Gebelikte Belirlenen Risk Faktörlerinin Anne ve Bebek Sağlığı Açısından Ortaya Çıkardığı Sorunlar

Yıl 2014, Cilt: 1 Sayı: 1, 6 - 16, 22.02.2014

Nevin Akdolun Balkaya , Gülşen Vural Kafiye Eroğlu

Öz

Araştırma, gebelikteki risk faktörlerini ve bunların anne ve bebek sağlığına etkilerini belirlemek amacıyla prospektif olarak yapılmıştır. Çalışma, Bolu ili belediye sınırları içindeki Merkez Sağlık Ocakları’nda gerçekleştirilmiştir. Sağlık Ocakları’na 6 ay içinde başvuran, 1. trimestrı dolduran ve araştırmaya katılmayı kabul eden toplam 184 gebe çalışmaya alınmıştır. İzlem sonucunda gebelerde birden fazla risk faktörü bulunduğu ve risklerin gebelik haftası ilerledikçe arttığı gözlenmiştir. Kadınların %66.8’i doğum eyleminde sorun yaşarken, doğum sonrası sadece bir annede sorun görülmemiştir. Gebelikteki bireysel ve ailesel riskler, özellikle obstetrik, tıbbi öykü ve şimdiki gebeliğe bağlı çeşitli risk faktörleri düşük tehdidi, erken doğum tehdidi, prematür eylem, preeklemsi, doğum korkusu, sezaryen doğum, bebek ölümü, konjenital anomalili bebek doğumu, doğum sonrası enfeksiyon ve doğum sonrası ruhsal sıkıntı yaşama riskini artırmıştır. Gebeliği riske sokan faktörler peripartum dönemde anne ve bebeğin sağlığını olumsuz etkilemektedir. Bu nedenle hemşirelerin gebelikteki risk faktörlerini erkenden saptamaları, özellikle risk altındaki gebeleri düzenli ve sık olarak izlemeleri ve riskler ve olası etkilerine yönelik koruyucu bakım, eğitim ve danışmanlık hizmetlerini vermeleri önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Gebelik; risk faktörleri; gebelik komplikasyonları; gebelik sonucu; postpartum dönem; anne ve bebek sağlığı.

Kaynakça

• UNICEF. The state of the world’s children 2009. New
• York: UNICEF; 2008. WHO, UNICEF, UNFPA & World Bank. Trends in maternal mortality: 1990 to 2008. Geneva: WHO; 20 WHO. World health sraristics 2013. Geneva: WHO; 20 UNICEF. Dünya çocuklarının durumu raporu 2012
• Yönetici Özeti. New York: 2012 T.C. Sağlık Bakanlığı. Stratejik plan 2013-2017.
• Ankara: T. C. Sağlık Bakanlığı; 2012. T.C. Sağlık Bakanlığı. Ulusal anne ölümleri çalışması 200 Ankara: Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, ICON-Institute Public Sector GmbH ve BNB Danışmanlık; 2006. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etüdleri Enstitüsü
• (HÜNEE). Türkiye nüfus ve sağlık araştırması, 2008. Ankara: HÜNEE, Sağlık Bakanlığı AÇSAP Genel Müdürlüğü, Başbakanlık DPT Müsteşarlığı ve TÜBİTAK; 2009. Mawn B & Bradley J. Standards of care for high-risk prenatal clients: The community nurse case management. Public Health Nurs. 1993; 10(2): 78-83. Lapierre J, Perreault M, Goulet C. Prenatal peer counseling: An answer to the persistent difficulties with prenatal care for low-income women. Public Health Nurs. 1995; 12(1): 53-60. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etüdleri Enstitüsü
• (HÜNEE). Türkiye nüfus ve sağlık araştırması, 1998. Ankara: HÜNEE, Sağlık Bakanlığı AÇSAP Genel Müdürlüğü, Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu, USAID, Macro International Inc. 1999.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). Seçilmiş göstergelerle Türkiye 2011. Ankara: TÜİK Matbaası; 20
• Durualp E, Bektaș G, Ergin D, Karaca E, Topçu E. Annelerin sigara kullanımı ile yenidoğanın doğum kilosu, boyu ve baș çevresi arasındaki ilișkinin incelenmesi. Ankara Üniv Tıp Fak Mec. 2011; 64(3): 119Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). İstatistiklerle gençlik. Ankara: TÜİK Matbaası; 2012.
