Toplu Taşıma ve Tır-Kamyon Sürücülerinde Öfke ve Öfke İfade Tarzı

Yıl 2011, Cilt: 1 Sayı: 2, 18 - 23, 23.02.2012

Celalettin İçmeli Adnan Özçetin Talat Bahçebaşı Ahmet Ataoğlu

Öz

Amaç: En önemli duygulardan biri olan öfke genellikle aile içi ilişkiler, iş ve çalışma koşulları, sağlıkla ilgili ve yasal sorunlar nedeniyle ortaya çıkar. Bu çalışmada tır-kamyon taşımacılığı ve toplu taşıma araçlarında çalışan sürücü
gruplarının öfke ve anksiyete düzeyleri ile öfkeyi ifade ediş biçimlerinin farkını ölçmeyi amaçladık.
Yöntem: Gönüllü olan toplu taşıma araç sürücülerinden 108 kişi, tır-kamyon sürücülerinden 101 kişi çalışmaya
alındı ve sosyodemografik veriler için hazırlanan anket ile Sürekli Öfke-Öfke Tarz Ölçeği (SOÖTÖ) ile Beck anksiyete
ölçeğini doldurdu. Toplu taşıma sürücülerinden sadece 2 tanesi kadın olduğundan bunlar değerlendirmeye alınmadı
Bulgular: Sürücülerin öfke açısından karşılaştırılmasında tır-kamyon sürücü grubunun toplu taşıma grubuna
göre sürekli öfke ve dışa öfkelerinin daha yüksek ve istatistiksel anlamlı farkı olduğunu bulduk (sırayla p=0.003 ve p=0.026). Her iki sürücü grubunda da yaş arttıkça anksiyete puanlarının azaldığı görülmektedir. Sürekli öfke, dışa öfke ve içe öfke puan ortalamaları toplu taşıma grubunda yaş büyüdükçe istatistiksel olarak anlamlı şekilde azalmaktadır. Toplu taşıma grubunda şoförlük süresi uzadıkça dışa öfke puan ortalamaları düşmektedir (p=0.005).
Tartışma ve Sonuç: Anksiyete düzeyleri her iki sürücü grubunda yaşla azalmaktadır. Toplu taşıma grubunda
çalışma süresi arttıkça kontrollü öfke, dışa ve içe öfke düzeylerinde önemli oranda azalma olduğu görülmektedir. Öfke düzeyleri ve tarzlarında değişimi zorlayan olasılıkla iş ve çalışma ortamında diğer bireylerle sürekli kurulan ilişkilerdir. Toplu taşıma sürücüleri bu değişimin gerekliliğini anladıkları için öfke düzeylerinde zamanla azalma ortaya çıkmıştır. Buradan hareketle sürücülere verilecek öfke yönetimi eğitimi kendiliğinden oluşan olumlu değişimi hızlandıracak, kolaylaştıracak ve kalıcı hale gelmesini sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Anksiyete; öfke; öfke yönetimi; sürücü; toplu taşıma

