling) is applied to individuals with mental illness. Stigmatization is deemed as the devaluation of a person in society because of his/her maladaptive behaviors inconsistent with social norms and criteria and the evaluation of him/her negatively as imperfect and discredited. As a result of stigmatization, people with mental illness and their family are robbed of the opportunities that define a quality life: housing, use to health care, application, jobs, and limitation of social relations. When society's attitudes and beliefs adversely affect the quality of life of individuals with mental illness, the struggle against stigmatization is unavoidable. Knowing of the beliefs and attitudes of professional leadership groups on mental illness is important both for the treatment and rehabilitation of mental diseases. Professional leadership groups have an important place in society because of their social influence and possibility to change quickly and effectively negative attitudes in society. The purpose of this article is to why the teachers, health workers, police, religious leaders, headmen and media workers are important in the fight against stigmatization in the direction of current literature.

Anahtar Kelimeler

stigma, mental illness, occupations

Kaynakça

• 1.Çam O., Bilge A., Engin E., Akmeşe Baykal, Z., Turgut Öztürk, E., Çakır N. Investigating the Effectiveness of Education of the Fight Against Stigma on Mental Illness to Headmen. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi 2014; 5(3): 129-36.
• 2. Yüksel N., Yılmaz M., Temel Örekici G. Öğretim elemanlarının ruhsal hastalıklara ve hastalara ilişkin görüşleri. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi.2015; 6(1): 26-32.
• 3. Eker F., Öner Ö., Şahin S. Din görevlilerinin şizofreniye ilişkin bilgi ve tutumları (Düzce örneği). Psikiyatri Hemşireliği Dergisi. 2010; 1(2):63-70.
• 4. Çam O., Çuhadar D. Ruhsal hastalığa sahip bireylerde damgalama süreci ve içselleştirilmiş damgalama. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi. 2011; 2(3):136-40.
• 5. Tel H., Ertekin Pınar Ş. Ayaktan izlenen psikiyatri hastalarında içselleştirilmiş damgalama ve benlik saygısı. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi. 2012; 3(2):61-6. 6. Korkmaz G., Küçük L. Internalized stigma and perceived family support in acute psychiatric ın patient units. Archives of Psychiatric Nursing. 2016; 30:55–61.
• 7. Salve H.R., Babu S., Rai S.K., Sagara R., Kant S. Attitude about mental illness of health care providers and community leaders in rural Haryana, North India. Indıan Journal of Communıty Health. 2014; 26 (04): 374-78. 8. Patrıck W., Corrıgan A.M.Y., Watson C. Understanding the impact of stigma on people with mental illness. World Psychiatry. 2002; 1:1 - February .
• 9. Çam O., Bilge A. Türkiye’de ruhsal hastalığa / hastaya yönelik inanç, tutum ve damgalama süreci: sistematik derleme. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi. 2013; 4(2):91-101
• 10. Sağduyu A., Aker T., Özmen E., Ögel K.,Tamar D. Halkın şizofreniye bakışı ve yaklaşımı üzerine bir epidemiyolojik araştırma. Türk Psikiyatri Dergisi. 2001; 12(2):99-110
• 11. Javed Z., Naeem F. , Kingdon D., Irfan M. , Izhar N. , Ayub M. Attıtude of the unıversıty students and teachers towards mentally ıll, ın lahore, pakıstan. J Ayub Med Coll Abbottabad. 2006; 18(3):55-58.
• 12. Crisp A. H., Gelder M. G., Rix S., Meltzer H. I., Rowlands O. J. Stigmatisation of people with mental illnesses. The British journal of psychiatry. 2000; 177(1):4-7.
• 13. Kadri N., & Sartorius N. The global fight against the stigma of schizophrenia. PLoS Medicine. 2005; 2(7): 136.
• 14. T.C. Sağlık Bakanlığı Ulusal Ruh Sağlığı Eylem Planı 2011-2023. Ankara 2011. ISBN:978-975-590-391-0. Sağlık Bakanlığı Yayın No : 8 4 7.
• 15. Corrigan P.W., Watson A.C. Understanding the impact of stigma on people with mental illness. World Psychiatry. 2002; 1:1.
• 16. Schulze B., Richter‐Werling M., Matschinger H., & Angermeyer M. C. Crazy? So what! Effects of a school project on students' attitudes towards people with schizophrenia. Acta Psychiatrica Scandinavica. 2003; 107(2):142-150.
• 17. Altindag A., Yanik M., Ucok A., Alptekin K., & Ozkan M. Effects of an antistigma program on medical students’ attitudes towards people with schizophrenia. Psychiatry and Clinical Neurosciences. 2006; 60(3):283-288.
• 18. Ke S., Lai J., Sun T., Yung M.H.M., Wang J.C.C., Austin J. Healthy young minds: the effects of a 1-hour classroom workshop on mental ıllness stigma in high school students., Community Ment Health J. 2015;51:329–37.
• 19. Bağ B., Ekinci M. Sağlık personelinin ruhsal sorunları olan bireylere yönelik tutumlarının araştırlması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. 2005; 3(11):107-27. 20. Thornicroft G., Brohan E., Kassam A., & Lewis-Holmes E. Reducing stigma and discrimination: Candidate interventions. International Journal of Mental Health Systems. 2008; 2(1): 3.
• 21. Chan J.Y., Mak W.W; Law L.S. Combining education and video-based contact to reduce stigma of mental illness: “The Same or Not the Same” anti-stigma program for secondary schools in Hong Kong. Social Science & Medicine. 2009; 68, (8), April: 1521-1526.