• Tezcan S, Yavuz S, Tunçkanat H. Kadına yönelik şiddet ve sağlık sonuçları. Türkiye’de Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet. T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü. Ankara: Elma Teknik Basım Matbaacılık; 2009.s.71-82.
• Jansen HAFM, Yüksel İ, Çağatay P. Kadına yönelik şiddetin yaygınlığı. T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü. Türkiyede Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet. Ankara: Elma Teknik Basım Matbaacılık; 200 s.45-65. Andreas RL, Day ML. Perinatal complications associated with maternal tobacco use. Semin Neonatal. 2000; 5(3): 231-41.
• İrge E, Timur S, Zincir H, Oltuluoğlu H, Dursun S. Gebelikte beslenmenin değerlendirilmesi. Sted. 2005; Davas İ, Marangoz M, Varolan A, Akyol A, Baksu B. Gebelikte değişik seviyelerdeki anemilerde demir alımının maternal, doğum ve perinatal sonuçlara etkileri. J Turk Soc Obstet Gynecol. 2008; 5(3): 174
• Demir C, Kocaman CE, Dilek İ. Gebelikte serum ferritin düzeyleri. Balkan Med J. 2011; 28(1): 23-5.
• Balsak D, Yıldırım Y, Avcı ME, Töz E, Gültekin E, Kayhan K ve ark. Ege bölgesinde yaşayan gebe kadınların gebelik egzersizleri hakkındaki bilgi ve davranışlarının incelenmesi. Trakya Univ Tıp Fak Derg. 2007; 24(3): 200-4.
• Kitapçıoğlu G, Yanıkkerem E, Sevil Ü, Yüksel D. Gebelerde doğum ve postpartum döneme ilişkin endişeler; Bir ölçek geliştirme ve validasyon çalışması. ADÜ Tıp Fak Derg. 2008; 9(1): 47-54.
• Yazıcı S, Demirsoy G. Gebelikte Üriner Sistem Enfeksiyonu ve Genital Hijyen. Türkiye Klinikleri J Gynecol Obst. 2009; 19(5): 241-8.
• Goto A, Nguyen QV, Pham NM, Kato K, Cao TP, Le TH, et al. Prevalence of and factors associated with reproductive tract infections among pregnant women in ten communes in Nghe An Province, Vietnam. J Epidemiol. 2005; 15(5): 163-72.
• Chou FH, Avant KC, Kuo SH, Fetzer SJ. Relationships between nausea and vomiting, perceived stress, social support, pregnancy planning, and psychosocial adaptation in a sample of mothers: A questionnaire survey. Int J Nurs Stud. 2008; 45(8): 1185Köşüş A, Köşüş N, Çapar M. Erken membran rüptürü olan 36-42 haftalık gebelerde maternal ve fetal sonuçlar. SDÜ Tıp Fak Derg. 2008; 15(4): 6-10. .. .
• Herna´ndez-Diaz S, Toh S, Cnattingius S. Risk of preeclampsia in first and subsequent pregnancies: Prospective cohort study. BMJ. 2009; 338:b2255. doi: 1136/bmj.b2255. Balcı E, Küçük E, Gün İ, Gülgü M, Kılıç B, Çetinkara
• K. Kayseri ili Melikgazi ilçesinde 2006 yılında meydana gelen bebek ölümleri FÜ Sağ Bil Derg. 2008; 22(6): 323-6. Metin Alim F, Ovalı F. Changing rates of perinatal mortality in İstanbul. NEJM. 2013; 30(1): 19-22. Creasy RK, Resnik R. Maternal-fetal medicine. 4th ed. Philedelphia: WB Saunders Company; 1999. Korkmaz A, Aydın Ş, Çamurdan AD, Okumuş N, Onat
• FN, Özbaş S ve ark. Türkiye’de bebek ölüm nedenlerinin ve ulusal kayıt sisteminin değerlendirilmesi. Çocuk Sağ ve Hast Derg. 2013; 56(3): 105-21. Ege E, Akın B, Altuntuğ K, Arıöz A, Koçoğlu D.