Kaynakça

• Vecchio, T, O’Lear, D, K, “Effectiveness of Anger Treatments for Specific Anger Problems: A Meta- Analytic Review”, Clinical Psychology Review, 2004; 24(1), 15-34.
• Balkaya, F. Çok Boyutlu Öfke Envanterinin Geliştirilmesi, Yüksek Lisans, Ankara, Ankara Üniversitesi, 2001.
• Fryxell, D. Personal, Social and Family Charateristic of Anger Students, NY, Professional School Counseling, 2000; (4) 86.
• Smith, DC, Furlong, MJ. Correlates of Anger, Hostility and Agression in Children and Adolescents, In M. J. Furlong ve D. C. Smith (Eds.), Anger, Hostility and Agression: Assesment, Prevention and Intervention Strategies for Youth, New York, 1998; 15–38.
• Erdem M, Çelik C, Yetkin S, Özgen F. Yaygın anksiyete bozukluğunda öfke düzeyi ve öfke ifade tarzı. Anatolian Journal of Psychiatry 2008; 9:204-207.
• Balkaya F, Şahin NH. Çok boyutlu öfke ölçeği.Türk Psikiyatri Dergisi 2003; 14:192- 202.
• Arsakay G. Hipertansiyon, Ruhsal Etkenler, Öfke ve Kontrolü, Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi, Ankara, Ankara Üniversitesi, 2001. Çözme Yaklaşımları.
• Moscovitch DA, McCabe RE, Antony MM, Rocca L, Swinson RP. Anger experience and expression across the anxiety disorders. Depress Anxiety 2008; 25:107-113.
• Türkçapar H, Güriz O, Özel A, Işık B, Dönbak Örsel S. Antisosyal kişilik bozukluğu olan hastalarda öfke ve depresyonun ilişkisi. Türk Psikiyatri Dergisi 2004; 15 (2): 119-124.
• Batıgün AD. İntihar ile ilişkili bazı değişkenler: Öfke/saldırganlık, dürtüsel davranışlar, problem çözme becerileri, yaşamı sürdürme nedenleri. Kriz Dergisi 2004; 12 (2): 49-61.
• Erkek N, Özgür G, Babacan Gümüş A. Hipertansiyon tanısı alan hastaların sürekli öfke ve öfke ifade tarzları. C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 2006; 10 (2): 9- 18.
• N Bostancı, Ş Çoban, Z Tekin, A Özen. Üniversite Öğrencilerinin Cinsiyete Göre Öfke İfade Etme Biçimleri. Kriz Dergisi, 2006; 14 (3): 09-18.
• Lerner H. Öfke Dansı. Çev: S Gül 7.Basım. İstanbul: Varlık Yayınları; 2007, s: 8-9.
• Starner TM, Peters RM. Anger expression and blood pressure in adolescents. The Journal of School Nursing 2004; 20 (6): 335-342.
• Tambağ H, Öz F. Aileleri ile birlikte ve yetiştirme yurtlarında yaşayan ergenlerin öfke ifade etme biçimleri. Kriz Dergisi 2005; 13 (1): 11-21.
• Albayrak B, Kutlu Y. Ergenlerde öfke ifade tarzı ve
• ilişkili faktörler. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim
• ve Sanatı Dergisi. 2009, 2 (3):57-69.,
• Lecompte A, Öner N. Durumluk-Sürekli Kaygı Envanterinin Standardizasyonuile İlgili Bir Çalışma. IX. Milli Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Kongresi Çalışmaları 1975; 457-462. Adaptasyon ve
• Özer AK. Sürekli öfke (SL-Öfke) ve öfke ifade tarzı (Öfke-tarz) ölçekleri ön çalışması. Türk Psikoloji Dergisi 1994; 31:26-35.
• Savaşır I, Şahin NH. Bilişsel-Davranışçı Terapilerde Değerlendirme: Sık Kullanılan Ölçekler. Türk Psikologlar Derneği Yayınları No.9, Ankara, Özyurt Matbaacılık, 1997; s.67-78.
• Erbek E, Eradamlar N,Beştepe E ve ark. Kadına Yönelik Fiziksel ve Cinsel Şiddet: Üç Grup Evli Çiftte Karşılaştırmalı Bir Çalışma. Düşünen Adam 2004;17(4):196-204.
• Eşiyok B, Yasak Y, Korkusuz İ. Trafikte öfke ifadesi: Sürücü öfke ifadesi envanterinin geçerlik ve güvenilirliği. Türk Psikiyatri Dergisi, 2007; 18 (3): 231- 243.
• Güleç H, Sayar K, Özkorumak E. Depresyonda bedensel belirtiler. Türk Psikiyatri Dergisi, 2005;16 (2): 93.
• Güleç H, Sayar K, Topbaş M ve ark. Fibromiyalji sendromu olan kadınlarda aleksitimi ve öfke. Türk Psikiyatri Dergisi, 200415 (3): 191-198.
• Beck AT, Epstein N, Brown G, Steer RA. An inventory for measuring clinical anxiety: Psychometric properties. J Consult Clin Psychol, 1988; 56: 893-897.
• Ulusoy M, Şahin N, Erkman H. Turkish Version of The Beck Anxiety Inventory: psychometric Properties. J Cognitive Psychotherapy: Int Quaterly, 1998; 12:28-35.
• Keskin G, Babacan Gümüş A, Engin E. Bir Grup Sağlık Çalışanında Öfke ve Mizaç Özellikleri: İlişkisel Bir İnceleme. Düşünen Adam Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi 2011;24:199-208
• Controlling anger before it controls you. http://www.apa.org/topics/anger/control.aspx# (04.12.2011).
• Thomas SP. Teaching Healthy Anger Management. Perspectives in Psychiatric Care 2001; 37 (2): 38–72 Article first published online: 16 JAN 2009 (pp.41-48).
• Deffenbacher JL, Filetti LB, Lynch RS et al. Cognitive- behavioral treatment of high anger drivers. Behaviour Research and Therapy, 2002; 40 (8):895-910.