• 22. Oban G., Küçük L. Damgalama erken yaşlarda başlar…Gençlerde ruhsal hastalıklara yönelik damgalamayla mücadelede eğitimin rolü. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi. 2011; 2(3):141-148.
• 23. Gulliver A., Griffiths KM., Christensen, H. Perceived barriers and facilitators to mental health help- seeking in young people: a systematic review. BMC Psychiatry. 2010; 10: 113.
• 24. Sakellari E., Leino‐Kilpi H., & Kalokerinou‐Anagnostopoulou A. Educational interventions in secondary education aiming to affect pupils' attitudes towards mental illness: a review of the literature. Journal of psychiatric and mental health nursing. 2011; 18(2), 166-176.
• 25. Yamaguchi S., Mino Y., Uddin S. Strategies and future attempts to reduce stigmatization and increase awareness of mental health problems among young people: A narrative review of educational interventions. Psychiatry and Clinical Neurosciences. 2011; 65: 405–415.
• 26. Hugginsa A,. Weistb M.D., McCallb, M., Kloosb B., Millerb E. Georgeb M.W. Qualitative analysis of key informant interviews about adolescent stigma surrounding use of school mental health services. International Journal of Mental Health Promotion. 2016; 18(1): 21–32.
• 27. Rickwood D.J., Deane F.P., Wilson C.J. When and how do young people seek professional help for mental health problems? Med J Aust. 2007; 1;187:35-9.
• 28. Yaman E.,Güngör H. Damgalama eğilimine ilişkin öğretmen görüşleri, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2014; 7(18): 823-51.
• 29. Cooke A., King J., Greenwood K. We could end up in a lot of trouble: teachers’ communications with young children about mental health, Journal of Public Mental Health. 2016; 15(2):103-14.
• 30. Mueller J., Callanan M.M., Kathryn, G. Communications to children about mental illness and their role in stigma development: an integrative review, J Ment Health. 2016; 25(1): 62–70.
• 31. Arkan B., Bademli K., Duman Çetinkaya Z. Sağlık Çalışanlarının ruhsal hastalıklara yönelik tutumlar: son 10 yılda Türkiye’de yapılan çalışmalar, Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar. 2011; 3(2): 214-31.
• 32. Aker T., Özmen E., Ögel K., Sağduyu A., Uğuz Ş., Tamar D., Boratav C., Liman O. Birinci basamak hekimlerinin şizofreniye bakış açısı, Anadolu Psikiyatri Dergisi. 2002; 3(1):5-13.
• 33. Winkler P., Mladá K., Janoušková M., Weissová A., Tušková E., Csémy L., & Evans-Lacko S. Attitudes towards the people with mental illness: comparison between Czech medical doctors and general population. Social psychiatry and psychiatric epidemiology, 2016; 51(9): 1265-1273.
• 34. Kukulu K., Ergün G. Stigmatization by nurses against schizophrenia in Turkey: A questionnaire survey, Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing. 2007; 14: 302-09.
• 35. Lamb H.R., Weinberger L.E., DeCuir W.J. The police and mental health, Psychiatric Services. 2002; 53:1266-71.
• 36. Livingston J.D., Desmarais S.L., Verdun-Jones S., Parent R., Michalak E., Brink J. Perceptions and experiences of people with mental illness regarding their interactions with police. International Journal of Law and Psychiatry. 2014; 37: 334–40.
• 37. Kimhi R., Barak Y., Gutman J., Melamed Y., Zohar M., Barak I. Police attitudes toward mental ıllness and psychiatric patients in Israel. J Am Acad Psychiatry Law. 1998; 26(4):625-30.
• 38. Tang Y. L., Sevigny R., Mao P. X., Jiang F., & Cai Z. Help-seeking behaviors of Chinese patients with schizophrenia admitted to a psychiatric hospital. Administration and Policy in Mental Health and Mental Health Services Research. 2007; 34(2): 101-107.
• 39. Sarıkoç G., Demiralp M., Özşahin A., Açıkel C., Ruhsal hastalıklarda yardım arama: hasta yakınlarının tutumlarına yönelik bir çalışma. Balikesir Saglik Bilimleri Dergisi. 2015; 4 (1):32-8.
• 40. Leavey G., Loewenthal K., King M. Challenges to sanctuary: the clergy as a resource for mental health care in the community. Soc Sci Med. 2007; 65(3):548-59. 41. Güleç G., Yenilmez Ç., Ay F. Bir Anadolu şehrinde psikiyatri kliniğine başvuran hastaların hastalık açıklama ve çare arama davranışları. Klinik Psikiyatri. 2011; 14:131-42.
• 42. Yalvaç D.H., Kotan Z., Ünal S. Şizofreni hastalarında çare arama davranışı ve ilişkili faktörler: Türkiye’nin doğusunda ve batısındaki iki popülasyon arasında karşılaştırmalı bir çalışma. Düşünen Adam. 2015; 28:154-61.
• 43. Göküş M., Bayrakçı E., Alptürker H. Mahalle yönetimi ve mahalle muhtarlarının vatandaşlar tarafından değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2013; 18(2):31-45.
• 44. Salve H.R., Babu S., Rai S.K., Sagara R., Kant S. Attitude about mental illness of health care providers and community leaders in rural Haryana, North India, Indıan Journal of Communıty Health. 2014; 26 (04): 374-78.
• 45. Aker S., Dündar C., Pekşen Y. Sokaktakiler, yazılı basın ve damgalama. Aile ve Toplum. 2007; 3 (11) :83-90.
• 46. Boke, O., Aker, S., Aker, A. A., Sarisoy, G., & Sahin, A. R. Schizophrenia in Turkish newspapers. Social psychiatry and psychiatric epidemiology. 2007; 42(6), 457-461.