• Spontan preterm doğum sıklığı ve ilişkili faktörler. TJOD Derg. 2009; 6(3): 197-205. Foix-L'Helias L, Ancel PY, Blondel B. Risk factors for prematurity in France and comparisons between spontaneous prematurity and induced labor: results from the national perinatal survey 1995. J Gynecol Obstet Biol Reprod (Paris). 2000; 29(1): 55-65. Gisselmann MD, Hemström O. The contribution of maternal working conditions to socio-economic inequalities in birth outcome. Soc Sci Med. 2008; 66(6): 1297-309. Haskins A, Mukhopadhyay S, Pekow P, Markenson
• G, Bertone-Johnson E, Carbone E, et al. Smoking and risk of preterm birth among predominantly Puerto Rican women. Ann Epidemiol. 2008; 18(6): 440-6. Ofori BD, Le Tiec M, Bérard A. Risk factors associated with preterm birth according to gestational age at birth. Pharmacoepidemiol Drug Saf. 2008; 17(6): 556-64. Marakoğlu K, Erdem D. Evaluation of smoking among pregnant women in a central Anatolian city of Turkey: Comparison with other countries. Türkiye Klinikleri J Med Sci. 2011; 31(4): 928-34. Doğan U, Çelik G, Çelik Ç, Gençoğlu BB, Pekin A, Kerimoğlu ÖS. Rutin olarak alınan tam idrar tetkiklerinin sonuçları ve anormal sonuçların gebeliğe etkileri. Turkiye Klinikleri J Gynecol Obst. 2012; 22(3): 154-8. Moutquin JM. Classification and heterogeneity of preterm birth. BJOG. 2003; 110: 30- 3. Heffner LJ, Sherman CB, Speizer FE, Weiss ST.
• Clinical and environmental predictors of preterm labor. Obstet Gynecol. 1993; 81(5-1): 750-7. Rodrigues T, Barros H. Short interpregnancy interval and risk of spontaneous preterm delivery. European J Obstet & Gynecology & Reprod Biology. 2008; 136(2): 184-8. DaVanzo J, Hale L, Razzaque A, Rahman M. Effects of interpregnancy interval and outcome of the preceding pregnancy on pregnancy outcomes in Matlab, Bangladesh. BJOG. 2007; 114(9): 1079-87. .......
• Maconochie N, Doyle P, Prior S, Simmons R. Risk factors for first trimester miscarriage--results from a UK-population-based case-control study. BJOG. 2007; 114(2): 170-86.
• Gross S, Librach C, Cecutti A. Maternal weight loss associated with hyperemesis gravidarum: A predictor of fetal outcome. Am J Obstet Gynecol. 1989; 160(4): 906Özdemir İ, Kemik Gül Ö, Yücel O. Preeklampsi, eklampsi ve HELLP sendromunda maternal morbidite ve mortalite nedenleri. Düzce Tıp Fakültesi Dergisi. 2003; 3: 5-9.
• Çulha G, Ocaktan ME, Çöl M. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum polikliniğine başvuran gebelerde hipertansiyon araştırması. Turkiye Klinikleri J Med Sci. 2010; 30(2): 639-49
• Catov JM, Ness RB, Kip KE, Olsen J. Risk of early or severe preeclampsia related to pre-existing conditions. Int J Epidemiol. 2007; 36(2): 412-9.
• Alehagen S, Wijma K, Wijma B. Fear during labor. Acta Obstet Gynecol Scand. 2001; 80(4): 315-20.
• Saisto T, Halmesmäki E. Fear of childbirth: a neglected dilemma. Acta Obstet Gynecol Scand. 2003; Melender H-L. Experiences of fears associated with pregnancy and childbirth: A study of 329 pregnant women. Birth. 2002; 29(2): 101-11.
• Ryding EL, Wijma K, Wijma B. Predisposing psychological factors for posttraumatic stress reactions after emergency cesarean section. Acta Obstet Gynecol Scand. 1998; 77(3): 351-2.
• Kaczmarczyk M, Sparén P, Terry P, Cnattingius S. Risk factors for uterine rupture and neonatal consequences of uterine rupture: a population-based study of successive pregnancies in Sweden. BJOG. 2007; 114(10): 1208-14.
• Chan BC, Lao TT. Effect of parity and advanced maternal age on obstetric outcome. Int J Gynaecol Obstet. 2008; 102(3): 37-241.
• Kistka ZA, Palomar L, Boslaugh SE, DeBaun MR, DeFranco EA, Muglia LJ. Risk for postterm delivery after previous postterm delivery. Am J Obstet Gynecol. 2007; 196(3): 241.e1-6.
• ICN [Internet]. ICN 2013 teması: Boşluklari giderme: Binyıl kalkınma hedefleri 8, 7, 6, 5, 4, 3, 2, 1. (Cited 2013 Aug 26). Available from: http://www.acibademhemsirelik.com/edergi/55/docs/haber4-55.pdf
• Wojcicki JM, Hessol NA, Heyman MB, FuentesAfflick E. Risk factors for macrosomia in infants born to Latina women. J Perinatol. 2008; 28(11): 743-9.
• Uzunçakmak C, Gülda A, Aydın S, Var A, Özçam H. S.B. İstanbul Eğitim Araştırma Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Kliniği’nde 2005-2012 yılları arasında sezaryen ile doğum yapan hastaların değerlendirilmesi. İstanbul Med J. 2013; 14(2): 112-6. Özkan S, Sakal FN, Avcı E, Civil EF, Tunca MZ.
• Kadınların doğum yöntemi tercihi ve ilişkili faktörler. Türk J Public Health. 2013; 11(2): 59-71.
• Özdemir P, Karabulut E. İl ve bölgelere göre bebek ölüm hızlarındaki değişkenliğin gini eşitsizlik ölçüsü ile incelenmesi: Sağlık alanındaki eşitsizliklerin değerlendirmesi. Türkiye Klinikleri J Biostat. 2009; 1(2): 45-53. Chen XK, Wen SW, Fleming N, Yang Q, Walker MC.
• Increased risks of neonatal and postneonatal mortality associated with teenage pregnancy had different explanations. J Clin Epidemiol. 2008; 61(7): 688-94. Christian P, Katz J, Wu L, Kimbrough-Pradhan E, Khatry SK, LeClerq SC, et al. Risk factors for pregnancy-related mortality: a prospective study in rural Nepal. Public Health. 2008; 122(2): 161-72. Schoeps D, Furquim de Almeida M, Alencar GP, França JrI, Novaes HM, Franco de Siqueira AA, et al. Fatores de risco para mortalidade neonatal precoce. Rev Saude Publica. 2007; 41(6): 1013-22. Pınar G, Doğan N, Algıer L, Kaya N, Çakmak F.
• Annelerin doğum sonu konforunu etkileyen faktörler. Dicle Tıp Derg. 2009; 36(3): 184-90. Özdemir S, Marakoğlu K, Çivi S. Konya il merkezinde doğum sonrası depresyon riski ve etkileyen faktörler. TAF Preventive Medicine Bulletin. 2008; 7(5): 391-8. Wilson LM, Reid AJ, Midmer DK, Biringer A.
• Antenatal psychosocial risk factors associated with adverse postpartum family outcomes. CMAJ. 1996; 154(6): 785-99. Yaman Efe Ş, Taşkın L, Eroğlu K. Postnatal depression and effecting factors in Turkey. J Turkish German Gynecol Assoc. 2009; 10(1): 14-20. Babacan Gümüş AB, Keskin G, Alp N, Özyar S, Karsak A. Postpartum depresyon yaygınlığı ve ilişili değişkenler. New/Yeni Symposium J. 2012; 50(3): 145